Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

Όταν τα πράγματα ζορίζουν, ο καθένας και η καθεμιά έχει βρει τον τρόπο να το διαχειρίζεται. Εγώ, για παράδειγμα, στις δύσκολες στιγμές διαβάζω τα γράμματα της Ρόζας (Λούξεμπουργκ) από τη φυλακή. Τα απευθύνει συνήθως στην αγαπημένη της Σόνια, τη σύντροφο του Καρλ Λίμπκνεχτ, την οποία εμπιστεύεται ότι «δε θα τρέξει να την υποψιαστεί ότι προδίνει τον σοσιαλισμό».

Και εκεί μπορείς να συναντήσεις την πιο τρυφερή και προσωπική Ρόζα που δε μιλάει μόνο για την απεργία, και για το πώς θα οργανωθεί η εργατική τάξη. Μιλάει –χρησιμοποιώντας την ίδια ένταση και πάθος- για αηδόνια, κοτσύφια και τρυποκάρυδους, για τα πιο ταπεινά και ασήμαντα αγριολούλουδα, αλλά και για τις ματαιόδοξες ορχιδέες, για τα δάση της Γερμανίας, για τα θλιμμένα μάτια ενός βουβαλιού που -για να προχωρήσει στη γραμμή- τού σκίζουν το δέρμα μέχρι να ματώσει, για σκαραβαίους. Θυμάται μέσα στα γράμματά της πως τηλεφωνούσε βραδιάτικα στη Σόνια και στον Καρλ και τους τραβολογούσε στο Βοτανικό Κήπο να καθίσουν πάνω στις πέτρες της χαράδρας για να ακούσουν ένα αηδόνι. Και κλείνει όλα της τα γράμματα με παροιμιώδη αισιοδοξία προσπαθώντας –φυλακισμένη η ίδια- να δώσει κουράγιο στους άλλους που είναι απέξω.

Στο τέλος, βέβαια -και παρά την παθιασμένη της αισιοδοξία- τίποτα δεν πήγε καλά ούτε για την ίδια ούτε για τον Καρλ (Λίμπκνεχτ). Πέθαναν, όπως «ήλπιζε» η Ρόζα να πεθάνει: «Στο πόστο τους». Κυνηγημένοι και περικυκλωμένοι, δολοφονήθηκαν και οι δύο, σαν δυο μικροί σκαραβαίοι που τους περικύκλωσαν «μιλιούνια από αναιδέστατα μυρμήγκια».

——————————–

Μπρόνκε, 2 Μαΐου 1917 […]

Αλλά ίσως θα πρέπει να ’μαι άρρωστη για να δοκιμάζω τόσο έντονες συγκινήσεις με το παραμικρό. Καμιά φορά, έχω το αίσθημα πως δεν είμαι σωστό ανθρώπινο πλάσμα, αλλά κάποιο πουλί ή ζώο, που έχει πάρει μορφή ανθρώπινη. Κατά βάθος, νιώθω πολύ πιο ευχάριστα στη γωνίτσα ενός κήπου, όπως εδώ, ή σ’ έναν κάμπο ξαπλωμένη στα χόρτα, παρά σ’ ένα συνέδριο του κόμματος. Σε σένα μπορώ να τα λέω αυτά, αφού δε θα τρέξεις να με υποψιαστείς ότι προδίνω τον σοσιαλισμό. Το ξέρεις πως παρ’ όλα αυτά ελπίζω να πεθάνω στο πόστο μου: σε μια οδομαχία ή σ’ ένα κρατητήριο. Όμως τα φυλλοκάρδια μου το ξέρουν πως ανήκω περισσότερα στα πουλιά παρά στους «συντρόφους» μου. Κι αυτό όχι επειδή –καθώς πολλοί χρεωκοπημένοι, εσωτερικά, πολιτικοί-βρίσκω στη φύση καταφύγιο και ξεκούραση. Αντίθετα μάλιστα, ανταμώνω μέσα στη φύση, όπως και ανάμεσα στους ανθρώπους, τόση σκληράδα σε κάθε μου βήμα, που υποφέρω πολύ.

Και για να σου δώσω ένα παράδειγμα, θα σου διηγηθώ ένα μικρό επεισόδιο, που δεν το ’βγαλα απ’ το νου μου. Την περασμένη άνοιξη, γυρίζοντας από έναν περίπατο στους κάμπους, περνούσα από κάποιο μονοπάτι απόμερο και σιωπηλό. Ξάφνου, χτυπάει στο μάτι μου κατάχαμα ένας μαύρος λεκές, σκύβω και βλέπω την παρακάτω άφωνη τραγωδία: ένας σκαραβαίος ήταν πεσμένος ανάσκελα και, εξουθενωμένος, πάλευε με τα πόδια του να ελευθερωθεί από ένα μιλιούνι μυρμήγκια που του είχαν ριχτεί και τον τρώγανε ζωντανό. Ανατρίχιασα, έβγαλα το μαντίλι μου και άρχισα να διώχνω τα μικρά ζωάκια. Ήταν αναιδέστατα και πεισματάρικα και πάλεψα μαζί τους πολύ. Όταν επιτέλους κατάφερα να λευτερώσω τον άτυχο μάρτυρα, τον ακούμπησα μακριά κάτω στο χορτάρι και είδα ότι τα δυο του πόδια ήταν φαγωμένα. Έφυγα γρήγορα με το οδυνηρό αίσθημα ότι, στο κάτω-κάτω, η ευεργεσία μου προς τον σκαραβαίο είχε ένα χαρακτήρα αρκετά αμφίβολο […].

[…] Σόνιτσκα, θα σου ξαναγράψω γρήγορα. Να ’χεις κέφι και ηρεμία. Όλα θα πάνε καλά, επίσης και για τον Καρλ. Αντίο ως το επόμενο γράμμα

Σε φιλώ

Η Ρόζα σου