Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

Το κράτος του Ισραήλ γεννήθηκε το 1948, πριν 75 χρόνια, πάνω στα ερείπια των παλαιστινιακών χωριών και γειτονιών που αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν κυνηγημένοι οι κάτοικοί τους για να σωθούν. Ολόκληρος σχεδόν ο πληθυσμός της Παλαιστίνης μεταμορφώθηκε σε λίγες εβδομάδες σε πρόσφυγες. Η 15η Μάη είναι η επέτειος ίδρυσης του ισραηλινού κράτους. Όμως ανάμεσα στους Παλαιστίνους είναι γνωστή ως Νάκμπα («Ημέρα της Καταστροφής»).

Μια από τις πρώ­τες απο­φά­σεις του νέου κρά­τους, τον Ιούνη 1948, ήταν η απα­γό­ρευ­ση επι­στρο­φής των Αρά­βων προ­σφύ­γων στις εστί­ες τους. Αντί­θε­τα, λίγο μετά ψη­φί­στη­κε ο «Νόμος της Επι­στρο­φής». Σύμ­φω­να με αυτόν, έχει δι­καί­ω­μα να κα­τοι­κή­σει και να πάρει τα δι­καιώ­μα­τα του πο­λί­τη του κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ οποιοσ­δή­πο­τε Εβραί­ος στο θρή­σκευ­μα από όλον τον πλα­νή­τη. Όμως οι Άρα­βες που γεν­νή­θη­καν σ’ αυτή τη γη ή κα­τά­γο­νται από αυ­τούς δεν έχουν κα­νέ­να δι­καί­ω­μα να γυ­ρί­σουν. Εδώ και επτά – και πλέον – δε­κα­ε­τί­ες.

Κρα­τι­κές οντό­τη­τες όπως το Ισ­ρα­ήλ υπήρ­ξαν και άλλες, πα­λιό­τε­ρα στον 19ο και 20ο αιώνα. Στην κα­τε­χό­με­νη από τους Γάλ­λους Αλ­γε­ρία και στη βρε­τα­νι­κή αποι­κία Ρο­δε­σία (ση­με­ρι­νή Ζι­μπά­μπουε) εγκα­τα­στά­θη­καν τμή­μα­τα λευ­κού πλη­θυ­σμού που έδιω­ξαν τους ντό­πιους από με­γά­λες εκτά­σεις και ίδρυ­σαν ένα κα­θε­στώς όπου οι άποι­κοι είχαν όλα τα δι­καιώ­μα­τα και οι κά­τοι­κοι της χώρας κα­νέ­να. Αυτά τα κράτη ήταν στυ­λο­βά­τες της αποι­κιο­κρα­τί­ας μέχρι να δια­λυ­θούν από τους εξε­γερ­μέ­νους ντό­πιους με επα­νά­στα­ση. Το Ισ­ρα­ήλ είναι το ύστε­ρο πα­ρά­δειγ­μα και το τε­λευ­ταίο από τα αποι­κια­κά κράτη που επι­βιώ­νει ακόμα.

Το σιω­νι­στι­κό κί­νη­μα

Μέσα στις εβραϊ­κές κοι­νό­τη­τες ανά τον πλα­νή­τη υπήρ­χαν πολλά ιδε­ο­λο­γι­κά ρεύ­μα­τα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Ένα από τα πιο δυ­να­μι­κά ήταν το σο­σια­λι­στι­κό. Πολ­λές χι­λιά­δες Εβραί­οι στρα­τεύ­τη­καν στην υπό­θε­ση της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης. Ο Μαρξ, η Λού­ξε­μπουργκ, ο Τρό­τσκι ήταν ηγέ­τες αυτού του κι­νή­μα­τος που έλ­κυαν την κα­τα­γω­γή τους από τις εβραϊ­κές κοι­νό­τη­τες. Συχνά οι πιο αντι­δρα­στι­κοί εχθροί του σο­σια­λι­σμού βρέ­θη­καν να χρε­ώ­νουν στην επα­να­στα­τι­κή αρι­στε­ρά την «εβραϊ­κή υπο­κί­νη­ση». Αυτό σή­μαι­νε άγριες επι­θέ­σεις και στους σο­σια­λι­στές και στις εβραϊ­κές κοι­νό­τη­τες.

