ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΙΣ ΗΠΑ      

Tο άρθρο υπογράφει η Σύνταξη της ΚΟΚΚΙΝΗΣ

Στις ΗΠΑ η γενικευμένη εξέγερση ενάντια στον ρατσισμό και την αστυνομική βαρβαρότητα, είναι γεγονός. Στις 40 μεγαλύτερες πόλεις της χώρας υφίσταται απαγόρευση κυκλοφορίας για το μισό 24ωρο. Παρόλα αυτά οι διαδηλώσεις, που αψηφούν την απαγόρευση, είναι καθημερινές. Όλο και περισσότερο ογκώδεις. Συνολικά σε τουλάχιστον 130 βορειαμερικανικές πόλεις πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις και πορείες ανελλιπώς.

Στην αρχή, το θέμα που ξύπνησε τις συνειδήσεις και κινητοποίησε την τόσο μαζική συμμετοχή ανθρώπων στις διαδηλώσεις ήταν η ολοφάνερη βαρβαρότητα της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ και η προκλητική ατιμωρησία από την Πολιτεία των αστυνομικών, που τον δολοφόνησαν. Όμως πια αυτό έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει.

Παρόλο που τελικά απαγγέλθηκαν κατηγορίες στους ένστολους φονιάδες του Φλόιντ, έστω και πιο ελαφρές (ανθρωποκτονία δεύτερου βαθμού στον έναν και συνέργεια σε ανθρωποκτονία στους άλλους τρεις) είναι φανερό πως το κίνημα λαού, που ξεσηκώθηκε, δεν γυρίζει εύκολα στα σπίτια του. Γενικευμένη αίσθηση στους εξεγερμένους είναι πως η πάλη κατά του ρατσισμού απαιτεί συνολική ρήξη. Ή, όπως το διατύπωσε ακόμη και ο νερόβραστος υποψήφιος των Δημοκρατικών Τζο Μπάιντεν: «Πρέπει να αντιστρέψουμε τον συστημικό ρατσισμό στις ΗΠΑ». Με άλλα λόγια, στο όλο σύστημα εδράζεται το πρόβλημα του ρατσισμού. Και όχι απλώς στις ρατσιστικές ενέργειες μεμονωμένων ατόμων.      

Αυτή η εξέγερση είναι διαφορετική από τις προηγούμενες

Υπάρχουν πολλά στοιχεία αυτής της εξέγερσης, που είναι εντελώς νέα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το πρώτο, είναι η καταπληκτική εξάπλωσή της περίπου στο σύνολο της επικράτειας των ΗΠΑ, και η άμεση διάχυσή της σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Αυτό δεν είχε ξανασυμβεί ούτε στο κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων στη δεκαετία του ’60. Ούτε καν στο αιματηρό ξέσπασμα μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τον Απρίλη του 1968, που κόστισε 40 με 50 τουλάχιστον νεκρούς στους εξεγερμένους. Ούτε στον ανάλογα αιματηρό ξεσηκωμό του Λος Άντζελες το 1992, μετά την προκλητική αθώωση των τεσσάρων αστυνομικών δολοφόνων του μαύρου συλληφθέντα Ρόντνεϊ Κινγκ, που μακέλεψαν το θύμα τους, ενώ τους κατέγραφε κάμερα.

Το δεύτερο, είναι πως τούτη η εξέγερση δεν αποτελεί μόνο υπόθεση της μαύρης μειονότητας των ΗΠΑ. Αντίθετα πλήθη λευκών όλων των ηλικιών, αλλά και άνθρωποι κάθε φυλής/εθνότητας, κατεβαίνουν μαζικά στις διαδηλώσεις. Και συχνά αποτελούν αυτοί/ες –και όχι μόνο οι μαύροι/ες- τα θύματα της αστυνομικής βίας. Χαρακτηριστική περίπτωση εδώ, πέρα από τους ήδη δολοφονημένους από την αστυνομία, είναι ο 75χρονος λευκός διαδηλωτής, που παραμένει στο νοσοκομείο στο Μπάφαλο σε κρίσιμη κατάσταση, αφού δυο αστυνομικοί τον πέταξαν στο πεζοδρόμιο με αποτέλεσμα να ανοίξει το κρανίο του.

