Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

Στη Γερμανία το 1933 ο ναζισμός πρόλαβε την Επανάσταση. Στη Γαλλία του 1936 τα πράγματα έδειχναν για ένα διάστημα πως θα συνέβαινε το αντίστροφο. Η δράση και η πρωτοβουλία της γαλλικής εργατικής τάξης ξεπέρασε κάθε προηγούμενο απεργιακής κινητοποίησης. Η γενική απεργία και οι καταλήψεις εργοστασίων το 1936 οδήγησαν σε κατακτήσεις ιστορικού χαρακτήρα για τους εργαζόμενους της υφηλίου, όπως η καλοκαιρινή άδεια και το επίδομα άδειας, που πρώτη φορά κερδήθηκαν τότε.      

 Όλα ξεκίνησαν με ένα απότομο ξύπνημα από τον λήθαργο, τη νύχτα τρόμου της 6^ης Φλεβάρη του 1934. Εκείνο το βράδυ, φασίστες που διαδήλωναν με αφορμή ένα οικονομικό σκάνδαλο απώθησαν την αστυνομία, μπήκαν στο κτίριο της Βουλής και κυριάρχησαν για ώρες στο κέντρο του Παρισιού. Την άλλη ημέρα η «κεντροαριστερή» κυβέρνηση Νταλαντιέ παραιτήθηκε. Οι φασίστες στη Γαλλία, παρόλο που ήταν πολύ αδύναμοι ακόμα για να πάρουν την εξουσία, μπορούσαν να ρίχνουν με τη βία κυβερνήσεις.

Τα αντιφασιστικά συλλαλητήρια που ακολούθησαν σε όλη τη Γαλλία, πυκνώθηκαν από εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες και εργάτριες. Στην αρχή διαδήλωναν χωριστά με το Κομμουνιστικό Κόμμα να αποκαλεί «φασίστες» και «ορκισμένους εχθρούς» όλα τα άλλα κόμματα. Όμως στις 12 Φλεβάρη 1934, μέρα γενικής αντιφασιστικής απεργίας, στο Παρίσι οι διαδηλώσεις συναντήθηκαν και ενώθηκαν μέσα σε κλίμα γενικευμένου ενθουσιασμού και ένα σύνθημα: «Ενότητα!». Ο φόβος πως η Γαλλία θα κατέληγε σαν τη  Γερμανία ηλέκτριζε τον κόσμο που επέβαλε την κοινή δράση. Αντιφασιστικές επιτροπές δημιουργούνταν σε κάθε γωνιά της Γαλλίας, και τέλος το Κ.Κ. δέχτηκε να συμμαχήσει με το Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Οι γραφειοκράτες του ΚΚ άλλαξαν τελείως γραμμή: Τώρα ήθελαν τον Νταλαντιέ και το αστικό κόμμα των Ριζοσπαστών στη συμμαχία. Το «Λαϊκό Μέτωπο» που συγκροτήθηκε από Κομμουνιστές, Σοσιαλιστές και Ριζοσπάστες ήταν αποτέλεσμα της πίεσης από τα κάτω, αλλά δεν ήταν πλατφόρμα κοινής δράσης για τα εργατικά συμφέροντα. Ήταν εκλογικό πρόγραμμα ταξικής συνεργασίας με σκοπό να έρθει μια «προοδευτικότερη» αστική κυβέρνηση. Στόχοι του Λαϊκού Μετώπου ήταν από τη μια σταδιακές φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις, από την άλλη ένα μεγαλεπήβολο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Πριν περάσει ένας χρόνος από την εκλογική νίκη του Λαϊκού Μετώπου, η νέα κυβέρνηση είχε ήδη σαφώς επιλέξει τα κανόνια από το βούτυρο.

Όμως η νίκη στις εκλογές του Μάη του 1936 έφερε πυρετό ενθουσιασμού στην εργατική τάξη. Αντί να περιμένουν την κυβέρνηση του «Λαϊκού Μετώπου» να προχωρήσει αργοκίνητα σε κάποιες δειλές αλλαγές, οι εργάτες ξεκίνησαν παντού απεργίες και καταλήψεις εργοστασίων. Από τις 26 Μάη το κίνημα γίνεται χιονοστιβάδα και καταλαμβάνονται ακόμη και πολυκαταστήματα και επιχειρήσεις όπου δεν υπήρχε ως τότε συνδικάτο. Ο Βρετανός πρέσβης στην αναφορά του παρομοίαζε τη Γαλλία τον Μάη με τη Ρωσία του ’17 και τον νέο πρωθυπουργό των σοσιαλιστών με τον Κερένσκυ, τον τελευταίο ρώσο πρωθυπουργό πριν πάρουν την εξουσία οι μπολσεβίκοι.

Οι εργάτες δεν γύρισαν στη δουλειά ούτε όταν η κυβέρνηση νομοθέτησε την εβδομάδα των 40 ωρών και τις δυο εβδομάδες πληρωμένη άδεια. Όμως την απεργία την τερμάτισαν στις 11 Ιούνη οι Κομμουνιστές που είχαν μεγάλη επιρροή στα εργοστάσια: «Πρέπει να ξέρουμε πότε να σταματάμε μια απεργία» δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του Κόμματος.  

Απαλλαγμένη από την πίεση των εργατών η κυβέρνηση άρχισε να σαλαμοποιεί τις  κατακτήσεις της γενικής απεργίας και να σπέρνει την παθητικότητα και την ηττοπάθεια. Το Λαϊκό Μέτωπο εν μέσω νέων σκανδάλων κατέρρευσε δεκατρείς μήνες μετά τη νίκη του. Το πολιτικό κλίμα άλλαζε προς τα δεξιά. Οι Κομμουνιστές παρόλα αυτά συνέχισαν να δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στους Ριζοσπάστες, μέχρι το 1939 που το ΚΚ βγήκε εκτός νόμου, από αυτούς που είχε στηρίξει.

Ο ενθουσιασμός μεταμορφώθηκε σε αδιαφορία, η εργατική τάξη, χωρίς πραγματικά δικό της κόμμα και πρόγραμμα, μπήκε στο περιθώριο και η επαναστατική ευκαιρία γλίστρησε στο κενό πριν προλάβει να μετατραπεί σε Επανάσταση.

*Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στην ατζέντα για το 2016 που κυκλοφόρησε η ιστοσελίδα rproject. Αναδημοσιεύεται σήμερα στην ιστοσελίδα μας «Η Κόκκινη» με αφορμή την επέτειο του σχηματισμού της πρώτης κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία, στις 4 Ιούνη 1936.