Γράφει η Κωνσταντίνα Φιλιπποπούλου

Αναμφίβολα ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι το πρόσωπο των ημερών. Οι εικόνες από τη στιγμή της σύλληψης και της βίαιης απομάκρυνσής του από την πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο έκαναν τον γύρο του κόσμου. Ο Ασάνζ δεν είναι απλώς ένας από τους πολλούς δημοσιογράφους  που καταδιώκονται ανά τον κόσμο. Είναι το σύμβολο του αγώνα των πολιτών με το σύστημα και της πάλης για την ανεξαρτησία του διαδικτύου. Από την ίδρυση του ίντερνετ μέχρι σήμερα, παρατηρείται μια προσπάθεια χειραγώγησης της πρόσβασης, των όρων χρήσης, αλλά και της ελεύθερης διακίνησης των πληροφοριών μεταξύ των χρηστών του.  Σήμερα  εταιρίες κολοσσοί, όπως η google, ελέγχουν το διαδίκτυο βγάζοντας υπερκέρδη ξεπερνώντας αυτά των πετρελαϊκών εταιρών, συνεργάζονται με κυβερνήσεις σε βάρος των χρηστών τους (σκάνδαλο NSA), ενώ και σύγχρονες νομοθεσίες, όπως σε ΕΕ και ΗΠΑ, νομοθετούν για να ελέγξουν το ίντερνετ. Στις 14 Δεκεμβρίου 2017 πέρασε προς ψήφιση από την Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών των ΗΠΑ (FCC) η άρση της προστασία του Net Neutrality, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο λειτουργίας του διαδικτύου προς το χειρότερο. Ακολούθησε και η πρόσφατη ΕΕ οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα, η οποία τίθεται σε ισχύ το 2021 και προκάλεσε αντιδράσεις.

Οι αποκαλύψεις των εγκλημάτων των ΗΠΑ

 Ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι Αυστραλός ακτιβιστής για την ελευθερία του διαδικτύου και δημοσιογράφος, εκπρόσωπος τύπου της Wikileaks στα διάφορα συνέδρια ανά τον κόσμο και στα ΜΜΕ.

Η Wikileaks είναι μια διαδικτυακή πύλη, στην οποία αναρτώνται από εθελοντές ανώνυμα απόρρητα ή ευαίσθητα έγγραφα, τα οποία στέλνονται από ανώνυμους πληροφοριοδότες-whistleblowrs. Τα έγγραφα καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο υποθέσεων, όπως  διαφθορά, παράνομες δραστηριότητες εταιριών και κυβερνήσεων, καθώς και στρατιωτικές  επιχειρήσεις κ.α. σε όλο τον κόσμο. Σκοπός της είναι  η αποκάλυψη στο ευρύ κοινό σκανδάλων, εγκλημάτων και κακοδιαχείρισης, που δεν θα έρχονταν στο φως, αλλά και δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν νομικά. Κανόνα ασφαλείας αποτελεί το γεγονός ότι ούτε οι ίδιοι οι διαχειριστές γνωρίζουν τις πηγές τους. Μέχρι το 2015, το αναρτημένο υλικό είχε φτάσει στα 10.000.000 έγγραφα.

Η Wikileaks προχώρησε σε σειρά σημαντικών αποκαλύψεων, όπως  η επίθεση με drones στην Υεμένη, η διαφθορά στον αραβικό κόσμο, το σκάνδαλο «petrogate» στο Περού κ.α. Υπήρξαν και έγγραφα για υποθέσεις διαφθοράς στην Ελλάδα, όπως παράνομες προσλήψεις καθηγητών στα ελληνικά ΑΕΙ κ.α.

Ωστόσο πάταγο προκάλεσε το 2010, η αποκάλυψη των περίπου 750.000 εγγράφων του αμερικανικού στρατού από την εποχή του πολέμου στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Για κάποιους αποτελεί τη μεγαλύτερη διαρροή πληροφοριών στην ιστορία. Σε αυτό το υλικό, που σόκαρε την κοινή γνώμη, μεταξύ των ευαίσθητων, απόρρητων και διπλωματικών εγγράφων ξεχωρίζουν οι επιθέσεις Αμερικανών στρατιωτών σε άμαχο πληθυσμό, σε δημοσιογράφους και μικρά  παιδιά, καθώς και τα έγγραφα για την περιβόητη φυλακή του Guantanamο. Πέρα όμως από το υλικό που διάλεξαν και δημοσίευσαν τα μεγάλα έντυπα της εποχής, ο τεράστιος όγκος των απόρρητων αρχείων παρέμενε ανεκμετάλλευτος.

Η στοχοποίηση

Λίγο αργότερα, οι υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ εντοπίζουν την πηγή των εγγράφων. Ήταν η Chelsea Manning, μια τρανς γυναίκα που υπηρετούσε στον Αμερικάνικο στρατό και είχε πρόσβαση στο υλικό. Η Μάνινγκ συλλαμβάνεται και της επιβάλλονται βαρύτατες ποινές, τίθεται στην απομόνωση χωρίς επισκεπτήριο ή επικοινωνία με τον τύπο. Το 2016 αποφυλακίζεται.

