Γράφει η Τουρκάλα συντρόφισσα Εμριγιέ Ντεμίρ

Απόδοση από τα τουρκικά: Λάλε Άλατλι

«Μόλις αποφοιτήσεις, θα πάμε στο χωριό και θ’ ανεβούμε στο οροπέδιο» είχε πει ο πατέρας μου. Πέθανε τρεις μήνες πριν αποφοιτήσω. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να πενθήσω. Όταν ο θάνατος είναι φυσικός, δεν υπάρχει και το αίσθημα ενοχής, πάρα μια απέραντη απώλεια.

«Μη το βάζεις κάτω» είχε πει ο Καζίμ, όταν είχαμε συγκεντρωθεί στην πλατεία μετά τη σφαγή της 10^ης Οκτωβρίου. Η φωνή μου έτρεμε από τους κόμπους στον λαιμό, από θυμό, από λύπη κι από θλίψη. «Δεν πεθάναμε κιόλας, ξαδέρφη!» έλεγε, μετά απ’ όλα που μας είχαν πνίξει με θυμό. «Έχουμε χάσει τόσους συντρόφους και μαχητές. Θα ζήσουμε και θα πολεμήσουμε».

«Αν είναι έγκλημα αυτά που κάνουμε, πάρτε και μας, πάρτε και μας!» φωνάζαμε, όταν είχαν απολυθεί 10 χιλιάδες φίλοι μας καθηγητές, μετά τα γεγονότα στις 15 Ιουλίου 2016. Μας πήρανε. Δεν πέρασε πολύς καιρός, στις 7 Φεβρουαρίου 2017, μας απολύσαν ανακοινώνοντάς το από το διαδίκτυο με μια λίστα που την ονόμασαν ΚΗΚ (Προεδρικό διάταγμα)!

Γελούσε ο Καζίμ, όταν το βράδυ της απόλυσής μας είχαμε βρεθεί στο σπίτι του. «Δεν αξίζαμε ούτε να μας πουν τη λέξη ‘απολύθηκες’ που ακούγαμε σε αμερικάνικες ταινίες, ξαδέρφη». Στη ζωή μας, που την Τρίτη το πρωί είχαμε ξυπνήσει ως δάσκαλοι και είχαμε πάρει τον δρόμο για το σχολείο, και την Τετάρτη ξυπνήσαμε με μια ετικέτα πάνω μας που θα μας συνόδευε από δω και πέρα όπου κι αν πηγαίναμε: «Με ΚΗΚ!»

«Δεν μας ενδιαφέρουν, ας παν να φάνε ρίζες δένδρων!» είχε πει το κυβερνών κόμμα, για τους απολυμένους. Ο 30χρονος δάσκαλος Γεωγραφίας, ο Ιμπραήμ ήταν πλέον «προδότης». Οι υποδιευθυντές του σχολείου, ο Οζγκιούρ, η Μακμπουλέ, ο Μεχμέτ Νασίρ ξαφνικά έγιναν «επικίνδυνοι», όπως όλοι μας.

«Κοίτα, εμένα γιατί κανείς δεν με απολύει;» έλεγε ένας δάσκαλος, που δεν είχε σηκώσει ποτέ το δάχτυλό του για να φέρει αντίρρηση. Σιωπούσαν μετά από ένα «Μακάρι να επιστρέψετε, αγαπητοί». Ήταν πιο εύκολο να ρίξουν όλους μας στο πηγάδι της λησμονιάς. Γιατί έτσι δεν ένιωθαν υπεύθυνοι. Το να γνωρίζει κανείς κάτι, απαιτούσε ευθύνη. Ήταν πιο «ασφαλές» να παραμείνουν σιωπηλοί, παρά να σταθούν απέναντι σ’ αυτά που θα έκανε η κυβέρνηση.

Είπαμε «Δεν είμαστε απλώς αριθμοί!». Είπαμε «Θέλουμε πίσω τις δουλειές μας!» Είπαμε «Τα ΚΗΚ θα φύγουν, εμείς θα μείνουμε». Σ’ όλες τις γλώσσες, σ’ όλα τα μέρη που πήγαμε, σ’ όλα τα μέρη που ακούστηκαν οι φωνές μας, σπαρταρούσαμε για να μην πέσουμε σ’ εκείνο το σιωπηλό πηγάδι, αλλά δεν ήταν αρκετό. Όλες οι άδικες πρακτικές που τρέφονταν με τρόμο, εγκρίνονταν από τη σιωπή της κοινωνίας.