Ίσως η εμβληματικότερη από όλες τις κινητοποιήσεις, που έγιναν στη βορειοαμερικανική επικράτεια το Σάββατο 6 Ιούνη, ήταν και η πιο μικροσκοπική από αυτές: Έγινε στο Βάϊντορ του Τέξας. Μια πόλη με 97% λευκό πληθυσμό, περιοχή βαθιά συντηρητική και έξαλλα ρατσιστική, που θεωρείται το τελευταίο και άπαρτο κάστρο της οργάνωσης της Κου-Κλουξ-Κλαν. Κι όμως. Βρέθηκαν τουλάχιστον 150 γενναίοι/ες που βγήκαν στον δρόμο για να διαδηλώσουν –με πολύχρωμα συνθήματα- πως «οι ζωές των μαύρων έχουν αξία».    

Είναι φανερό πως η φετινή εξέγερση στις ΗΠΑ δεν αφορά μονάχα τους οργισμένους και σχετικά περιθωριοποιημένους μαύρους. Αγκαλιάζει όλο και πιο πλατιά τη νεολαία και την εργατική τάξη των ΗΠΑ.

Το τρίτο, είναι ακριβώς η μαζική συμμετοχή μελών της εργατικής τάξης στην εξέγερση. Παρόλο που δεν έχουμε απεργίες και μαζική συλλογική δράση της εργατικής τάξης ακόμα στο πλευρό των εξεγερμένων, υπάρχουν μερικά δείγματα γραφής συγκεκριμένων κομματιών των εργατ(ρι)ών, που είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρα. Η άρνηση των οδηγών λεωφορείων στη Μινεάπολη, από όπου ξεκίνησε η εξέγερση, να μεταφέρουν με τα οχήματά τους τις δυνάμεις καταστολής στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Ή να κουβαλήσουν στα κρατητήρια της αστυνομίας όσα άτομα είχαν συλληφθεί στις πορείες. Αν σκεφτούμε πως όλα αυτά γίνονταν, ενώ η Πολιτεία της Μινεσότα έχει κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, δεν πρόκειται απλώς για ενέργεια ανυπακοής στις αρχές και αλληλεγγύης στην εξέγερση. Ισοδυναμεί με κανονική ανταρσία και έχει την ίδια αξία με δέκα χιλιάδες «κανονικές» απεργίες για οικονομικά αιτήματα. Και δεν αποτελεί μεμονωμένο παράδειγμα. Επαναλήφθηκε στη Νέα Υόρκη.

Καθόλου αμελητέα δεν είναι, επίσης, η μαζική συμμετοχή σε πάρα πολλές πόλεις νοσηλευτ(ρι)ών και γιατρών με τις ιατρικές στολές και μάσκες τους. Και ίσως το πιο συγκινητικό δείγμα ανυπακοής είναι η συστηματική άρνηση των ντελιβεράδων της Μινεάπολης να πάνε έστω και μία φορά φαγητό στο σπίτι του φρουρούμενου -σε κατ’ οίκον περιορισμό- πρώην αστυνομικού Ντέρεκ Σώβιν, του δολοφόνου του Τζωρτζ Φλόιντ. Χωρίς να υπάρχει απόφαση κάποιου σωματείου ή έστω μιας πρωτοβουλίας εργαζομένων, ετούτη η άρνηση δείχνει την κατάσταση των πνευμάτων στη Μινεάπολη συγκεκριμένα. Στην εργατική τάξη και τη νεολαία στις ΗΠΑ γενικότερα.  

Το τέταρτο, είναι πως πολλές κοινότητες στις ΗΠΑ, με πρώτη και καθοριστική την λοατκια+ κοινότητα, κατεβαίνουν μαζικά στις διαδηλώσεις, χαρίζοντας πολυχρωμία με τις σημαίες, τα πανό και τα συνθήματά τους. Την ίδια στάση ακολουθούν και μια σειρά σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα, που λίγο-πολύ σπεύδουν να συνταχθούν με το κίνημα. Ή, το λιγότερο, να αποκηρύξουν την προηγούμενη στενή συνεργασία τους με την αστυνομία και να καταδικάσουν, έστω λεκτικά, την αστυνομική βαρβαρότητα και τον ρατσισμό. Με άλλα λόγια, το αντιρατσιστικό κίνημα συσπειρώνει όλο και περισσότερο κόσμο. Σε αντίθεση με την Αστυνομία και τους θεσμούς, που δοκιμάζονται από σοβαρή κρίση.