Στην τσα­ρι­κή Ρωσία έγι­ναν οι πιο άγριοι και πιο μα­ζι­κοί διωγ­μοί Εβραί­ων, τα «πο­γκρόμ». Ήταν δο­λο­φο­νι­κές επι­θέ­σεις χι­λιά­δων «χρι­στια­νών ορ­θο­δό­ξων» ενά­ντια στις εβραϊ­κές γει­το­νιές, που κα­τέ­λη­γαν σε εμπρη­σμούς και λυν­τσα­ρί­σμα­τα, πά­ντο­τε κάτω από τον άγρυ­πνο έλεγ­χο της αστυ­νο­μί­ας. Ο εμπνευ­στής των τσα­ρι­κών πο­γκρόμ, κόμης φον Πλέβε, επι­κε­φα­λής της τσα­ρι­κής αστυ­νο­μί­ας, ήταν κε­ντρι­κή φι­γού­ρα του αντι­ση­μι­τι­σμού. Όμως ήταν ταυ­τό­χρο­να και έν­θερ­μος ει­ση­γη­τής της χρη­μα­το­δό­τη­σης των ομά­δων που επι­χει­ρού­σαν να εγκα­τα­στή­σουν Εβραί­ους στην Πα­λαι­στί­νη. Συ­νο­μι­λη­τής και συ­νερ­γά­της του φον Πλέβε υπήρ­ξε ο ίδιος ο πα­τέ­ρας του σιω­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος, ο Τέ­ο­ντορ Χέρ­τσλ.

Το κί­νη­μα που προ­πα­γάν­δι­ζε την «επι­στρο­φή των Εβραί­ων στη γε­νέ­θλια γη τους» έγινε γνω­στό ως «σιω­νι­στι­κό», από τη λέξη Σιών, όνομα ενός λόφου της Ιε­ρου­σα­λήμ που συχνά χρη­σι­μο­ποιεί­ται ως δεύ­τε­ρο όνομα της πόλης. Το κί­νη­μα στην αρχή ήταν αρ­κε­τά μειο­ψη­φι­κό μέσα στην εβραϊ­κή κοι­νό­τη­τα. Στη­ρι­ζό­ταν σε ευ­κα­τά­στα­τους Εβραί­ους που είχαν αι­σθαν­θεί την απει­λή του αντι­ση­μι­τι­σμού – κυ­ρί­αρ­χη τότε στη Γαλ­λία με την υπό­θε­ση Ντρέ­ϋ­φους.

Στό­χος: η Πα­λαι­στί­νη

Οι επι­κε­φα­λείς του σιω­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος έψα­χναν να βρουν χρη­μα­το­δό­τες μέσα στις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυ­νά­μεις της επο­χής για την αποί­κη­ση ενός ση­μεί­ου του πλα­νή­τη που θα λει­τουρ­γού­σε ως εβραϊ­κή πα­τρί­δα. Μετά τα αρ­χι­κά σχέ­δια για εγκα­τά­στα­ση σε κά­ποια αραιο­κα­τοι­κη­μέ­νη γη (την Αρ­γε­ντι­νή ή τη Μα­δα­γα­σκά­ρη) οι πε­ρισ­σό­τε­ροι σιω­νι­στές συ­νέ­κλι­ναν στην επι­λο­γή της Πα­λαι­στί­νης, πρώτα από όλα για ιστο­ρι­κούς λό­γους: η «υπο­σχε­μέ­νη γη της Χα­να­άν» στον Μωυσή και τον «πε­ριού­σιο λαό» του, θα σπι­ρού­νι­ζε τους πό­θους των κα­τα­διωγ­μέ­νων Εβραί­ων για εθνι­κή απο­κα­τά­στα­ση.

Μα υπήρ­χε και δεύ­τε­ρο κί­νη­τρο: επρό­κει­το για μια επαρ­χία της Οθω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας, πολύ κοντά στο στρα­τη­γι­κό από­κτη­μα του αγ­γλι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού: τη Διώ­ρυ­γα του Σουέζ.

Ο ηγέ­της των σιω­νι­στών Χάϊμ Βάϊ­τσερ δή­λω­νε: «Μια εβραϊ­κή Πα­λαι­στί­νη θα απο­τε­λού­σε εξα­σφά­λι­ση για την Αγ­γλία, ει­δι­κά όσον αφορά τη Διώ­ρυ­γα του Σουέζ».

