Ανακοίνωση της Συμμαχίας Σοσιαλιστών/τριων της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής

Νέες μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις ξέσπασαν και συγκλονίζουν το Ιράκ από τις 4 Οκτωβρίου. Οι διαδηλώσεις καταγγέλλουν τις δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και στρέφουν την οργή τους ενάντια στην κλοπή, τη διαφθορά και την καταπίεση από τα κυβερνώντα θρησκευτικά, αστικά πολιτικά κόμματα και τις τραμπούκικες πολιτοφυλακές.

Η Συμμαχία Σοσιαλιστριών/των της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής εκφράζει την υποστήριξή της στις λαϊκές κινητοποιήσεις στο Ιράκ για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη και εναντίον της θρησκευτικής και αστικής άρχουσας τάξης.

Αυτές οι διαδηλώσεις επικέντρωσαν ιδιαίτερα την οργή τους ενάντια στη διαφθορά, την ανεργία και τη διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών σε μια πλούσια σε πόρους χώρα που πάσχει από χρόνιες ελλείψεις ηλεκτρισμού και νερού. Τα γραφεία διαφόρων θρησκευτικών πολιτικών κομμάτων λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν από διαδηλωτές.

Σύμφωνα με τις ιρακινές κυβερνητικές στατιστικές, το ποσοστό ακραίας φτώχειας εκτιμάται σε περίπου 22,5%, ποσοστό που θεωρείται ευρέως ως υποεκτίμηση. Άλλες εκτιμήσεις δείχνουν ότι περίπου 13 εκατομμύρια ή το 30% του συνολικού ιρακινού πληθυσμού των 38 εκατομμυρίων κατοίκων ζει σε άθλια φτώχεια. Η χώρα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό στον κόσμο και στην περιοχή. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει το 48,7% του πληθυσμού, το 12% των γυναικών και το 26% της νεολαίας. Το Ιράκ είναι μια εισπρακτική [rentier] οικονομία, η οποία συνεχίζει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές πετρελαίου που παρέχουν περίπου το 90% των κυβερνητικών εσόδων και το 58% του ΑΕΠ της χώρας. Άλλοι παραγωγικοί τομείς, όπως η μη πετροχημική μεταποιητική βιομηχανία και η γεωργία, έχουν εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό.

Το σημερινό κίνημα διαμαρτυρίας συγκεντρώνεται κυρίως στην πρωτεύουσα Βαγδάτη και στις νότιες περιοχές της χώρας, οι οποίες είναι ως επί το πλείστον Σιίτικες. Το ιρακινό Κουρδιστάν και οι περιοχές της χώρας με Σουνίτικη πλειοψηφία -οι οποίες υπέστησαν εκτεταμένες καταστροφές λόγω των πολλαπλών στρατιωτικών συγκρούσεων από το 2003 και του πολέμου κατά του ισλαμικού κράτους στη Μοσούλη- δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στο σημερινό κύμα διαδηλώσεων. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, διαδηλώσεις στο Κουρδιστάν με παρόμοια αιτήματα εναντίον της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG) στο Βόρειο Ιράκ συνέβησαν σε διάφορες περιπτώσεις.

Μεγάλα κομμάτια του κινήματος διαμαρτυρίας καταγγέλλουν επίσης το ρόλο του Ιράν στο Ιράκ, φωνάζοντας: «Ιράν, Ιράν, Έξω, Έξω» και καίγοντας ιρανικές σημαίες. Μετά την εισβολή και κατοχή του Ιράκ που έγινε υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2003, η πολιτική και οικονομική επιρροή της Τεχεράνης αυξήθηκε με τη συνεργασία των ιρακινών συμμάχων της στην εξουσία. Θορυβημένη από αυτές τις διαδηλώσεις, η Τεχεράνη έχει αναπτύξει συστήματα επιτήρησης κατά μήκος των συνόρων της και έχει ενισχύσει τους μηχανισμούς ασφαλείας.

