Εισαγωγικό σημείωμα της σύνταξης της «Κόκκινης«

H Αλεξάνδρα Κολλοντάι υπήρξε εξέχουσα φιγούρα του ρώσικου και του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος, ηγετικό στέλεχος των μπολσεβίκων και πρώτη γυναίκα υπουργός (λαϊκός επίτροπος) σε όλη την υφήλιο.

Το έργο της συνδέεται ιδιαίτερα με την πάλη για τη γυναικεία απελευθέρωση. Η Αλεξάνδρα Κολλοντάι υπήρξε επικεφαλής του περίφημου «Ζενοτντέλ», του Γραφείου Γυναικών του μπολσεβίκικου κόμματος στην επαναστατημένη Ρωσία του 1917, που οργάνωσε εξαιρετικές πρωτοβουλίες για να στηρίξει τη χειραφέτηση των γυναικών μέσα σε συνθήκες ακραίας πόλωσης και εμφυλίου ταξικού πολέμου. Η Κολλοντάι συνέγραψε βιβλία, αναρίθμητα άρθρα και εκφώνησε ομιλίες που μπορούν να καλύψουν πάρα πολλούς τόμους σε περίπτωση που εκδοθούν τα άπαντά της.

Η Αλεξάνδρα γεννήθηκε το 1872 στη Ρωσία από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας της ήταν στρατηγός του Τσάρου από παλιά κοζάκικη οικογένεια και η μητέρα της Φιλανδή, από οικογένεια εμπόρων. Από μικρό κορίτσι έδειξε τεράστια έφεση στην έκφραση μέσω του γραπτού λόγου, ενώ αγαπημένο της γνωστικό αντικείμενο ήταν η Ιστορία. Πολύ γρήγορα μιλούσε και έγραφε άνετα στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, πέρα από τις μητρικές της γλώσσες, τα ρωσικά και τα φιλανδικά.

Μέχρι τα 22 της χρόνια η Κολλοντάι έκανε έναν σκανδαλώδη γάμο με έναν πάμφτωχο ξάδελφό της, γέννησε ένα παιδί και πρόλαβε να γνωριστεί με το εργατικό κίνημα της Ρωσίας και με τη μαρξιστική θεωρία. Οι γονείς της τότε την ενθάρρυναν να φύγει για να σπουδάσει οικονομικά στη Ζυρίχη της Ελβετίας, ελπίζοντας να την απομακρύνουν από νέους φλογερούς έρωτες με απένταρους νεαρούς αλλά και – κυρίως – από την ριψοκίνδυνη πολιτική στράτευση, για την οποία η Αλεξάνδρα έδειχνε ιδιαίτερο ενθουσιασμό.

Στο εξωτερικό θα ανοίξουν πλατιοί ορίζοντες για το ανήσυχο πνεύμα της Αλεξάνδρας. Θα μελετήσει πολύ και θα γνωρίσει σημαντικούς ανθρώπους της Αριστεράς στα ταξίδια της στη Δυτική Ευρώπη. Στα 27 της χρόνια θα επιστρέψει στην Πετρούπολη, θα συναντηθεί με τον Λένιν και θα οργανωθεί στο παράνομο σοσιαλδημοκρατικό εργατικό κόμμα. Στο συνέδριο της διάσπασης, το 1903, όπου γεννήθηκαν οι δυο αντίπαλες φράξιες των μπολσεβίκων και μενσεβίκων, η Αλεξάνδρα θα προσπαθήσει να μείνει ανεξάρτητη από τις διαμάχες, προσφέροντας τις υπηρεσίες της και στις δύο αντίπαλες ομάδες.

Τον Γενάρη του 1905, στην Πετρούπολη, η Αλεξάνδρα Κολλοντάι θα γίνει αυτόπτης μάρτυρας της σφαγής των εργατών, που έμεινε γνωστή ως «Ματωμένη Κυριακή». Στις πολιτικές μάχες που θα ξεσπάσουν μέσα στη ρώσικη επανάσταση του 1905, η Αλεξάνδρα θα πλησιάσει και στο τέλος θα ενταχθεί στους μενσεβίκους.

