Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

Στο οργουελιανό δυστοπικό σύμπαν η εξουσία προσπαθούσε να επιβληθεί και μέσω της γλώσσας. Οι λέξεις –στη «νεογλώσσα» αυτή- έπαιρναν ένα περιεχόμενο τελείως άλλο και όσο το δυνατόν πιο ακίνδυνο για τα συμφέροντα των «από πάνω». Οι μαζικές επαναπροωθήσεις προσφύγων, push-backs, μοιάζουν να περιγράφουν μια πρακτική. Είναι μια λέξη τόσο ουδέτερη, που πρέπει να ξέρεις για τι πράγμα μιλάμε, για να αντιληφθείς την επικινδυνότητά της.

Παράλειψη διάσωσης ανθρώπων που κινδυνεύουν στη θάλασσα, εγκατάλειψή τους μεσοπέλαγα, χαλασμένες μηχανές και κατεστραμμένες λέμβοι. Αυτές και άλλες παρόμοιες πρακτικές που θέτουν συνειδητά τη ζωή ανθρώπων σε διακινδύνευση, παραβιάζουν ευθέως το ίδιο το δικαίωμα του ανθρώπου στη ζωή (αρ. 2 ΕΣΔΑ, Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών). Ενώ το αρ. 3 της ίδιας Σύμβασης (που κυρώθηκε από το ελληνικό κράτος το 1953 με το ν.2329/53 και εκ νέου μετά την πτώση της απριλιανής χούντας με το ν.δ. 53/74) απαγορεύει με απόλυτο τρόπο την έκθεση στον κίνδυνο βασανιστηρίων, την απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση οποιουδήποτε ατόμου στην ελληνική επικράτεια. Θα ήταν ψιλά νομικά γράμματα, αν την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση παραβιάζει κατάφωρα τις διεθνείς συνθήκες που έχει υπογράψει το ελληνικό κράτος και από τις οποίες δεσμεύεται, εντελώς υποκριτικά εγκαλεί τους πολίτες για ανυπακοή στους νόμους.     

Ανεπίσημοι χώροι κράτησης, στέρηση στοιχειωδών ανθρώπινων αναγκών (τροφής ή/και νερού), καμία δυνατότητα πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καμία δυνατότητα νομικής συνδρομής, άρνηση παροχής πληροφοριών, στέρηση των εγγράφων και λοιπών προσωπικών στοιχείων των αιτούντων άσυλο ή σε ορισμένες περιπτώσεις στέρηση της δυνατότητας κατάθεσης αίτησης ασύλου, ξυλοδαρμοί, άσκηση ψυχολογικής και λεκτικής βίας, κακομεταχείριση ακόμα και ανηλίκων. Πληθώρα ανάλογων περιστατικών. Εκτενής καταγραφή από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη Διεθνή Αμνηστία. Δημοσιεύματα με μαρτυρίες επιζώντων που πληθαίνουν καθημερινά στον διεθνή Τύπο σχετικά με τις απολύτως παράνομες απελάσεις προσφύγων. Συστηματικές πρακτικές που αποτελούν ωμότατη παραβίαση της αρχής περί μη επαναπροώθησης, όπως αυτή έχει θεσπιστεί και στο άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σχετικά με το Καθεστώς των Προσφύγων και το δικαίωμα πρόσβασης στο άσυλο (άρθ. 18 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης). Παραβίαση της απαγόρευσης της «έμμεσης επαναπροώθησης» (άρθ. 3 ΕΣΔΑ), παραβίαση δηλαδή της απαγόρευσης απέλασης σε χώρα, όπου το δικαίωμα των αιτούντων να ζητήσουν άσυλο βρίσκεται σε άμεση διακινδύνευση, καθώς ενδέχεται να απελαθούν χωρίς καν να αξιολογηθεί το αίτημά τους με την κρισιμότητα που αρμόζει σε ανάλογες περιπτώσεις (καταγεγραμμένες μαρτυρίες με Σύρους πρόσφυγες που επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία).  Ψιλά νομικά γράμματα. Ξανά. Με την ελληνική κυβέρνηση, όταν ερωτάται, να δίνει την ίδια στερεοτυπική απάντηση «περί ανυπόστατων και ψευδών μαρτυριών».