Οι ηγέ­τες του σιω­νι­σμού είχαν από την αρχή την πρό­θε­ση να λει­τουρ­γή­σουν ως πρα­κτο­ρείο του ιμπε­ρια­λι­σμού στη νέα γη. «Για λο­γα­ρια­σμό της Ευ­ρώ­πης», έγρα­φε ο Χερ­τσλ, «θα φτιά­ξου­με εκεί κάτω έναν προ­μα­χώ­να απέ­να­ντι στην Ασία, θα εί­μα­στε μια προ­ω­θη­μέ­νη προ­φυ­λα­κή του πο­λι­τι­σμού απέ­να­ντι στη βαρ­βα­ρό­τη­τα».

Η δια­κή­ρυ­ξη Μπάλ­φουρ

Αυτή η πρό­θυ­μη στρά­τευ­ση στο πλευ­ρό του αγ­γλι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού βρήκε αντα­πό­κρι­ση. Στις 2 Νο­έμ­βρη 1917, ο λόρ­δος Μπάλ­φουρ, υπουρ­γός εξω­τε­ρι­κών της Βρε­τα­νί­ας, αναγ­γέλ­λει πως επι­τρέ­πε­ται η εγκα­τά­στα­ση Εβραί­ων στη γη της Πα­λαι­στί­νης, την οποία ακόμη πά­λευε να κα­τα­λά­βει ο αγ­γλι­κός στρα­τός από τον τουρ­κι­κό που υπο­χω­ρού­σε στα πεδία των μαχών του Α’ πα­γκο­σμί­ου πο­λέ­μου.

Στα χρό­νια της βρε­τα­νι­κής διοί­κη­σης της Πα­λαι­στί­νης δεν θα στη­θούν μόνο κοι­νό­τη­τες με­τα­να­στών Εβραί­ων από όλο τον πλα­νή­τη. Θα αρ­χί­σει να φτιά­χνε­ται μια ολό­κλη­ρη οι­κο­νο­μία με­τα­ξύ του Εβραϊ­κού πλη­θυ­σμού που αγό­ρα­ζε τα κτή­μα­τα των Αρά­βων και σι­γά-σι­γά τους εξο­στρά­κι­ζε από κάθε δρα­στη­ριό­τη­τα. Τις αγ­γλι­κές δυ­νά­μεις κα­το­χής θα τις συν­δρά­μουν οι σιω­νι­στι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές. Αυτή η συ­νερ­γα­σία θα απο­δει­χθεί κρί­σι­μη, όταν ξε­σπά­σει η πα­λαι­στι­νια­κή ένο­πλη εξέ­γερ­ση του 1936 και η αντί­στοι­χη πο­λύ­μη­νη γε­νι­κή απερ­γία του αρα­βι­κού πλη­θυ­σμού.

Ο σιω­νι­σμός, αντι­δρα­στι­κό αστι­κό κί­νη­μα εχθρι­κό στην πάλη για την κοι­νω­νι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση, προ­πα­γάν­δι­ζε την εγκα­τά­στα­ση των Εβραί­ων σε ένα μα­κρι­νό αποι­κια­κό προ­τε­κτο­ρά­το. Κα­νο­νι­κά αυτό θα έμενε μια ου­το­πι­κή φα­ντα­σί­ω­ση στο πε­ρι­θώ­ριο της Ιστο­ρί­ας. Όμως δύο πα­γκό­σμια τρα­γι­κά γε­γο­νό­τα, έδω­σαν στο ρεύμα του σιω­νι­σμού μια ανέλ­πι­στη ευ­και­ρία να υλο­ποι­ή­σει τους σκο­πούς του.

Πρώτα από όλα το Ολο­καύ­τω­μα. Η εξό­ντω­ση εκα­τομ­μυ­ρί­ων Εβραί­ων στην κα­τε­χό­με­νη από τους Ναζί Ευ­ρώ­πη ανά­γκα­σε πολ­λούς ξε­ρι­ζω­μέ­νους επι­ζώ­ντες να κα­τα­φύ­γουν στην Πα­λαι­στί­νη.

Όμως, και η νίκη του στα­λι­νι­σμού στη Ρωσία με τις δίκες της Μό­σχας, απο­γο­ή­τευ­σε και απο­στρά­τευ­σε με­γά­λους αριθ­μούς Εβραί­ων σο­σια­λι­στών στον κόσμο. Η διε­θνής σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση, το όνει­ρο που συ­νέ­παιρ­νε το πιο μα­χη­τι­κό κομ­μά­τι της εβραϊ­κής νε­ο­λαί­ας, τώρα έδει­χνε ταυ­τι­σμέ­νο με τα γκού­λαγκ και την κα­τα­πί­ε­ση.