Στα 1908 η Κολλοντάι θα βρεθεί εξόριστη στη Γερμανία, εξαιτίας του σκανδάλου που προκάλεσε στη Ρωσία το βιβλίο της «Φιλανδία και Σοσιαλισμός», όπου καλούσε τον φιλανδικό λαό να παλέψει για να κατακτήσει την εθνική του ανεξαρτησία μέσω της κοινωνικής επανάστασης. Στη Γερμανία θα συνδεθεί προσωπικά με τον Καρλ Κάουτσκι, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, την Κλάρα Τσέτκιν και τον Καρλ Λίμπκνεχτ.

Όταν θα ξεσπάσει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, η Αλεξάνδρα Κολλοντάι θα κινδυνέψει να φυλακιστεί και να απελαθεί στη Ρωσία, εξαιτίας της σφοδρής αντίθεσής της στον πόλεμο. Χάρη στη μεσολάβηση του Καρλ Λίμπκνεχτ, που ήταν ακόμη βουλευτής του γερμανικού κοινοβουλίου, η Κολλοντάι τελικά θα απελαθεί στη Δανία που ήταν ουδέτερη χώρα.

Πολύ σύντομα, την άνοιξη του 1915, η Κολλοντάι θα εγκαταλείψει οριστικά τους μενσεβίκους λόγω της χλιαρής και αμφιλεγόμενης στάσης τους απέναντι στον πόλεμο και θα ενταχθεί αμέσως στους μπολσεβίκους, εκτιμώντας πως μόνο αυτοί είναι αποφασισμένοι να παλέψουν μέχρι τέλους ενάντια στον σοσιαλ – πατριωτισμό.

Το κείμενο που αναδημοσιεύουμε σήμερα είναι άρθρο της Κολλοντάϊ από την σκοπιά των μπολσεβίκων: Επιχειρεί να απαντήσει διεξοδικά στο ότι διασπαστές του σοσιαλιστικού κινήματος δεν είναι όσοι αντιτίθενται στο σφαγείο του παγκόσμιου πολέμου, αλλά όσοι επέλεξαν να στηρίξουν τις κυβερνήσεις της χώρας τους και να στείλουν τους προλετάριους σε αλληλοσφαγή.

Η Αλεξάνδρα Κολλοντάι διένυσε μια εκπληκτική πολιτική διαδρομή, πάντα στην Αριστερά και στο πλευρό των ταπεινών και καταφρονεμένων. Παρόλο που το όνομά της είναι συνδεδεμένο – και σωστά – με το γυναικείο κίνημα η Αλεξάνδρα ήταν πολύ παραπάνω από αυτό: Όλη της η ζωή ήταν αφιερωμένη στη σοσιαλιστική επανάσταση.

Και το άρθρο που δημοσιεύουμε σήμερα είναι ένα πολύ μικρό, αλλά ενδεικτικό δείγμα γραφής του κοφτερού μυαλού της και του πολυσχιδούς της πνεύματος.

«Επιθυμούν οι διεθνιστές το σχίσμα;»

της Αλεξάνδρας Κολλοντάι

Από τότε που πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ των σοσιαλιστών με διεθνή προσανατολισμό, οι σοσιαλιστές με πατριωτικό προσανατολισμό προσπαθούν να υποστηρίξουν ότι οι επαναστάτες διεθνιστές δεν θέλουν τίποτα άλλο από το να καταστρέψουν το έργο των σοσιαλιστών των τελευταίων 50 χρόνων, επιθυμούν να προκαλέσουν σχίσμα στο εργατικό κίνημα.