Ταυτόχρονα, οι φιλοϊρανοί ηγέτες στο Ιράκ λασπολογούν διαρκώς εναντίον του κινήματος διαμαρτυρίας κατηγορώντας το ως «συνωμοσία», κατηγορώντας για τη βία υποτιθέμενους «παρεισφρύοντες» που υποστηρίζονται από ανώνυμους «ξένους εχθρούς». Οι φιλοϊρανικές κρατικές παραστρατιωτικές ομάδες των «λαϊκών μονάδων κινητοποίησης», γνωστές ως Χασντ Ασ- Σα’αμπί και ο πολιτικός τους βραχίονας, Συμμαχία Φατέχ, αντέδρασαν βίαια στο σημερινό κίνημα διαμαρτυρίας και απαίτησαν καταπιεστικά και αιματηρά μέσα για να σταματήσει.

Η ιρακινή κυβέρνηση απάντησε με βίαιη καταστολή εναντίον των διαδηλωτών, σκοτώνοντας περισσότερους από 150 ανθρώπους και τραυματίζοντας τουλάχιστον 6.000 από την έναρξη των διαδηλώσεων στις 4 Οκτωβρίου. Εκατοντάδες συνελήφθησαν, ένας άγνωστος αριθμός βασανίστηκε. Οι διαδηλωτές δολοφονήθηκαν και τραυματίστηκαν από ελεύθερους σκοπευτές ανάμεσα στις δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίοι πυροβόλησαν αδιάκριτα μέσα στα πλήθη από τις στέγες, ενώ το υπουργείο Εσωτερικών αρνείται ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις πυροβόλησαν απευθείας στους διαδηλωτές. Η κυβέρνηση έχει επίσης απαγορεύσει την κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης σχεδόν αμέσως μόλις ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες. Τα γραφεία των τοπικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης δέχθηκαν επιθέσεις την περασμένη εβδομάδα και δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι τους προειδοποίησαν οι αρχές να μην καλύψουν τις διαμαρτυρίες. Με το Διαδίκτυο κομμένο, υπήρξε μικρή κάλυψη των διαδηλώσεων στην τηλεόραση, και οι άνθρωποι έχουν στηριχθεί σε άλλα μέσα για να στείλουν τα video και τις πληροφορίες έξω.

Την ίδια στιγμή, η ιρακινή κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης αρχικά μια σειρά κοινωνικών μέτρων για να αντιμετωπίσει τα αιτήματα των διαδηλωτών. Αυτά περιλαμβάνουν βοήθεια για τη στέγαση και την υπόσχεση οικοδόμησης 100.000 διαμερισμάτων, παροχές για τους συνταξιούχους και την άνεργη νεολαία. Η υπόσχεση της οικοδόμησης νέων κατοικιών ήρθε μετά την απόφαση της κυβέρνησης τον Σεπτέμβριο να κατεδαφίσει τα κτίρια και τη στέγαση σε ανεπίσημους οικισμούς σε διάφορα μέρη της χώρας όπου τρία εκατομμύρια Ιρακινοί έχτισαν αυθαίρετες κατοικίες πάνω σε δημόσια οικόπεδα.

Στις 9 Οκτωβρίου, ο ιρακινός πρωθυπουργός Αντέλ Αμπντούλ Μαχντί προχώρησε ακόμα πιο πολύ αναγγέλλοντας έναν ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου, κήρυξε τρεις μέρες εθνικού πένθους και ανακοίνωσε ότι εκείνοι που πυροβόλησαν διαδηλωτές θα τιμωρηθούν. Αυτά τα μέτρα και οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις, ορισμένες από τις οποίες έχουν ανακυκλωθεί από μια δέσμη προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων μετά τις διαδηλώσεις του 2015, είναι απίθανο να μειώσουν τον δημόσιο θυμό και το αίσθημα αδικίας του κινήματος διαμαρτυρίας.

Το 2011 και περισσότερο το 2015, το Ιράκ έχει γνωρίσει επαναλαμβανόμενες διαμαρτυρίες από τις λαϊκές τάξεις. Αυτό το νέο κύμα λαϊκών διαμαρτυριών στο Ιράκ καταδεικνύει την αποφασιστικότητα μεγάλων τομέων της ιρακινής κοινωνίας, ιδίως της νεολαίας, συμπεριλαμβανομένων πολλών γυναικών, να επιβάλλουν ριζικές αλλαγές.

