Γράφει η Εύα Γαγάνη

Στην Ελλάδα του 2021, εν μέσω πανδημίας και με σκληρό lockdown ιδιαίτερα μεγάλης διάρκειας, η κυβέρνηση έχει αδράξει την ευκαιρία για να περάσει μια σειρά νομοσχεδίων, τα οποία είναι παραπάνω από αναμενόμενο πως θα φέρουν πληθώρα αντιδράσεων και κινητοποιήσεων. Κάποιος πιο πονηρεμένος μπορεί και να έλεγε πως ακριβώς αυτό επιδιώκει να γλιτώσει και να αφανίσει. Τον αντίλογο. Χορτάστε δημοκρατία.

Ένα από αυτά τα νομοσχέδια, λοιπόν, είναι και αυτό για την Παιδεία. Ο νόμος, πλέον, 4777/2021 υπερψηφίστηκε στις 11 του Φλεβάρη από τις/τους 166 βουλευ(τρι)ες της ΝΔ και της Ελληνικής Λύσης (με τον Κ. Βελόπουλο και το κόμμα του να αποδεικνύεται, για άλλη μια φορά, χρήσιμο “δεκανίκι” στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς). Οι 133 βουλευ(τρι)ες των υπολοίπων κομμάτων το καταψήφισαν.

Τι φέρνει, όμως, ο συγκεκριμένος νόμος και γιατί τον βρίσκουμε τόσο κατάφωρα παραβιαστικό; Οι κύριοι πυλώνες του είναι δύο. Πρώτον, η υποτιθέμενη ασφάλεια των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Και, δεύτερον, η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δηλαδή στα πανεπιστήμια.

Όσον αφορά στην “ασφάλεια”, ο νόμος “Κεραμέως-Χρυσοχοΐδη” καταδεικνύει, και μόνο εξ ονόματος, την πρωτοφανή σύμπραξη επί τω έργω του Υπουργείου Παιδείας με αυτό της Προστασίας του Πολίτη. Προβλέπεται, δηλαδή, μεταξύ άλλων, η σύσταση Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ), κοινώς Πανεπιστημιακή Αστυνομία, η οποία μάλιστα δεν θα υπάγεται στα πανεπιστημιακά ιδρύματα και στο Υπουργείο Παιδείας, αλλά θα λογοδοτεί, άκουσον-άκουσον, απευθείας στην ΕΛ.ΑΣ και το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Η είσοδος και η έξοδος στα πανεπιστημιακά campus θα είναι ελεγχόμενη, με περιφράξεις “ασφαλείας”, κάρτες εισόδου και face control. Αναρωτιόμαστε, πραγματικά, πώς όλο αυτό το σκηνικό μπορεί να θυμίζει ασφάλεια; Γιατί μόνο σε κάποιο δυστοπικό οργουελιανό σενάριο μάς παραπέμπει. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, εισάγεται και νέο “Πειθαρχικό Δίκαιο”, το οποίο προβλέπει “έως και διαγραφές για τους ταραξίες φοιτητές”. Κλαυσίγελος. Στο νέο αυτό πειθαρχικό δίκαιο θα περιλαμβάνονται θέματα αντιγραφών, λογοκλοπής, καταστροφής περιουσίας του πανεπιστημίου, παρεμπόδισης λειτουργίας του κ.ά., ενώ για την αντιμετώπιση των σχετικών αδικημάτων θα υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα ποινών – από απλή επίπληξη, στέρηση συμμετοχής σε εξεταστική περίοδο, έως και μερική ή συνολική διαγραφή από τα μητρώα του πανεπιστημίου και απώλεια της φοιτητικής ιδιότητας.

