Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

Σήμερα, 20 Νοέμβρη, γιορτάζουν οι Μαύρες κοινότητες στη Βραζιλία και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής τη μέρα της «Μαύρης Συνείδησης». Μαζί τους γιορτάζουμε όσες και όσοι νιώθουμε αλληλεγγύη με κάθε αγώνα για ισότητα και χειραφέτηση.

Το επίσημο βραζιλιάνικο κράτος έχει θεσμοθετήσει διαφορετική μέρα εορτασμού. Είναι η 13η Μάη, η επέτειος της μέρας που ο Αυτοκράτορας της Βραζιλίας αποφάσισε να αποδώσει την ελευθερία σε όλους τους σκλάβους της χώρας. Η Βραζιλία ήταν η τελευταία χώρα στον πλανήτη που κατάργησε τη δουλεία, μόλις το 1888.

Όμως η 20η Νοέμβρη δεν είναι μια επίσημη και ανιαρή φιέστα για ανώδυνα ευχολόγια και ανιαρές ηθικές παροτρύνσεις. Είναι μια μέρα επαναστατικής μνήμης.

Στις 20 Νοέμβρη 1695 έπεσε στη μάχη ο Zumbi, ο μαύρος Σπάρτακος του 17ου αιώνα, πολεμώντας τους Πορτογάλους δουλοκτήτες. Ο Zumbi και η συντρόφισσα της ζωής του Dandara, ήταν οι πιο ευγενικές μορφές του αγώνα της πανανθρώπινης χειραφέτησης σε ολόκληρη την ιστορία της αμερικάνικης ηπείρου.

Οδηγούσαν στις μάχες, ενάντια στους Πορτογάλους και Ολλανδούς αποικιοκράτες-δουλοκτήτες, σώματα χιλιάδων εξεγερμένων μαύρων σκλάβων και ανυπότακτων ιθαγενών και πάλευαν να ενώσουν σ’ αυτόν τον αγώνα και τους πιο φτωχούς λευκούς.

Ο Zumbi και η Dandara έδωσαν στους δύο από τους τρεις γιους τους αρχαία ελληνικά ονόματα τυραννοκτόνων: Αρμόδιος και Αριστογείτων. Ονειρεύονταν για τα παιδιά τους ένα μέλλον χωρίς διακρίσεις και εκμετάλλευση, χωρίς αφέντες και σκλάβους. Το να παλεύεις για μια τέτοια κοινωνία, είναι το νόημα της 20ης Νοέμβρη.

Η επέτειος του ηρωικού θανάτου του Zumbi είναι πολύ σημαντική μέρα και για την παράδοση της capoeira, όπου σε πολλά από τα τραγούδια της υμνείται η μνήμη του Zumbi και η διαρκής πάλη για την ελευθερία.

Διαρκής πάλη που – ειδικά σήμερα με τον ακροδεξιό Μπολσοναρισμό να παραμένει υπαρκτή απειλή στη Βραζιλία είναι κρίσιμη για την επιβίωση των μαύρων, των ιθαγενών στον Αμαζόνιο, των lgbtqia+ που στιγματίζονται και στοχοποιούνται στις πόλεις ως παρείσακτοι και περιθωριακοί και γενικά των πιο φτωχών και κατατρεγμένων κατοίκων της χώρας και της ηπείρου.

Και έτσι, δυστυχώς, η μνήμη του Zumbi και τα τραγούδια της capoeira για τη λευτεριά γίνονται πάλι εξαιρετικά επίκαιρα.