Μαζί της, όμως, στοχοποιείται και ο Ασάνζ με την κατηγορία της κατασκοπίας. Σύμφωνα με τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, ο Ασάνζ είχε επικοινωνία μέσω διαδικτύου με την Μάνινγκ πριν από την αποστολή των εγγράφων, βοηθώντας την μάλιστα να ‘σπάσει’ τους κωδικούς. Η Αυστραλιανή Πρωθυπουργός Julia Gillard μίλησε για ‘παράνομες  πράξεις’ από πλευράς Ασάνζ. Ο τότε Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden τον αποκάλεσε ‘τρομοκράτη’, ενώ άλλοι δεν δίστασαν να ζητήσουν την εκτέλεσή του. Εντύπωση πάντως προκαλεί η έλλειψη οποιαδήποτε συνδρομής από την Αυστραλία, τη χώρα ιθαγένειάς του και ιδιαίτερα η κατάσχεση του διαβατηρίου του με την αιτιολογία πως… «ήταν φθαρμένο». Υπήρξαν όμως και πάρα πολλοί και πολλές που στήριξαν τη δράση του. Άνθρωποι των κινημάτων, της Αριστεράς και της διανόησης. Ακολούθησαν πολλές βραβεύσεις από ενώσεις δημοσιογράφων και διεθνής αναγνώριση.

Τον Αύγουστο του 2010, και ενώ βρισκόταν στη Σουηδία δέχθηκε κατηγορίες για βιασμό μιας γυναίκας στο Ένκοπινγκ και παρενόχληση μιας ακόμα γυναίκας δύο μέρες αργότερα στην Στοκχόλμη. Εντός 24ωρου από την έκδοση εντάλματος σύλληψης, ο αρμόδιος εισαγγελέας το απέσυρε και έπαυσε τις έρευνες, καθώς δεν υπήρχαν βάσιμες ενδείξεις ενοχής.

Ο ίδιος ο Ασάνζ αρνήθηκε τις κατηγορίες και ισχυρίστηκε ότι ήταν μία πρόφαση για να εκδοθεί στη συνέχεια στις ΗΠΑ λόγω της αποκάλυψης των απόρρητων αμερικανικών εγγράφων.

Έγκλειστος στην πρεσβεία του Εκουαδόρ

Στις 19 Ιουνίου του 2012 ο Ασάνζ κατέφυγε στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο υποβάλλοντας αίτημα για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου Στις 16 Αυγούστου 2012 η Κυβέρνηση του Εκουαδόρ υπό τον τότε Πρόεδρο Ραφαέλ Κορέα του παραχώρησε τελικά πολιτικό άσυλο

Ο Ασάνζ παρέμεινε στην Πρεσβεία για εφτά χρόνια.  Ένα ειδικό δωμάτιο είχε διαμορφωθεί μέσα στην Πρεσβεία με πρόσβαση στο ίντερνετ και έπιπλα αγορασμένα από τους υποστηρικτές του. Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας κατήγγειλε ότι η κράτησή του σε απομόνωση, η πολύμηνη παραμονή του σε κατ’ οίκον περιορισμό και η εφτάχρονη διαμονή του στην πρεσβεία αποτελούν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του. Το καθεστώς αυτό προσομοιάζει με φυλάκιση, χωρίς όμως να έχει δικαστεί για τις πράξεις που του προσάπτονται. Επίσης, οι συνθήκες αυτές είναι ικανές να προκαλέσουν βλάβη στην υγεία του, κατά παράβαση της ευρωπαϊκής συνθήκης για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Ήδη από το 2011, είχε ξεκινήσει και η οικονομική ασφυξία και για τον Ασάνζ-με τη δέσμευση των τραπεζικών του καταθέσεων από την Ελβετική Τράπεζα PostFinance. H Mastercard Europe και η Visa Europe απέκλεισαν τη δυνατότητα αποστολής χρημάτων προς την ιστοσελίδα. Άλλες εταιρίες κολοσσοί όπως η Amazon σταμάτησαν να παρέχουν την πρόσβαση στην ιστοσελίδα στους χρήστες της. Παρόλα αυτά, από το 2014 η Wikileaks άρχισε να χρηματοδοτείται από δωρεές σε μορφή νομίσματος bitcoin ή litecoin.

Στις 7 Οκτωβρίου 2016, λίγο πριν από τις αμερικανικές εκλογές, η Wikileaks προέβη σε νέα αποκάλυψη με τα 2.000 προσωπικά emails του επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας της Hillary Clinton, John Podesta. Σε αυτά διαφαινόταν η σχέση της Clinton με την Goldman Sachs, τη Wall Street, αλλά και τις πολιτικές της Clinton στον τομέα της ενέργειας. Αυτό όμως που προκάλεσε φρενίτιδα και έναν πολίτη να εισβάλλει ένοπλος σε πιτσαρία της Ουάσιγκτον ήταν το σκάνδαλο “pizzagate” που ενέπλεκε την Hillary και συνεργάτες της σε κύκλωμα παιδόφιλων.