Στη γλώσσα όμως τη δικιά μας, της αλληλεγγύης και της συντροφικότητας, των κινημάτων και της Αριστεράς, οι επαναπροωθήσεις είναι ωμή και απροκάλυπτη βία. Μια βία που πηγαίνει πολύ πιο μακριά από τη βία, όπως τη νοηματοδοτούν τα νομικά κείμενα, οι κώδικες και οι διεθνείς συνθήκες. Είναι η αλαζονική ταξική βία προς τους αναγκεμένους, προς τους κολασμένους αυτής της γης. Βία προς αυτούς που ισοπεδώνεται το σπίτι τους από τις «έξυπνες» βόμβες των μεγάλων ιμπεριαλιστών και των πεινασμένων μικρότερων συμμάχων τους. Προς αυτούς που η ζωή τους κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή στις χώρες καταγωγής τους λόγω της θρησκείας, των ιδεών ή της σεξουαλικότητάς τους. Προς αυτούς που δεν έχουν μέρος να καλλιεργήσουν ή πρόσβαση σε καθαρό νερό, αφού η γη τους ρημάχτηκε από μεγαθήρια-πολυεθνικές. Προς αυτούς που για οποιονδήποτε λόγο αναζητούν έναν άλλο τόπο για να δουλέψουν, να ζήσουν και να δημιουργήσουν.

Και ενώ έχουν υποστεί όλη αυτή τη βίαιη μετακίνηση από τον τόπο τους, βρίσκονται αντιμέτωποι/ες με μια ξενοφοβική και ρατσιστική κυβερνητική πρακτική, που τους εγκλωβίζει και τους στοιβάζει, χειρότερα κι από ζώα, εγκαταλείποντάς τους δίχως την παραμικρή προοπτική. Είτε την προοπτική μετακίνησης προς τον τόπο που επιθυμούν είτε την προοπτική ένταξης στον κοινωνικό ιστό με απολύτως ισότιμη μεταχείριση, αντίστοιχη με αυτή που επιφυλάσσει ο νόμος στους/στις γηγενείς. Η σημερινή κυβέρνηση συνεχίζοντας και επεκτείνοντας το έργο της προηγούμενης, που υπέγραψε την επαίσχυντη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι απολύτως υπεύθυνη για την προσωπική κόλαση που βιώνουν καθημερινά χιλιάδες πρόσφυγες. Για την αθλιότητα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, για τη βιαιότητα των επαναπροωθήσεων στα χερσαία και στα θαλάσσια σύνορα, για την έκθεση σε άμεσο κίνδυνο ανθρώπινων ζωών, για ένα έγκλημα καθημερινά τελούμενο με αμείωτη ένταση. Μπροστά στα μάτια όλων. Με απόλυτη επίγνωση από την πλευρά των ευρωπαϊκών θεσμών και οργάνων, προκειμένου να «οχυρωθούν» τα σύνορα της Ευρώπης και «να μειωθούν οι μεταναστευτικές ροές» των ανυπεράσπιστων με τις πλαστικές βαρκούλες. Εν μέσω ρατσιστικών κραυγών και φασιστικών ουρλιαχτών στις τοπικές κοινωνίες, αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα.        

Και τη στιγμή που η Μόρια στη Λέσβο, εν μέσω πανδημίας, σε απόλυτη καραντίνα, με 35 επιβεβαιωμένα κρούσματα, ισοπεδώνεται μέσα σε μια κόλαση φωτιάς, τη στιγμή που καίγονται τα ελάχιστα προσωπικά είδη σχεδόν 13.000 ανθρώπων, σε ένα κρεσέντο ρατσιστικής καταστολής η κυβέρνηση στέλνει εσπευσμένα τρεις διμοιρίες ΜΑΤ για να στήσουν μπλόκα πάνω στον δρόμο, απαγορεύοντας τη μετακίνηση ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν από τη φωτιά. Στέλνει δυνάμεις καταστολής αντί για υγειονομικό προσωπικό. Αφήνει χιλιάδες πρόσφυγες να κοιμηθούν στα γειτονικά χωράφια, εκτεθειμένοι/ες στις ρατσιστικές ορέξεις των ντόπιων φασιστών, αντί να σκεφθεί άμεσα αξιοπρεπείς και ασφαλείς χώρους στέγασης.

Δεν θα σταματήσουμε να απαιτούμε ανοιχτά σύνορα για όλα τα πλάσματα που θέλουν να τα διασχίσουν. Να κλείσουν τα κολαστήρια των προσφύγων και να εφοδιαστούν άμεσα με ταξιδιωτικά έγγραφα όσοι/όσες το επιθυμούν. Να προβλεφθούν χώροι αξιοπρεπούς στέγασης για όσους και όσες επιθυμούν την παραμονή τους στην Ελλάδα και να ληφθεί ειδική μέριμνα για τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες μεταξύ των προσφύγων. Να αντισταθούμε στο πηχτό ρατσιστικό σκοτάδι, στο οποίο θέλουν να μας βυθίσουν.

United we stand, divided we fall

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο φύλλο 9 της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Σεπτέμβρης 2020), που κυκλοφορεί