Και το τελευταίο, αλλά καθόλου το λιγότερο σημαντικό, είναι πως τούτη η εξέγερση αναπτύσσεται σε μια χώρα που έχει χτυπηθεί ανεπανόρθωτα και από την οικονομική κρίση και από την πανδημία. Στις ΗΠΑ πλησιάζουν οι νεκροί τα 110.000 θύματα από τον κορωνοϊό, ενώ η ανεργία είναι καθεστώς για 40 εκατομμύρια ανθρώπους, ικανούς για εργασία. Ο καπιταλισμός παγκόσμια, αλλά και πρώτα από όλα στις ΗΠΑ, οδεύει προς μια νέα οικονομική κρίση. Εφάμιλλη ή και μεγαλύτερη από την καταστροφή του 1929-1930.

Την ίδια ώρα, η πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ δείχνει πιο ανίκανη, προκλητική και καταγέλαστη από ποτέ. Ο πρόεδρος Τραμπ δυσκολεύεται να συσπειρώσει ακόμη και το ίδιο του το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ενόψει της πολιτικής κρίσης που περνά. Την ίδια ώρα το σταθερό ακροδεξιό κοινό του Τραμπ, οι έκφρονες μικροαστοί, που δοξάζουν τη Μεγάλη Αμερική κραδαίνοντας σημαίες και αυτόματα όπλα και καταναλώνουν χλωρίνη για να μην κολλήσουν κορωνοιό, έχουν εξαφανιστεί από τους δρόμους. Εκεί κυριαρχεί απόλυτα το κίνημα.

Με άλλα λόγια, ο ιός της εξέγερσης έρχεται να δοκιμάσει την αντοχή του καπιταλιστικού συστήματος στις ΗΠΑ στην πιο ευάλωτη στιγμή του στην Ιστορία.   

                                                                                                                                

Υπάρχει εναλλακτική;

«Στη Δημοκρατία μας υπάρχει μόνο ένα κόμμα.

Αυτό της μεγάλης ιδιοκτησίας, το οποίο διαθέτει δύο ξεχωριστές δεξιές πτέρυγες»

(Γκορ Βιντάλ, συγγραφέας και πολιτευτής του Δημοκρατικού Κόμματος)

Το Δημοκρατικό Κόμμα στις ΗΠΑ, με μια σειρά επικοινωνιακού τύπου κινήσεις, επιχειρεί να καρπωθεί προεκλογικά τη γενικευμένη δυσαρέσκεια του κόσμου κατά της ρατσιστικής βίας, της αστυνομικής αυθαιρεσίας και του Τραμπ. Ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Τζο Μπάϊντεν δεν παραλείπει σε κάθε ευκαιρία να δηλώσει πως, στις πρώτες 100 μέρες μετά την εκλογή του, η χώρα θα αποκτήσει ανεξάρτητο φορέα ελέγχου της αστυνομίας.

Είναι ειλικρινείς αυτές οι υποσχέσεις; Αξίζει να προσέξουμε ποια είναι η συνήθης πρακτική στις περισσότερες περιοχές, όπου υφίστανται η απαγόρευση κυκλοφορίας και λαμβάνουν χώρα άγριες επιθέσεις από την αστυνομία και την εθνοφρουρά ενάντια στις διαδηλώσεις. Πρόκειται συνήθως για πόλεις και Πολιτείες, που έχουν Δημοκρατικό δήμαρχο ή κυβερνήτη. Στην ίδια την πόλη της Μινεάπολης είναι ο Δημοκρατικός δήμαρχος, που αρνείται επιδεικτικά να διακόψει τη χρηματοδότηση της αστυνομίας, ξεσηκώνοντας την οργή των διαδηλωτ(ρι)ών αλλά και του ίδιου του δημοτικού του συμβουλίου.