Τον Απρίλιο του 2018, η παράταξη των Δημοκρατικών υπέβαλλε αγωγή κατά της Wikileaks για συνεργασία με Ρώσους πράκτορες.

Παράλληλα, γίνεται γνωστός ο θάνατος του Seth Rich, στελέχους της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών (DNC), με τη Wikileaks να προσφέρει αμοιβή για πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες θανάτου. O ίδιος ο Ασάνζ κατέδειξε δολοφονία, καθώς αυτός φέρεται να ήταν ο whistleblower των emails podesta.

Τον Μάιο του 2019, οι αρχές της Σουηδίας απέσυραν το ένταλμα σύλληψης. Την ίδια στιγμή όλα τα αδικήματα είχαν παραγραφεί, πλην ενός. Οι αρχές ανέφεραν ότι η υπόθεση θα ανοίξει και πάλι, εφόσον επιστρέψει στη Σουηδία πριν το 2020, οπότε και το τελευταίο αδίκημα παραγράφεται. Τον Απρίλιο η νέα φιλο-αμερικανική κυβέρνηση του Εκουαδόρ υπό τον Λένιν Μορένα απέσυρε το άσυλο και η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου εισήλθε στην πρεσβεία συλλαμβάνοντας τον Ασάνζ για παραβίαση των περιοριστικών όρων και της εγγύησης που του είχε επιβληθεί από το Βρετανικό Δικαστήριο.

Η σύλληψη, αλλά και η πιθανή έκδοση του Ασάνζ στις ΗΠΑ, όπου θα δικαστεί για κατασκοπεία για την οποία προβλέπονται βαρύτατες ποινές έως και αυτής της θανατικής ποινής, αντιβαίνουν με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Η Βρετανία, ως μέλος της ΕΕ, θα πρέπει να σεβαστεί το άρθρο 10 της εν λόγω Σύμβασης που κατοχυρώνει το δικαίωμα  της ελευθερίας της έκφρασης και των πληροφοριών, ενώ γίνεται λόγος και για παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η Διεθνής Αμνηστία τονίζει τον πραγματικό κίνδυνο να αντιμετωπίσει παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών κράτησης που θα παραβίαζαν την απόλυτη απαγόρευση των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης, και μιας άδικης δίκης που θα μπορούσε να ακολουθηθεί από πιθανή εκτέλεση, λόγω του έργου του με το Wikileaks.

Συνοψίζοντας

Η σύλληψη Ασάνζ καταδεικνύει τις προσπάθειες φίμωσης του τύπου από οικονομικούς, πολιτικούς παράγοντες που κυβερνούν σήμερα τον κόσμο. Οι επιθέσεις στη Wikileaks, σε ανεξάρτητους δημοσιογράφους και άτομα ή οργανώσεις που μάχονται για την ελευθερία του διαδικτύου, είναι συνεχείς και απροκάλυπτες- κάτι που καταδεικνύει η θλιβερή αύξηση των δολοφονιών δημοσιογράφων σε όλο τον κόσμο- και απειλούν να κρατήσουν την κοινωνία στο σκοτάδι. Το όπλο για μία ελεύθερη και ισότιμη κοινωνία ήταν κάποτε το ίντερνετ.  Αν έχεις λοιπόν ένα πιο ελεγχόμενο ίντερνετ, έχεις και πιο ελεγχόμενη κοινωνία.

Όπως αναφέρει και ο διωκόμενος ιδρυτής του piratebay Peter Sunde, το ίντερνετ είναι μια “προσομοίωση” του πραγματικού κόσμου. Προσπαθούμε να ξαναδημιουργήσουμε την καπιταλιστική κοινωνία που έχουμε πάνω στο διαδίκτυο. Το ίδιο προσποιείται ότι είναι κάτι που θα συνδέει ολόκληρο τον κόσμο, αλλά στην πραγματικότητα έχει μία καπιταλιστική ατζέντα. Στην ερώτηση «ποιος ακριβώς είναι αυτός ο πόλεμος και τι πρέπει να κάνουμε για να τον κερδίσουμε; απαντάει «Λοιπόν, νομίζω, ότι για να κερδίσουμε τον πόλεμο, πρέπει να καταλάβουμε για ποιο ακριβώς πράγμα αγωνιζόμαστε, για μένα είναι σαφές ότι έχουμε να κάνουμε με κάτι ιδεολογικό: τον ακραίο καπιταλισμό που κυριαρχεί, το ακραίο “lobbying” και τον συγκεντρωτισμό της εξουσίας. Το διαδίκτυο είναι απλώς μέρος ενός μεγαλύτερου πάζλ».

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο 1ο φύλλο της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Μάης 2019).