Το γεγονός ότι οι ηγέτες των κομμάτων των εμπόλεμων χωρών αφού διακήρυξαν «ειρήνη» με τις ταξικές κυβερνήσεις τους και ενέκριναν τον πόλεμο, αποδοκιμάζουν τους στόχους της Συνδιάσκεψης του Τσίμερβαλντ είναι αρκετά κατανοητό και λογικό. Φαίνεται όμως ότι το δηλητήριο του εθνικισμού και του οπορτουνισμού έχει διαφθείρει ακόμα και τους ηγέτες των ουδέτερων χωρών. Τα στελέχη των σοσιαλιστικών κομμάτων στη Δανία, Ελβετία και Ολλανδία όχι μόνο αποδοκιμάζουν τη Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ αλλά τονίζουν ότι το κόμμα τους ποτέ δεν «διανοήθηκε» να στείλει επίσημους εκπροσώπους σε μια συνδιάσκεψη που πιστεύει στην αναγκαιότητα μιας δυνατής ταξικά συνειδητής διεθνούς, που απορρίπτει την πολιτική της «ειρήνης» και καταδικάζει τη συμμαχία με την καπιταλιστική κυβέρνηση που επιδιώκει ένα ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Αποκηρύσσοντας τη Συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ και τους σκοπούς της, οι ηγέτες των Ευρωπαϊκών κομμάτων αποκηρύττουν τις ίδιες τις αρχές του Σοσιαλιστικού κινήματος του επαναστατικού Μαρξισμού, αποκηρύττουν το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκαν και οι δυο Διεθνείς: τη διεθνή αλληλεγγύη και την επαναστατική ταξική πάλη.

Οι σοσιαλιστές που μαζεύτηκαν στο Τσίμερβαλντ δεν είχαν την πρόθεση «να προκαλέσουν σχίσμα» ή να βλάψουν το κίνημα. Ο σκοπός τους ήταν και είναι ο ακριβώς αντίθετος: δουλεύοντας για την ειρήνη παλεύοντας εναντίον του πολέμου, καλώντας τους προλετάριους όλων των χωρών να ενωθούν στο παλιό πεδίο μάχης της ταξικής πάλης θέλουν να αναζωογονήσουν τη διεθνή, να φέρουν στη ζωή τη μεγαλύτερη και αδάμαστη δύναμη, τη διεθνή ταξική αλληλεγγύη.

Οι σοσιαλπατριώτες, οι ηγέτες των διάφορων κομμάτων, οι οπορτουνιστές που κραυγάζουν εναντίον των επαναστατών διεθνιστών και ισχυρίζονται ότι βλάπτουν το κίνημα φέρνοντας σ’ αυτό τη δυσαρμονία και τη μη ενότητα φαίνεται να ξεχνούν ότι «το σχίσμα» της Δεύτερης Διεθνούς είναι γεγονός, ένα σκληρό γεγονός που πρέπει να αναγνωρίσουμε.

Το σχίσμα προκλήθηκε από τον πόλεμο αλλά η γραμμή του διαχωρισμού δεν τραβήχτηκε από τους επαναστάτες διεθνιστές αλλά από τους γεμάτους εμπειρία επίσημους κυβερνητικούς διπλωμάτες. Από τη μια μεριά έχουμε τους συνασπισμένους πατριώτες σοσιαλιστές που υποστήριξαν τους συμμάχους και από την άλλη, αυτούς των κεντρικών δυνάμεων. Ο καθένας απ’ αυτούς διαβεβαιώνει την εργατική τάξη, οι Σάιντμαν και Νταβίντ στη Γερμανία, Πλεχάνωφ και Αλεξίνσκι στη Ρωσία, Γκεσντ και Βαντερβέλντε σε Βέλγιο και Γαλλία, ότι η νίκη της δικής τους ιμπεριαλιστικής κυβέρνησης θα τερματίσει τον ολοκληρωτισμό, μιλιταρισμό, θα εγκαθιδρύσει την ελευθερία και την δημοκρατία για την Ευρώπη, θα βοηθήσει τη νίκη του σοσιαλισμού! Το μονοπάτι της ταξικής πάλης ξεχνιέται. Η «ειρήνη», αυτό το λογικό αποτέλεσμα των οπορτουνιστικών τάσεων στο Ευρωπαϊκό κίνημα των τελευταίων δέκα ή δεκαπέντε χρόνων ανακηρύσσεται ως η υψηλότερη σοφία της σοσιαλιστικής τακτικής. Μόλις τώρα, οι ηγέτες των κομμάτων στη Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Βέλγιο και οι σοσιαλπατριώτες στις άλλες χώρες αλληλοκατηγορούνται για την τακτική της υποστήριξης των κυβερνήσεων τους αλλά μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι μόλις τελειώσει αυτός ο πόλεμος, οι σοσιαλπατριώτες των εμπόλεμων χωρών θα συγχωρήσουν ο ένας τον άλλο, ο Βαντερβέλντε θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει τον Σάιντμαν, ο Πλεχάνωφ θα συγχωρέσει τους Γερμανούς σοσιαλπατριώτες και οι Γερμανοί θα προσπαθήσουν να ξεχάσουν τις αμαρτίες των «ύπουλων» Αγγλων. Δεν διέπραξαν όλοι το ίδιο έγκλημα; Δεν έχουν όλοι μαζί προδώσει την τάξη τους και αποδείχθηκαν άπιστοι στις αρχές του διεθνισμού;