Το μήνυμα είναι σαφές. Ασφάλεια, για αυτούς, σημαίνει επιτήρηση και ποινικοποίηση των συλλογικών μας δράσεων και αντιδράσεων. Το πανεπιστήμιο πρέπει, λέει, να είναι αποστειρωμένο, προσβάσιμο μόνο προς φοιτητές και προσωπικό, με ψηλούς φράχτες και αυστηρούς νόμους. Ασφάλεια, για μας όμως, σημαίνει ελευθερία· ελευθερία να συναντιόμαστε και να συζητάμε μέσα στα πανεπιστήμιά μας, όχι μόνο μεταξύ μας, αλλά και με κάθε καταπιεσμένο πλάσμα. Με καθένα που βρίσκει τον αγώνα μας και τις ιδέες μας όμορφες και ουσιαστικές και θέλει να συμμετέχει. Ελευθερία να οργανώνουμε εκδηλώσεις από τα κάτω, πάρτι, προβολές ταινιών και ό,τι άλλο φανταστούμε, να συνδιαμορφώνουμε, να μορφωνόμαστε και να ζυμωνόμαστε πολιτικά, να κάνουμε τους χώρους μας, δηλαδή, ζωντανούς και δυνατούς και όχι να κυκλοφορούμε σε ένα campus περιτριγυρισμένο από ένοπλους μπάτσους. Γιατί πιστεύουμε -και ξέρουμε- πως μόνο ένα ζωντανό, δραστήριο και ελεύθερο πανεπιστήμιο μπορεί να είναι ασφαλές.

Ας επανέλθουμε στο θέμα του νομοσχεδίου. Το δεύτερο σκέλος του, που αφορά στην εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εισάγει -πολύ συνοπτικά- ελάχιστη βάση εισαγωγής ορισμένη από κάθε τμήμα, περιορισμό στις επιλογές του μηχανογραφικού και χρονικό όριο φοίτησης (ν + ν/2), μετά το οποίο θα επέρχεται –μαντέψτε- ΔΙΑΓΡΑΦΗ. Οι εισαχθέντες/είσες, δηλαδή, των πανεπιστημίων, μειώνονται (αντί να προσληφθεί καθηγητικό και λοιπό προσωπικό, όπως πολλάκις ζητείται) και οι ταξικοί φραγμοί που ήδη υπάρχουν στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια παιδεία,

εντείνονται σαφώς περισσότερο. Μαζί με αυτούς, φυσικά, και το άγχος.

Όμως, δεν τους φτάνει απλώς να δυσκολεύεσαι ακόμα περισσότερο να μπεις στο πανεπιστήμιο. Πρέπει να δυσκολεύεσαι περισσότερο και κατά τη διάρκεια των σπουδών σου· κοινώς, δεν πρέπει να χαλαρώνεις ποτέ. Τα καλά στρατιωτάκια δεν ξεκουράζονται, μόνο υπακούνε. Μόλις μπεις, λοιπόν, στο πανεπιστήμιο, ο ρυθμός της ζωής σου πρέπει να είναι πάλι εντατικοποιημένος και η καθημερινότητά σου πιεσμένη και αγχωτική. Αν δεν περνάς τα μαθήματά σου, σαν καλό φοιτητούδι, και περάσουν τα χρόνια, θα διαγραφείς. Αν πολιτικοποιείσαι, συνδικαλίζεσαι ή θες να ομορφύνεις τους χώρους της σχολής σου βάφοντας τους τοίχους με εικόνες και λόγια που σε προβληματίζουν, μπορεί να περάσεις πειθαρχικό, πάλι, με τον κίνδυνο της διαγραφής. Αν δεν έχεις το προνόμιο να σε συντηρούν οι γονείς σου και πρέπει να δουλέψεις για να σπουδάσεις, τότε η τύχη σου θα είναι ακόμα πιο δύσκολη, καθώς καμιά ουσιαστική μέριμνα δεν έχει ληφθεί για σένα. Πόσο μάλλον για εργαζόμενους/ες φοιτητ(ρι)ες που δουλεύουν αδήλωτα και ανασφάλιστα (οι οποίοι/ες, ας μη γελιόμαστε, αποτελούν και την πλειονότητα των εργαζόμενων φοιτητ(ρι)ών). Αν, στην τελική, δεν ονειρεύεσαι να γίνεις στείρος επιστήμονας αλλά θέλεις να αναπτύξεις στα φοιτητικά σου χρόνια και άλλες πτυχές του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς σου, να ταξιδέψεις, να ασχοληθείς με την τέχνη ή με οποιοδήποτε άλλο χόμπι θελήσεις, πρέπει να το σκεφτείς πολύ-πολύ σοβαρά. Στην Ελλάδα της σοβαροφάνειας, δεν χωράνε περιττές ασχολίες!