Στην πραγματικότητα, το Δημοκρατικό Κόμμα είναι απλώς μία ακόμη παράταξη «του Νόμου και της Τάξης» με λίγο περισσότερη σωφροσύνη από τον Τραμπ. Πουθενά οι Δημοκρατικοί δεν οργανώνουν ή έστω καλούν για διαδηλώσεις. Αντίθετα, το μήνυμα που περνούν είναι πως ο κόσμος αντέδρασε αρκετά. Είναι ώρα να γυρίσει στις δουλειές του και να τιμωρήσει τον Τραμπ με την ψήφο του τον Νοέμβρη.

Την ίδια στάση τηρούν στην πράξη και τα εργατικά συνδικάτα και οι μαζικές οργανώσεις που ελέγχονται από τους Δημοκρατικούς. Και παρά τις προσεκτικές αντιρατσιστικές δηλώσεις του Τζο Μπάϊντεν ενόψει των επικείμενων εκλογών, η ρήση που αποκαλύπτει το πόσο διαφέρει από τον Τραμπ ήταν το περίφημο «Πυροβολήστε τους στα πόδια, όχι στην καρδιά». Με άλλα λόγια, αν ο Τραμπ είναι αδιαφιλονίκητα η Χάρυβδη, οι Δημοκρατικοί βάζουν υποψηφιότητα να παίξουν τον ρόλο της Σκύλλας απέναντι στο κίνημα και τους/τις καταπιεσμένους/ες.   

Το Δημοκρατικό Κόμμα στο παρελθόν, σε αντίθεση με τους Ρεπουμπλικάνους, είχε αρχίσει να δέχεται, από τη δεκαετία του ’60 και του ‘70, ως μέλη του σημαντικές προσωπικότητες και διακεκριμένους ριζοσπάστες ηγέτες από τα κινήματα της δεκαετίας του ’60 και τις κοινότητες των καταπιεσμένων μειονοτήτων. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις ήταν μια μεγάλη σειρά ακτιβίστ(ρι)ες από τη μαύρη κοινότητα, το φεμινιστικό και το λοατκια+ κίνημα. Αλλά η εισχώρηση αυτών των ριζοσπαστ(ρι)ών στο Δημοκρατικό Κόμμα λειτούργησε μονάχα ως ενταφιασμός σε κοιμητήριο νεκρών. Κατάφεραν να αλλάξουν ελάχιστα και επουσιώδη πράγματα. Το αντάλλαγμα; Ο απόλυτος ευνουχισμός του ριζοσπαστισμού τους. Αν υπήρχε μια ενδεικτική πινακίδα για τους ανθρώπους, που προσδοκούν να αλλάξουν κάτι μέσα από την είσοδό τους στο Δημοκρατικό Κόμμα, θα ήταν ο στίχος του Δάντη από την «Κόλαση»: «Όσοι εισέρχεστε εδώ, αφήστε πίσω σας κάθε ελπίδα».  

Και τώρα;

Ανάμεσα στις οργανώσεις της Αριστεράς παγκόσμια, πέρα από την προφανή αλληλεγγύη στη βορειοαμερικανική αντιρατσιστική εξέγερση, υπάρχει ένας σκεπτικισμός για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτό το κίνημα. Εδώ πρέπει να τοποθετηθούμε καθαρά.

α) Το συγκεκριμένο κίνημα κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βαρβαρότητας στις ΗΠΑ και τον κόσμο –πράγματι- είναι το πιο πιθανό να υποχωρήσει μετά από ένα διάστημα. Και αυτό, παρά τον ηρωισμό και την αυτοθυσία πολλών χιλιάδων διαδηλωτ(ρι)ών, που συνεχώς διεκδικούν τους δρόμους από την Αστυνομία και τις δυνάμεις καταστολής.

β) Παρόλα αυτά, μετά από αυτό το κίνημα, τίποτα δεν θα είναι ίδιο στον κόσμο. Και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όχι μόνο οι πολλές χιλιάδες των διαδηλωτ(ρι)ών, αλλά εκατομμύρια εργαζομένων και νέων στις ΗΠΑ, έχουν ήδη αντικρίσει με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο ποιο είναι το πρόβλημα. Και ποια είναι η δύναμη εκείνη, που το εμποδίζει να βρει τη λύση του.