Ύστερα πέρασε ο χρόνος, άλλαξε η επικαιρότητα. Η γη γύρισε γύρω από τον ήλιο, άλλαξαν οι εποχές, αλλά στην αναμονή μας δεν πήραμε καμία απάντηση από εκείνους που μας απολύσαν. Ο αγώνας στην Τουρκία απαιτεί ελπίδα, αλλιώς το πιο εύκολο είναι να απελπίζεσαι, απέναντι σ’ όλο αυτό το κακό. Ωστόσο, καθώς τα φύλλα του ημερολογίου γύριζαν ένα προς ένα, όλο και περισσότερο έρχονταν στον νου μου τα λόγια του Νίτσε, που προσπαθούσα να τα διώχνω: «Η ελπίδα είναι το έσχατο κακό, γιατί παρατείνει το βάσανο».

Για τον κόσμο, μερικά χρόνια είναι ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ για τους ανθρώπους και για τη δικαιοσύνη μεγάλο. Η συνέχεια των ιστοριών των απολυμένων με προεδρικό διάταγμα δημοσίων υπαλλήλων, μετατράπηκε σε διάφορες δυσκολίες για τον καθένα μας. Ο δάσκαλος Καζίμ πέθανε από καρδιακή προσβολή λόγω του στρες και της θλίψης, στο Ελάζιγ, όπου είχε πάει να φροντίσει τον πατέρα του, έχοντας στον νου του τους φίλους του που αγωνίζονταν.

Τα τελευταία λόγια του δάσκαλου Μεχμέτ Νασίρ ήταν «Ας τινάξω το χαλί από το μπαλκόνι». Έχασε τη ζωή του δύο μήνες πριν, σκεπτόμενος ποιος ξέρει τι, πέφτοντας από το μπαλκόνι μέσα σε μια σιωπή, παρόμοια μ’ εκείνη που τον είχαν ρίξει. Την προηγούμενη βδομάδα βγήκε η απόφαση για την επιστροφή στη δουλειά, για τον Μεχμέτ Νασίρ. Όταν του είπαν «Πλέον μπορείς να δουλέψεις», εκείνος ήταν ήδη πολύ μακριά από τον κόσμο αυτό.

Μπορούμε να ονομάσουμε δικαιοσύνη, αυτήν την απόφαση μετά τον θάνατό του; Εάν δικαιοσύνη είναι να εκπληρωθεί το δικαίωμα, τότε αυτό δεν μπορεί να είναι δικαιοσύνη, παρά τον κόμπο στον λαιμό μας και την ανεξάντλητη θλίψη μέσα μας. Το ζητούμενο ήταν να μην απολυθούν επειδή ήταν μέλη στο συνδικάτο και συμμετείχαν σε απεργία, αλλά ο φασισμός δεν το επέτρεψε.

Μερικοί «άνθρωποι με ΚΗΚ», όπως ο Μεχμέτ Φατίχ Τρας, αυτοκτόνησαν επειδή δεν άντεχαν αυτά που βίωναν, άλλοι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε μια λέμβο που βυθιζόταν, προσπαθώντας να διασχίσουν ένα ποτάμι. Κάποιοι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν κοντά στις οικογένειές τους, άλλοι στο χωριό τους. Η ετικέτα που είχαν κολλήσει στα μέτωπά μας δεν μας επέτρεψε να εργαστούμε ούτε σε φροντιστήρια ούτε σε ιδιωτικά σχολεία. Μερικοί από μας γίναμε οδηγοί, άλλοι κούριερ, άλλοι μπέιμπι σίτερ, άλλοι καθαριστές. Μια χώρα τιμώρησε έτσι τους δημόσιους εργαζομένους, ακαδημαϊκούς, καθηγητές και δασκάλους. Μόνο και μόνο επειδή ήταν αντικυβερνητικοί ή μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων. Τους πέταξε στο πηγάδι της σιωπής επειδή δεν σώπασαν, προσπάθησε να τους πνίξει με σιωπή ώστε να μην ακούγονται οι φωνές τους.

Έτσι ξεκίνησε η ζωή μου στην εξορία, στην Αθήνα. Δεν ξέρω αν μια μέρα θα μπορέσω να επιστρέψω στη χώρα μου. Το μόνο που ξέρω είναι ότι δεν θα μπορούμε πλέον να φωνάζουμε συνθήματα με τον Καζίμ. Δεν θα μπορούμε να χορεύουμε στις πλατείες με τον Μεχμέτ Νασίρ.