Το πλήγμα, λοιπόν, στη συλλογική, κοινωνική αλλά και κινηματική ζωή και δράση των φοιτητ(ρι)ών (και όχι μόνο) με την εφαρμογή αυτού του νόμου είναι πολυδιάστατο. Είναι οι δικές μας ζωές που θα επηρεαστούν με αυτόν τον νόμο και όχι αυτών που τόσο εύκολα και αψήφιστα τον θεσμοθέτησαν. Γι’ αυτό και εμείς δεν είμαστε καθόλου διατεθειμένες/οι να το αφήσουμε να πάρει σάρκα και οστά.

Το φοιτητικό κίνημα των τελευταίων μηνών

Την ίδια ώρα, όμως, που η κυβέρνηση μαγειρεύει την τύχη και το μέλλον μας για να ταιριάζει στα δικά της καλούπια, εμείς αποφασίζουμε πως δεν ανεχόμαστε να αποφασίζουν για μας άνθρωποι που δεν ρωτάνε καν τη γνώμη μας. Το φοιτητικό κίνημα, λοιπόν, τους τελευταίους μήνες συνεχώς δυναμώνει. Οι πορείες είναι συχνές και η μαζικότητα, όσο περνάει ο καιρός, εντείνεται. Τα συνθήματα είναι σταθερά και ο στόχος ξεκάθαρος: “Άμεση ανατροπή του νόμου Κεραμέως-Χρυσοχοΐδη!” “Καμία διαγραφή φοιτητ(ρι)ών” “Καμία εφαρμογή της πανεπιστημιακής αστυνομίας”.

Η Θεσσαλονίκη, ειδικά, την οποία και έχουμε ζήσει από κοντά όλο αυτόν τον καιρό, έχει δώσει δυναμικά το ‘παρών’. Πέρα από τις καθιερωμένες, πλέον, φοιτητικές πορείες (κάθε Πέμπτη στη 1 το μεσημέρι στο άγαλμα του Βενιζέλου), οι φοιτητικοί σύλλογοι και όλος ο αλληλέγγυος κόσμος προσπαθούν -και έχουν καταφέρει σε τρομερά ικανοποιητικό βαθμό- να γεμίσουν το πανεπιστημιακό campus με κόσμο·με κόσμο δραστήριο και γελαστό. Αρκεί μια βόλτα σε κάποιο πανεπιστημιακό πάρκο, οποιαδήποτε ηλιόλουστη μέρα, για να πειστεί και ο πιο καχύποπτος αναγνώστης. Το θέαμα: Πανέμορφο και άκρως ελπιδοφόρο. Από χαλαρούς φοιτητές που συζητούν, μέχρι γονείς με παιδιά, ανθρώπους με κατοικίδια που κάνουν τη βόλτα ή το πικνίκ τους, καθώς και άτομα που έχουν αξιοποιήσει στο έπακρο τους πανεπιστημιακούς χώρους για να κάνουν υπαίθρια γυμναστική. Χάρμα οφθαλμών και ψυχής.

Για να ασκήσουν ακόμα περισσότερη πίεση, πολλοί φοιτητικοί σύλλογοι προχωρούν σε κατάληψη των σχολών τους. Σχολή Θετικών Επιστημών, Θεάτρου και Κινηματογράφου, Γεωλογίας, Πολυτεχνείο και Ιατρική είναι μερικές μόνο από τις σχολές που έχουν τελέσει υπό κατάληψη το αμέσως προηγούμενο διάστημα. Όμως, η κατάληψη που απασχόλησε περισσότερο από όλες (λόγω της έντονης καταστολής που δέχθηκε), είναι αυτή της Πρυτανείας. Την Πέμπτη -11 του Μάρτη-, ξημερώματα, λίγες μόνο ώρες πριν από την προγραμματισμένη από τους φοιτητές ειρηνική λήξη της κατάληψης της Πρυτανείας (που είχε ξεκινήσει στις 22 Φλεβάρη), αστυνομικοί καλυμμένοι και καμουφλαρισμένοι εισβάλλουν στον κατειλημμένο χώρο, συλλαμβάνουν και βασανίζουν φοιτητές, πετούν χημικά και κυνηγούν κόσμο. Ήθελαν, όπως φαίνεται, να έχουν πάση θυσία αυτοί την τελευταία λέξη. Να μας εκφοβίσουν και να μας ρίξουν το ηθικό, να προβάλλουν για πολλοστή φορά, στα χουντοκάναλά τους, τους “μπαχαλάκηδες” φοιτητές που προκαλούν, δήθεν, ξανά επεισόδια. Ποιος, όμως, προκάλεσε, στα αλήθεια, αυτά τα επεισόδια; Ποιος δεν άφησε τους φοιτητές να λήξουν την κατάληψή τους με ήρεμο τρόπο, μόνο και μόνο για να προκαλέσει εντυπώσεις;

