Γράφει ο Ηλίας Ιωακείμογλου

Ο ορισμός του Νοικοκυραίου

Ο “νοικοκυραίος” είναι μια λέξη που δεν έχει περάσει ακόμη στα λεξικά· είναι προϊόν της γενικής διάνοιας, της συλλογικής ευφυΐας των αριστερών, των αναρχικών και των αντιεξουσιαστών, κατασκευασμένο για να στοχεύσει ή μάλλον για να στηλιτεύσει ένα ιδιαίτερο είδος νοικοκύρη. Πρόκειται για την τυπική φιγούρα ενός ατόμου, του οποίου η συμπεριφορά καθοδηγείται από τις ηθικές αξίες και τις ιδέες της Δεξιάς: Ο Δεξιός φροντίζει πρώτα τον εαυτό του, μετά το νοικοκυριό του (την οικογένειά του), και ίσως μετά να φροντίσει και άλλους, στα πλαίσια κάποιου φιλανθρωπικού ενδιαφέροντος εάν του περισσέψουν ο χρόνος, το χρήμα και η διάθεση. Για τον Νοικοκυραίο, η κοινωνία δεν υπάρχει, υπάρχει μόνο ο εαυτός του και η οικογένειά του, το νοικοκυριό του, και αυτά φροντίζει·  είναι λοιπόν καταρχάς ένας τυπικός Δεξιός που ακολουθεί τη συμβουλή της Μάργκαρετ Θάτσερ: “Καθήκον μας είναι να φροντίζουμε πρώτα τον εαυτό μας και μετά τον γείτονα” (Margaret Thatcher, “The Downing Street Years”).

Το βάθος της έννοιας του “νοικοκυραίου” δεν σταματάει, όμως, εκεί. Ποτέ δεν θα αποκαλέσουμε “νοικοκυραίο” έναν τραπεζίτη, έναν εφοπλιστή, έναν ιδιοκτήτη μεγάλης ή μεσαίας επιχείρησης, ένα μεγαλοστέλεχος του ιδιωτικού τομέα, έναν διαφημιστή ή τους άλλους μπάτλερ της εξουσίας· ο τυπικός Νοικοκυραίος βασίζει την ευημερία του στη μικρο-ιδιοκτησία, στην αυτοαπασχόληση (με ή χωρίς υπαλλήλους), στη βιοτεχνία και το μικρό εμπόριο, σε έναν καλό γάμο, στις πελατειακές σχέσεις και τη φοροδιαφυγή, στην απομύζηση εργασίας, ιδιαίτερα των μεταναστών, αλλά ακόμη και των “συμβοηθούντων και μη αμειβόμενων μελών της οικογενείας”. Λίγοι μόνο από τους αυτοαπασχολούμενους, τους βιοτέχνες και το μικρό εμπόριο ξεφεύγουν από τον οικονομικό προσδιορισμό της τάξης τους, επειδή όπως όλοι μας ζουν μέσα στις ιδέες, στον κόσμο της ιδεολογίας, που είναι ο αποκωδικοποιητής της πραγματικότητας, και μπορούν έτσι ενίοτε να είναι προδότες της τάξης τους.