Εκατομμύρια άνθρωποι αρχίζουν να καταλαβαίνουν πλέον μέσα από την ίδια τους την πείρα πως το κράτος, η αστυνομία και όλες οι δυνάμεις καταστολής είναι το κυριότερο εμπόδιο για την πρόοδο της κοινωνίας, την απαλλαγή από τη φτώχεια, τον ρατσισμό και τις διακρίσεις. Και οι μόνες αλλαγές που κερδίζονται, είναι όσες διεκδικούνται με μαχητικό αγώνα στον δρόμο. Όχι με εκλογές και παθητική αναμονή. Αυτό είναι ένα ανεκτίμητο μάθημα. Και έχει ήδη αρχίσει να εμπεδώνεται σε μεγάλους αριθμούς ανθρώπων στις ΗΠΑ.

Την ίδια ώρα, το βορειοαμερικανικό κράτος και οι μηχανισμοί του αποδείχθηκαν παντελώς ανίκανοι να προστατέψουν τους πολίτες της χώρας από τον όλεθρο της πανδημίας. Οι περίπου 110.000 νεκροί ως τώρα, λόγω covid-19, στις ΗΠΑ ήταν όχι απλώς πλήγμα, αλλά απόλυτη πανωλεθρία. Πρώτα από όλα, για την πεποίθηση των λαϊκών ανθρώπων χωρίς –ως τώρα- ταξική συνείδηση πως το σύστημα τελικά λειτουργεί και δεν χρειάζεται να αλλάξει.  

γ) ανεξάρτητα από το ποιος εκπρόσωπος της άρχουσας τάξης θα κερδίσει στις προεδρικές εκλογές του Νοέμβρη, ο Μπάϊντεν ή ο Τραμπ, ο ανθυπομέτριος ή ο πυρομανής, δεν πρόκειται να έχει μπροστά του μια ανέφελη θητεία. Το σημερινό κίνημα, μέσα στην τρομακτική οικονομική κρίση που έχει ήδη ξεκινήσει, είναι πολύ πιθανότερο να λειτουργήσει ως πρελούδιο ανατροπής, παρά ως ξέσπασμα που θα χαθεί στη λήθη της καθημερινότητας και του κοινοβουλευτικού κρετινισμού.

δ) η έλλειψη προοπτικών της τάξης των καπιταλιστών στις ΗΠΑ, η παράλυση μπροστά στην πανδημία και η κρίση ηγεσίας είναι αρκετά πιθανό να οδηγήσουν σε μια περίοδο αστάθειας και κοινωνικής αναταραχής. Τέτοιας, που το σημερινό κίνημα για τον Τζορτζ Φλόιντ να αποδειχθεί απλώς το πρώτο επεισόδιο.

ε) Οι ΗΠΑ, παρόλη την κρίση τους, παραμένουν το απόλυτο κλειδί της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής κατάστασης. Κοινωνική κρίση στις ΗΠΑ, εξεγέρσεις ή ακόμη και επαναστατικές ανατροπές, θα έχουν αποτέλεσμα να ταρακουνηθεί συθέμελα όλος ο πλανήτης.

Η παναμερικανική εξέγερση για τον Τζορτζ Φλόιντ επιταχύνει απότομα την κίνηση της Ιστορίας. Και έρχεται να μας θυμίσει πως ο 21^ος αιώνας, το ίδιο όπως και ο 20^ος, διατρέχεται αμετάκλητα από περιόδους κρίσεων, εξεγέρσεων και επαναστάσεων.

Οι επαναστάσεις, για όσες και όσους έχουμε ταχθεί στην υπόθεση του σοσιαλισμού, δεν αποτελούν απλώς ένα θεωρητικό ενδεχόμενο. Είναι η πατρίδα μας μέσα στον χρόνο.

Και αυτή η πατρίδα, μετά από δεκαετίες περιπλάνησης, αρχίζει επιτέλους να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα.    

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο 8ο φύλλο της εφημερίδας «Η ΚΟΚΚΙΝΗ», Ιούνης 2020.