Τα αιτήματα για κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική αναδιανομή ενάντια στις νεοφιλελεύθερες καταστρεπτικές πολιτικές δεν μπορούν να διαχωριστούν από την αντιπολίτευση απέναντι στο σεχταριστικό πολιτικό σύστημα. Η συντριπτική πλειοψηφία των διαδηλωτών συνεχίζει να καταγγέλλει τον εξισλαμισμό και τον θρησκευτικό σεκταρισμό της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Ζητούν ένα «πολιτικό» κράτος βασισμένο σε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς που να αναγνωρίζει την εθνοτική και θρησκευτική ποικιλομορφία του ιρακινού πληθυσμού.

Το θρησκευτικό πολιτικό σύστημα, που προωθήθηκε υπό το δεσποτικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν, αναδιαρθρώθηκε και ενισχύθηκε μετά την καταστροφική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Αυτό το αναδιαρθρωμένο θρησκευτικό σεχταριστικό σύστημα ενισχύθηκε περαιτέρω από τις υποστηριζόμενες από το Ιράν ιρακινές σεχταριστικές αστικές άρχουσες τάξεις.

Είναι αδύνατο να σχεδιαστούν λύσεις στα προβλήματα της δημοκρατίας και της κοινωνικοοικονομικής αδικίας για την ιρακινή εργατική τάξη μέσα στο θρησκευτικό σεχταριστικό πολιτικό σύστημα που διατηρεί και προστατεύει την κυριαρχία και τα προνόμια της άρχουσας τάξης. Οι διάφορες παρατάξεις της ιρακινής μπουρζουαζίας εκμεταλλεύτηκαν έσοδα του πετρελαίου για την οικοδόμηση και ενίσχυση ενός μονολιθικού δικτύου υποστήριξης, νεποτισμού και διαφθοράς, ενώ η πλειοψηφία του πληθυσμού του Ιράκ συνέχισε να υποφέρει από φτώχεια και προσβολές.

Η ιρακινή εργατική τάξη περιορίζεται επίσης από τους εργατικούς νόμους του Σαντάμ Χουσεΐν, οι οποίοι ήταν μεταξύ των νόμων του καθεστώτος του Σαντάμ που παρέμειναν σε ισχύ κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής. Επιπλέον, οι τροποποιήσεις που τροποποίησαν το εταιρικό δίκαιο έχουν αφαιρέσει την συμμετοχή των συνδικάτων στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Το 1987, το ιρακινό καθεστώς είχε χαρακτηρίσει τους περισσότερους ιρακινούς εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις, ως δημόσιους υπάλληλους, απαγορεύοντάς τους έτσι να σχηματίσουν συνδικάτα και να διαπραγματεύονται. Παρά τις κάποιες αλλαγές σε μεγάλο μέρος της νομοθεσίας του Ιράκ, το εν λόγω διάταγμα παραμένει σε ισχύ και σημειώθηκαν μόνο πολύ μικρές βελτιώσεις. Οι δημόσιοι υπάλληλοι εξακολουθούν να μην επιτρέπεται να απεργήσουν.

Επιπλέον, οι γυναίκες του Ιράκ έχουν αντιταχθεί στη βία που τους ασκείται από τις κυρίαρχες πατροπαράδοτες μισογυνικές πεποιθήσεις, την κυβέρνηση, τις θρησκευτικές φονταμενταλιστικές πολιτοφυλακές, τις ΗΠΑ και τις άλλες δυνάμεις εισβολής. Μετά την εισβολή του 2003, το εγκατεστημένο από τις Η.Π.Α. θρησκευτικό σεκταριστικό καθεστώς που κυβερνά τη χώρα προσπάθησε να υπονομεύσει τον προοδευτικό νόμο περί Προσωπικού Δικαίου¹ [οικογενειακό δίκαιο] που προωθήθηκε από κορυφαίες/ους φεμινίστριες/τες και κομμουνίστριες/στές το 1959, νόμο που επιβίωσε ακόμη και στο βίαιο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν.