Η κοινωνική ακινησία ως ιδανικό

Ο χειρότερος εχθρός του Νοικοκυραίου είναι η κοινωνική αλλαγή. Είναι εγκλωβισμένος ανάμεσα σε δύο απειλητικές πραγματικότητες: Από τη μια, βρίσκεται αντιμέτωπος με τη διάθεση της αστικής τάξης να συγκεντρώνει και να συγκεντροποιεί την παραγωγή, να αλλάζει την καθημερινή ζωή και την κοινωνικοποίηση των ατόμων προκειμένου να μεγιστοποιεί τα κέρδη της και να ξεπερνάει τις κρίσεις της· και σαν να μην έφτανε αυτή η αναστάτωση, ο Νοικοκυραίος βρίσκεται αντιμέτωπος με τον χειρότερο εφιάλτη του, τους κομμουνιστές, τους αντιεξουσιαστές και τους αναρχικούς, αυτούς που θέλουν να φέρουν τα πάνω κάτω ενώ η δική του ευημερία βρίσκεται στην κοινωνική “σταθερότητα”, όπως εκείνος ονομάζει την απόλυτη στασιμότητα. Η στασιμότητα, η ησυχία, η τάξη και η ασφάλεια που επιδιώκει, είναι όροι για να μην απαξιωθούν τα περιουσιακά του στοιχεία, το “ανθρώπινο κεφάλαιό” του, η θέση που με κόπο κατέκτησε στο εμπόριο ή στην παραγωγή, στα κοινωνικά δίκτυα που του παρέχουν εξυπηρετήσεις, η θέση που κατέκτησε στην περιφέρεια του κρατικού πελατειακού συστήματος, το σύστημα αξιών που του επιτρέπει να κρατάει τους συγγενείς στην πειθαρχία που αρμόζει στην ιδιοτέλεια της οικογένειας ως μονάδα συμπύκνωσης συμφερόντων. Όσο για το μέλλον, ο νοικοκυραίος δεν έχει να προτείνει καμιά αλλαγή·  εγκλωβισμένος καθώς είναι ανάμεσα στις δύο δυνάμεις κοινωνικής αλλαγής, στον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό, ο τυπικός Νοικοκυραίος απειλείται από παντού με αποσταθεροποίηση της κοινωνικής και οικονομικής του θέσης· ακόμη χειρότερα: με προλεταριοποίηση. Γίνεται έτσι ο υπέρμαχος της απόλυτης στασιμότητας, όλων των συντηρητικών αξιών, από την Πατρίδα, τη Θρησκεία και την Οικογένεια, έως την Αστυνομία, τη Θανατική Ποινή, τον Σεξισμό και τον λοιπό αστερισμό των συντηρητικών θεσμών και αξιών.

Κάτω από την ομπρέλα των νεοφιλελεύθερων

Η τάξη των νοικοκυραίων, υπό κανονικές συνθήκες, προσδένεται συστημικά στο άρμα της αστικής τάξης, ακόμη και όταν τα αφεντικά του μεγάλου κεφαλαίου επιβάλλουν θυσίες στους νοικοκυραίους· ο λόγος αυτής της υποταγής είναι η ακραία απέχθεια που νιώθουν για την Αριστερά -συναίσθημα που τροφοδοτείται από την αγάπη του νοικοκυραίου για τη στασιμότητα: εάν η αστική τάξη είναι μια φορά “ανατρεπτική”, οι εργαζόμενες τάξεις όταν ακολουθούν τη δική τους ταξικά αυτόνομη πορεία είναι δέκα φορές πιο επαναστατικές· και όταν δεν είναι πραγματικά επαναστατικές, παραμένουν τέτοιες στο φαντασιακό του νοικοκυραίου. Όταν οι συνθήκες δεν είναι κανονικές, όταν δηλαδή είναι συνθήκες οξείας κρίσης, οι νοικοκυραίοι μπορούν να αναζητούν καταφύγιο στις αυτόνομες οργανώσεις του φασισμού για να αμυνθούν στις οικονομικές επιθέσεις που δέχονται από τη μεγάλη αστική τάξη ή επειδή υφίστανται παράπλευρες απώλειες από την πολιτική της· και αυτό συνέβη στην Ελλάδα για μια μακρά περίοδο. Καθώς, όμως, η κυβέρνηση της ΝΔ προχωράει ή αναγγέλλει μέτρα που ευνοούν την προσφορά φθηνής αδήλωτης εργασίας, την ελάφρυνση των φορολογικών υποχρεώσεων και την κατάργηση όλων των θεσμών που προστάτευαν στο παρελθόν τους εργαζόμενους, οι νοικοκυραίοι εγκαταλείπουν την οργανωμένη ΧΑ και τις λοιπές φασιστικές οργανώσεις και ξαναμπαίνουν κάτω από την ομπρέλα της μεγάλης αστικής τάξης, του νέου εμφυλιοπολεμικού κράτους της Δεξιάς του Κυριάκου Μητσοτάκη όπου η ακροδεξιά εκπροσωπείται επαρκώς· ως ο φτωχός συγγενής του νεοφιλελευθερισμού μεν, αλλά επαρκώς.

(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Κόκκινη» φύλλο 5, Δεκέμβρης 2019)