Το κρά­τος – εξο­λο­θρευ­τής

Ο σιω­νι­σμός, τριά­ντα χρό­νια μετά τη δή­λω­ση Μπάλ­φουρ, κα­τά­φε­ρε να συ­γκε­ντρώ­σει στην Πα­λαι­στί­νη λι­γό­τε­ρους από μισό εκα­τομ­μύ­ριο Εβραί­ους, ορ­γα­νω­μέ­νους και εξο­πλι­σμέ­νους για πό­λε­μο με τον ντό­πιο αρα­βι­κό πλη­θυ­σμό του ενός εκα­τομ­μυ­ρί­ου. Το 1948, χρο­νιά που θα απο­χω­ρού­σαν οι βρε­τα­νι­κές δυ­νά­μεις από την Πα­λαι­στί­νη, άφη­σαν πίσω τους ένα σχέ­διο δι­χο­τό­μη­σης της χώρας σε δύο κράτη, εβραϊ­κό και αρα­βι­κό, όπου σαφώς τη με­ρί­δα του λέ­ο­ντος θα έπαιρ­ναν οι Εβραί­οι άποι­κοι. Την πα­ρα­μο­νή της επί­ση­μης ανα­κή­ρυ­ξης των δύο κρα­τών, οι σιω­νι­στι­κές στρα­τιω­τι­κές δυ­νά­μεις χτύ­πη­σαν ανε­λέ­η­τα τους Πα­λαι­στί­νιους. Ταυ­τό­χρο­να, αντι­με­τώ­πι­σαν με επι­τυ­χία τους στρα­τούς των γύρω αρα­βι­κών κρα­τών που επι­χεί­ρη­σαν μια κα­κο­σχε­δια­σμέ­νη επί­δει­ξη δύ­να­μης. Οι σιω­νι­στές θα επι­δεί­ξουν να­ζι­στι­κή αγριό­τη­τα απέ­να­ντι στους άμα­χους Πα­λαι­στί­νιους με πιο γνω­στή πε­ρί­πτω­ση την εξο­λό­θρευ­ση των 254 αμά­χων του χω­ριού Ντέϊρ Για­σίν. Το κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ θα σφρα­γι­στεί από τη γέν­νη­σή του με το ση­μά­δι του Κάιν.

Τα πρώτα χρό­νια του νέου κρά­τους σή­μαι­ναν τε­ρά­στια προ­σπά­θεια για να στη­ρι­χθεί η οι­κο­νο­μία και η μι­λι­τα­ρι­στι­κή μη­χα­νή του κρά­τους από την εβραϊ­κή Δια­σπο­ρά αλλά και τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυ­νά­μεις. Το 1956, το Ισ­ρα­ήλ μαζί με Αγ­γλία και Γαλ­λία, θα επι­τε­θούν σχε­δια­σμέ­να με τους στρα­τούς τους στην Αί­γυ­πτο του Νάσερ, που τόλ­μη­σε να εθνι­κο­ποι­ή­σει τη Διώ­ρυ­γα.

Το 1956 ήταν ένα τεστ, αλλά η δι­καί­ω­ση για τους σιω­νι­στές ήρθε με τον πό­λε­μο των έξι ημε­ρών το 1967. Η ισ­ραη­λι­νή αε­ρο­πο­ρία συ­νέ­τρι­ψε από τις πρώ­τες ώρες τις δυ­νά­μεις της Αι­γύ­πτου, Συ­ρί­ας και Ιορ­δα­νί­ας και ει­σέ­βα­λε με επι­τυ­χία κα­τα­λαμ­βά­νο­ντας την Ιε­ρου­σα­λήμ και τη Δυ­τι­κή Όχθη από την Ιορ­δα­νία, τη Γάζα και το Σινά από την Αί­γυ­πτο και τα υψώ­μα­τα του Γκο­λάν από τη Συρία.