Η γενική αμνηστία θα βοηθούσε τους ηγέτες των κομμάτων να φέρουν στη ζωή την Παλιά Διεθνή, που θα βασίζεται στον εθνικισμό και τον οπορτουνισμό. Μόλις ένας νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος θα ξεκινούσε, η παλιά ιστορία, το σχίσμα, η διάλυση του διεθνούς εργατικού κινήματος θα ξεκινούσε πάλι. Αυτό είναι που πραγματικά επιθυμεί η εργατική τάξη; Αυτό είναι το μάθημα που οι ταλαιπωρίες και τα μαρτύρια αυτού του τρομοκρατικού πολέμου έχουν διδάξει τους σοσιαλιστές;

Αυτός ο πόλεμος έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά αλλά αυτός ο πόλεμος μπορεί να σημαίνει ένα βήμα προς τα μπρος στο εργατικό κίνημα αν βγάλουμε το σωστό μάθημα από τα σημερινά γεγονότα. Αυτός ο πόλεμος έχει θέσει ξεκάθαρα και απλά μπροστά στην παγκόσμια εργατική τάξη το ακόλουθο ζήτημα: Τι πρέπει να επιλέξουν οι προλετάριοι με το ξέσπασμα ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου (και σ’ αυτό το στάδιο καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν μπορεί να υπάρξει άλλος πόλεμος!) -την υπεράσπιση της καπιταλιστικής-ιμπεριαλιστικής πατρίδας ή την υπεράσπιση των δικών της ταξικών συμφερόντων και της διεθνούς αλληλεγγύης της παγκόσμιας εργατικής τάξης;

Οι σύντροφοι που μαζεύτηκαν στο Τσίμερβαλντ θεώρησαν αναγκαίο να μην αφήσουν καμιά παρερμηνεία πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Το εργατικό κίνημα μπορεί να πραγματοποιήσει τον τελικό σκοπό του. -την κατάκτηση των μέσων παραγωγής και την εγκαθίδρυση της εργατικής δικτατορίας- μόνο με μια πρακτικά διεθνή ταξική πάλη. Ο εθνικισμός και ο διεθνισμός είναι αρχές που αντιτίθεται η μια στην άλλη. Δεν μπορεί να είσαι «καλός Μοναρχικός» και την ίδια στιγμή καλός Δημοκράτης, όπως δεν μπορείς να είσαι διεθνιστής και εθνικιστής την ίδια στιγμή. Οι προλετάριοι πρέπει να επιλέξουν.

Αυτός ο πόλεμος όμως μας έχει διδάξει ότι η εθνικιστική πολιτική, που υποστηρίζεται από τους σοσιαλπατριώτες είναι μια αποτυχία. Πρέπει να υποδείξουμε, να σχεδιάσουμε μια νέα γραμμή.