Γυναίκες όπως η Τάρα Φαρές², η Ράσα Αλ Χασσάν, η Χαμουντί Αλ Μουταϊρί, ήταν μερικές από τις τελευταίες που σκοτώθηκαν σε ένα κύμα μισογυνικών και ομοφοβικών επιθέσεων που στοχεύουν στην φίμωση των διαφορετικών φωνών που αποσκοπούν στην απελευθέρωση του μέλλοντός τους από τη διάσπαση των φανατισμών. Τέτοιες φωνές αντίστασης περιλαμβάνουν την καλλιτέχνιδα Μαρίνα Τζαμπέρ³, της οποίας η εκστρατεία «Εγώ είμαι η κοινωνία» αποσκοπεί στην αποκατάσταση του ρόλου των γυναικών στον δημόσιο χώρο. Μία άλλη είναι η Οργάνωση για την Ελευθερία των Γυναικών στο Ιράκ, η οποία, αφού εναντιώθηκε στην αμερικάνικη εισβολή⁴, εξακολούθησε να κινητοποιείται στη συνέχεια, διοργανώνοντας διαμαρτυρίες ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία στη Βαγδάτη⁵, ζητώντας από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να ασκήσει διώξεις στο Ισλαμικό Κράτος για εγκλήματα κατά των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, καθώς και με τη δημιουργία καταφυγίων⁶ για τις γυναίκες που διαφεύγουν από την ενδοοικογενειακή βία.

Αντανακλώντας αυτές και ακόμα περισσότερες δυναμικές, το περίφημο σύνθημα των επαναστατικών διαδικασιών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, «Ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος», επανεμφανίστηκε και φωνάχτηκε από πολλούς/λες σε πολλές διαδηλώσεις.

Η Συμμαχία Σοσιαλιστών/τριων της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής εκφράζει την αλληλεγγύη της με τους/τις διαδηλωτές/τριες στο Ιράκ. Καταγγέλλουμε τη βίαιη καταστολή από τις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας και τις πολιτοφυλακές. Υποστηρίζουμε την αντίσταση σε όλες τις μορφές θρησκευτικού σεκταρισμού, ρατσισμού και σεξισμού.

Αλληλεγγύη με τις/τους καταπιεσμένες/νους!

Συμμαχία Σοσιαλιστών/τριων της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής

*Μετάφραση: e la libertà

«Solidarity with Iraq Popular Protests: Statement from Alliance of MENA Socialists», Alliance of Middle Eastern and North African Socialists, 17 Οκτωβρίου 2019

Στα τουρκικά: «Ortadoğulu ve Kuzey Afrikalı Sosyalistler İttifakı bildirisi: Irak’taki kitle seferberlikleriyle dayanışma», Nisan, 22 Οκτωβρίου 2019. 

Στα ιταλικά: «Solidarietà con le proteste popolari in Iraq: dichiarazione dell’Alleanza dei socialisti del Medio Oriente e Nordafrica», Combat-coc.org, 24 Οκτωβρίου 2019.

Σημειώσεις

1 Zahra Ali, «Iraqi women’s rights must be protected», The New Arab, 11 Δεκεμβρίου 2017.

2 Molly Crabapple, «The Girl Who Seized the Internet», The New York Times, 1 Νοεμβρίου 2018.

3 Martin Armstrong, «Iraqi artist challenges Baghdad’s streets and collective-trauma by bike», The New Arab, 13 Ιανουαρίου 2017. 

4 Houzan Mahmoud, «An empty sort of freedom», The Guardian, 8 Μαρτίου 2004. 

5 Marta Bellingreri, «“Future of women is the future of all”: Iraqis stand up against crimes targeting women», The New Arab, 27 Νοεμβρίου 2018. 

6 Yifat Susskind, Yanar Mohammed, «Why True Legal Victories for Human Rights Depend on Grassroots Activists», International Law and Politics, τόμος 48, σσ. 1199-1210.