Όπως είπα και στην αρχή, υπήρχαν πολλά να κάνουμε, παρά να σωπαίνουμε. Όταν ο θάνατος είναι αφύσικος, αφήνει πίσω του μια τεράστια ενοχή. Τα υπόλοιπα είναι μόνο αδικίες.

Υ.Γ.1: Ο Μεχμέτ Φατίχ Τρας ήταν ένας από τους νέους ακαδημαϊκούς που υπέγραψαν τη Διακήρυξη Ειρήνης. Μετά την απόλυσή του από το πανεπιστήμιο, δεν μπόρεσε να βρει δουλειά πουθενά και τελείωσε τη ζωή του πέφτοντας σε κατάθλιψη.

Υ.Γ.2: Η Άγκυρα απολύει συνεχώς δημόσιους λειτουργούς με προεδρικά διατάγματα. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί τη συνέχιση των εκκαθαρίσεων στον κρατικό μηχανισμό, έπειτα από το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016.

*Η Εμριγιέ Ντεμίρ γεννήθηκε και σπούδασε στη Σμύρνη. Εργάστηκε ως καθηγήτρια σε διάφορες πόλεις της Τουρκίας. Εργάστηκε για μια σοσιαλιστική εφημερίδα για τέσσερα χρόνια και μετά επέστρεψε στη διδασκαλία. Εργάστηκε ως συνδικαλίστρια για επτά χρόνια στη εκπαίδευση. Απολύθηκε από τη δουλειά της από την κυβέρνηση στις 7 Φεβρουαρίου 2017. Εδώ και τέσσερα χρόνια ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως καθηγήτρια τουρκικών.

**Το κείμενο είναι δημοσιευμένο στο φύλλο 11 (Μάης 2021) της εφημερίδας «Η Κόκκινη» που κυκλοφορεί.

İÇİMİZDEKİ  SESLER…

“Sen mezun olunca köye gider, yaylaya çıkarız,” dedi babam. Mezun olmama üç ay kala öldü… Yapacak  hiçbir şey yoktu, yasını tutmaktan başka…Ölüm doğal olunca geriye kalan bir suçluluk hissi de olmuyor elbet, gerisi hep yoksunluk.

“ Salma kendini” dedi Kazım hoca, 10 Ekim Katliamının ardından alanda toplanınca sesim titredikten sonra…Boğazımdaki yumrulardan dolayı titriyordu sesim, öfkeden, kederden, üzüntüden… “Ölmedik ya kuzen!” diyordu, bizi öfkeye boğan her şey sonrasında… “ Onca yoldaşımızı, mücadele arkadaşımızı  yitirdik. Yaşayacak ve mücadele edeceğiz”.

“Bunları yapmak suçsa bizi de alın, bizi de alın!” diye bağırıyorduk 2016 15 Temmuz’unun ardından 10 bin öğretmen arkadaşımız işten uzaklaştırıldığında.. Aldılar. Çok geçmedi, 7 Şubat 2017’de hepimizi adını KHK koydukları bir liste ile internetten duyurarak attılar!

İşimizden atıldığımız gece evinde buluştuğumuzda “Bize Amerikan filmlerinde duyduğumuz o kelimeyi, kovuldunuz kelimesini çok gördüler kuzen!” diyerek gülüyordu Kazım hoca… Salı sabahı öğretmen olarak uyandığımız, okulun yoluna düştüğümüz hayatımıza, Çarşamba sabahı bundan sonra her gittiğimiz yerde karşımıza çıkacak bir etiket ile uyandık: KHK’lı!

“Gitsinler, ağaç kökü yesinler!” demişti iktidar partisinden biri işten atılanlar için… 30 yıllık Coğrafya Öğretmeni İbrahim hoca artık “vatan haini” idi o sabahtan sonra artık, Müdür yardımcısı olan Özgür, Makbule, Mehmet Nasır bir anda “sakıncalı” hale geldiler hepimiz gibi.

“Bak beni niye kimse işten atmıyor?” diyordu hayatında bir kere olsun itiraz parmağını kaldırmamış bir öğretmen. “İnşallah dönersiniz, canım ya,” dendikten sonra susuluyordu…En kolayıydı hepimizi unutma kuyusuna atmak…Çünkü o zaman sorumluluk hissedilmiyordu. Bilmek sorumluluk almayı da gerektiriyordu ve bu zordu. O zaman hükümetin yapacağı her şeyi göze almak gerekiyordu. Susmak daha “güvenli” idi.