Το αποτέλεσμα, πάντως, ήταν η επανακατάληψη της Πρυτανείας ύστερα από έναν περίπου μήνα, για μερικές μέρες και η λήξη της κατάληψης με τους δικούς μας, αυτή τη φορά, όρους.

Σαν επίλογος

Οι μέρες και οι μήνες που διανύουμε είναι, για όλ@ εμάς, που ονειρευόμαστε έναν κόσμο δικαιότερο και ανθρωπινότερο, κρίσιμες και σημαντικές. Δεν εθελοτυφλούμε. Το ξέρουμε πως τα πράγματα δεν αλλάζουν ούτε εύκολα ούτε άκοπα. Όμως, το φοιτητικό κίνημα, με τη δυναμική και αγωνιστική του παρουσία, έχει ήδη πετύχει μια νίκη, αν και προσωρινή. Η πανεπιστημιακή αστυνομία, που είχε αναγγελθεί ότι θα έμπαινε στα πανεπιστήμια στα μέσα του Απρίλη, ‘πάγωσε’, με κυβερνητική απόφαση, μέχρι τον Σεπτέμβρη, για να κοπάσει –λέει- η θύελλα των αντιδράσεων. Ανάσα ανακούφισης, προς το παρόν. Κάποιος πρέπει, όμως, μάλλον να ενημερώσει την κυβέρνηση και τους υπουργούς της, πως η θύελλα αυτή των αντιδράσεών μας είναι απόλυτα συνειδητοποιημένη και ουσιαστική. Και δεν πρόκειται να κοπάσει έως ότου καταργηθεί, πλήρως, όλο αυτό το καταπιεστικό και αντιδημοκρατικό νομοσχέδιο αλλά και κάθε τι που παραβιάζει τις ελευθερίες μας. Κάθε τι που παραβιάζει τις ελευθερίες οποιωνδήποτε καταπιεσμένων πλασμάτων. Αλλά μην ανησυχείτε, θα τους ενημερώσουμε εμείς οι ίδιοι, εμείς οι ίδιες, βροντοφωνάζοντας τα αιτήματά μας στον δρόμο, τοποθετώντας τα σώματά μας απέναντι σε κάθε αδικία. Γιατί τα ελεύθερα και ανοιχτά πανεπιστήμια δεν είναι υπόθεση μόνο των φοιτητ(ρι)ών. Είναι υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας, όλων των καταπιεσμένων πλασμάτων που ψάχνουν ένα ασφαλές μέρος να συναντηθούν, να ενωθούν και να δράσουν. Τα ελεύθερα και ανοιχτά πανεπιστήμια είναι υπόθεση όλων μας!

Και όλ@ μαζί έχουμε αποφασίσει να μην κάνουμε καμία έκπτωση σε όσα δίκαια ζητάμε. Να μην κάνουμε καμία έκπτωση μέχρι να εξαφανιστεί από τον κόσμο τούτο κάθε μορφή καταπίεσης και διαφθοράς. Έχουμε αποφασίσει, όπως πολύ εύστοχα διατυπώθηκε τον Δεκέμβρη του 2008 πως… ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΤΕΛΟΣ, ΖΩΗ ΜΑΓΙΚΗ!

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο φύλλο 11 της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Μάης 2021), που κυκλοφορεί.