Η συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ έκανε το πρώτο βήμα για να σχεδιάσει αυτή τη γραμμή. Ήταν η πρώτη προσπάθεια για την ανοικοδόμηση της διεθνούς πάνω στην υγιή βάση του αντιμιλιταρισμού (δεν ψηφίζουμε υπέρ των πολεμικών πιστώσεων), του διεθνισμού (αντί μιας επίσης εκπροσώπησης των σωμάτων του εθνικού κόμματος στο Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο) και της μαζικής επαναστατικής δράσης (αντί του «νέτου σκέτου» κοινοβουλευτισμού).

Οι σύντροφοι που συντάσσονται με την συνδιάσκεψη του Τσίμερβαλντ, δεν παλεύουν για το σχίσμα του Σοσιαλιστικού κινήματος αλλά επιθυμούν να προετοιμάσουν τη βάση για μια ταξικά συνειδητή διεθνή που θα είναι αρκετά δυνατή να παλέψει κατά της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των δικών της καπιταλιστικών κρατών και που θα ξεκινήσει το καθήκον της «προετοιμασίας» για την τελική επαναστατική πάλη.

Οι διεθνιστές δεν θέλουν να διαλύσουν τις εργατικές οργανώσεις, απλά αποφάσισαν να καταναλώσουν όλη τους τη δύναμη και ενέργεια για να κερδίσουν τις μάζες στις αρχές της Τρίτης Διεθνούς. Ελπίζουν πως όταν πραγματοποιηθεί το επόμενο Διεθνές Συνέδριο, η εργατική τάξη θα είναι δυνατή και αρκετά διαφωτισμένη για να θέσει το ζήτημα στους Σοσιαλπατριώτες ηγέτες όλων των χωρών, τί κάνατε με την εμπιστοσύνη μας; Μπορείτε να αντέξετε την ευθύνη των προδοτικών πράξεων σας;

Οι διεθνιστές ελπίζουν ότι στη νέα διεθνή δεν θα υπάρχει χώρος για οπορτουνιστές και πατριώτες, που την πιο αποφασιστική στιγμή εγκαταλείπουν το ταξικό κίνημα κα υπερασπίζουν τα συμφέροντα των εθνικών καπιταλιστών τους.

Τώρα, όταν το ζήτημα της υποστήριξης της συνδιάσκεψης του Τσίμερβαλντ συζητηθεί στους πυρήνες του Αμερικανικού κόμματος, το Αμερικάνικο προλεταριάτο θα πρέπει να αποφασίσει που στέκεται. Θα κλίνουν προς τις εθνικιστικές και οπορτουνιστικές τάσεις της Δεύτερης Διεθνούς ή θα βοηθήσουν να ξαναχτιστεί το εργατικό κίνημα στην υγιή βάση του επαναστατικού πνεύματος και της διεθνούς ταξικής αλληλεγγύης;

Οι Αμερικάνοι σύντροφοι θα πρέπει να θυμούνται: οι διεθνείς σοσιαλιστές δεν παλεύουν για ένα σχίσμα, παλεύουν για να φέρουν ολόκληρο το κίνημα στις γραμμές της ταξικά συνειδητής επαναστατικής δράσης, για να ξεκαθαρίσουν την Τρίτη Διεθνή από όλα τα στοιχεία που υπερασπίζουν την αναγκαιότητα της στρατιωτικής προετοιμασίας και πιστεύουν στον εθνικισμό και ως αποτέλεσμα αυτού στην «ειρήνη». Τότε αλλά μόνο τότε, καλέστε την παγκόσμια εργατική τάξη να κατακρίνει την ιμπεριαλιστική πολιτική της καπιταλιστικής τάξης και να πραγματοποιήσετε τον τελικό σκοπό του κινήματος, την κοινωνική επανάσταση.

Γενάρης 1916

(To άρθρο αυτό αλιεύσαμε από το Marxist Internet Archive)