“Rakamlardan ibaret değiliz!” dedik, “İşimizi geri istiyoruz!” dedik, “KHK’lar gidecek, biz kalacağız!” dedik. Bildiğimiz bütün dillerde, gittiğimiz her yerde, sesimizi duyurabileceğimiz her yerde, o sessiz kuyuya düşmemek için çırpındık ama yetmedi…Korkuyla beslenen tüm haksız uygulamalar toplumun sessizliğiyle onaylanıyordu.

Sonra zaman ilerledi, sonra her gün gündem değişti…Dünya güneşin etrafında döndü, mevsimler değişti ama bizim bekleyişimize hiçbir cevap verilmedi bizi işten atanlar tarafından…Türkiye’de mücadele etmek hep “umutlu” olmayı gerektirir, yoksa bunca kötülük karşısında umutsuz olmak en kolayıdır. Oysa yıllar takvim yapraklarından birer birer düşerken aklıma Nietzsche’nin “Umut kötülüklerin en kötüsüdür, çünkü işkenceyi uzatır,” sözü daha fazla aklıma geliyor, ama onu hızla uzaklaştırıyordum.

Dünya için birkaç yıl oldukça kısa bir süre iken insanlar ve adalet için bu oldukça uzun bir süredir. KHK’lar ile işten atılan kamu emekçilerinin hikayesinin devamı hepsinin nezdinde çeşitli zorluklara evrildi. Kazım hoca babasını bakmaya gitmek zorunda kaldığı Elazığ’da, aklı geride bıraktığı mücadele arkadaşlarındayken, stres ve üzüntünün etkisiyle kalp krizi geçirerek aramızdan ayrıldı. Arkasında derin bir boşluk, öfke ve keder bırakarak.

Mehmet Nasır hocanın son sözü “Şu halıyı balkondan silkeleyeyim,” oldu. İki ay önce kim bilir ne düşünüyorken içine atıldığı sessizlik kadar sessiz bir şekilde balkondan düşerek hayatını kaybetti…Geçtiğimiz hafta “işine iade” kararı geldi Mehmet Nasır hocanın…Artık çalışabilirsin hocam dediklerinde ona, o çoktan bu dünyadan gitmişti..

Öldükten sonra gelen bu karara adalet mi diyelim şimdi biz? Adalet olması gerekenin olması, hakkın yerini bulmasıysa bu adalet falan olamaz artık, bu ancak boğazımızda yumru bizim, içimizde kalan ukde…Olması gereken greve katıldılar diye, sendikalılar diye işten atılmamalarıydı ama faşizm buna olanak tanımadı.

KHK’lılar yaşadıklarına dayanamayarak kimi zaman intihar etti, Mehmet Fatih Traş gibi, kimi zaman denizi kimi zaman bir nehri aşmaya çalışırken batan bir botla sönüp gitti hayatları…Kimisi ailesinin yanına dönmek zorunda kaldı, kimisi köyüne geri taşınmak zorunda…Alnımıza yapıştırılan etiket ne dershane ne de özel okullarda çalışmamıza olanak verdi, kimimiz kargocu oldu, kimimiz servis şoförü…Kimisi bebek bakıcısı oldu, kimisi temizlikçi…Bir ülke kamu emekçilerini, akademisyenleri, öğretmenleri böyle cezalandırdı, sırf muhalif oldukları için, sendikalı oldukları için… Susmadıkları için onları unutma kuyusuna attı, sesleri çıkmasın diye sessizlikle boğmaya çalıştı.

Benim Atina’daki sürgün hayatım böyle başladı. Bir gün ülkeme dönebilir miyim bilmiyorum, bildiğim tek şey artık Kazım hoca ile birlikte slogan atamayacağız meydanda. Mehmet Nasır ile birlikte halay çekemeyeceğiz.

Yazının başında dediğim gibi, yapacak  çok şey vardı, susmaktan başka…Ölüm doğal olmayınca geriye kalan kocaman bir suçluluk oluyor, gerisi hep adaletsizlik.

Not: Mehmet Fatih Traş, Barış Bildirisi’ni imzalayan genç akademisyenlerden biriydi. Üniversiteden atıldıktan sonra hiçbir yerde iş bulamadı ve bunalıma girerek hayatına son verdi.