Ο πό­λε­μος αυτός έφερε μια ποιο­τι­κή αλ­λα­γή: Από το 1968 το Ισ­ρα­ήλ δέ­χε­ται πλου­σιο­πά­ρο­χη χρη­μα­το­δό­τη­ση από τον ιμπε­ρια­λι­σμό. Έχει με­τα­μορ­φω­θεί σε μα­ντρό­σκυ­λο των ΗΠΑ που εξα­σφα­λί­ζει πως καμιά αρα­βι­κή χώρα δεν θα κα­τα­φέ­ρει να απαλ­λα­γεί ούτε από την κυ­ριαρ­χία του αμε­ρι­κά­νι­κου ιμπε­ρια­λι­σμού ούτε από τα αντι­δρα­στι­κά αρα­βι­κά κα­θε­στώ­τα. Κάθε απε­λευ­θε­ρω­τι­κό και αντι­ϊ­μπε­ρια­λι­στι­κό κί­νη­μα στη Μέση Ανα­το­λή έχει να ανα­με­τρη­θεί με τη στρα­τιω­τι­κή μη­χα­νή του Ισ­ρα­ήλ.

Από την πα­νω­λε­θρία στην Ιντι­φά­ντα

Το από­γειο της στρα­τιω­τι­κής επι­τυ­χί­ας των σιω­νι­στών το 1967 σή­μαι­νε και για τους Πα­λαι­στί­νιους το τέλος της προ­σμο­νής λύσης από τα ανί­κα­να αρα­βι­κά κα­θε­στώ­τα. Η Φατάχ του Για­σέρ Αρα­φάτ και το Λαϊκό Μέ­τω­πο για την Απε­λευ­θέ­ρω­ση της Πα­λαι­στί­νης γεν­νή­θη­καν από την πα­νω­λε­θρία των αρα­βι­κών στρα­τών του ΄67 και δώ­σα­νε ξανά κου­ρά­γιο στους Πα­λαι­στί­νιους με μια σειρά ηρω­ι­κές ενέρ­γειες.

50 χρό­νια μετά το ’67, έχουν αλ­λά­ξει πολλά. Οι πα­λιές ορ­γα­νώ­σεις έχουν χάσει τη δυ­να­μι­κή τους, αλλά η πα­λαι­στι­νια­κή αντί­στα­ση έχει ήδη χα­ρί­σει μια νέα λέξη για την εξέ­γερ­ση στα λε­ξι­κά όλων των γλωσ­σών: τη λέξη Ιντι­φά­ντα.

Το κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ πα­ρα­μέ­νει η με­γα­λύ­τε­ρη στρα­τιω­τι­κή βάση του ιμπε­ρια­λι­σμού στη Μέση Ανα­το­λή. Δεν πρό­κει­ται να νι­κη­θεί από την πα­λαι­στι­νια­κή αντί­στα­ση μο­νά­χα. Θα χρειαστούν μια σειρά εργατικές επαναστάσεις σε μια σειρά αραβικές χώρες ενάντια στους δυνάστες τους και η συνδυασμένη δράση τους για την εκμηδένιση του μαντρόσκυλου του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ.

Ήδη το Ισραήλ μετρά μια στρα­τιω­τι­κή απο­τυ­χία με την ει­σβο­λή του ισ­ραη­λι­νού στρα­τού στον Λί­βα­νο το 1982, που ανά­γκα­σε τις πα­λαι­στι­νια­κές δυ­νά­μεις να εκ­κε­νώ­σουν τη χώρα αλλά δεν άφησε μόνιμα κέρδη στους σιωνιστές. Ακο­λού­θη­σε η δο­λο­φο­νία χι­λιά­δων άμα­χων πα­λαι­στι­νί­ων στα στρα­τό­πε­δα Σά­μπρα και Σα­τί­λα από ακρο­δε­ξιούς Λι­βα­νέ­ζους, ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες του Ισ­ρα­ήλ. Οι Λι­βα­νέ­ζοι φα­λαγ­γί­τες ξε­δο­ντιά­στη­καν από τη Χεζ­μπολ­λάχ που στη συ­νέ­χεια, το 2006, απέ­κρου­σε με επι­τυ­χία τη νέα ει­σβο­λή των ισ­ραη­λι­νών στον Λί­βα­νο. Αλλά χρειά­ζο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρα από μια αμυ­ντι­κή νίκη για να αντι­με­τω­πι­στεί αυτή η μη­χα­νή του πο­λέ­μου.

* Το άρθρο είχε δημοσιευτεί πρώτη φορά στην Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά (27.12.2017).