Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Κ. Μάντζας

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας στις 8 Μάρτη, η εφημερίδα «Η Κόκκινη» δίνει τον λόγο σε δύο γυναίκες από την κοινότητα των Ρομά, τη Νεκταρία Μάρκογλου και την Εύη Νάτση. Πώς είναι να ανήκεις σε μια κοινότητα, που τα μέλη της συχνά θεωρούνται «πολίτες δεύτερης κατηγορίας» και οι ζωές τους μοιάζει να μην έχουν την ίδια αξία με τις ζωές του μη ρομ πληθυσμού; Πόσο ευάλωτο είναι ένα πλάσμα –ταυτόχρονα ως γυναίκα και ρομνί- σε μια κοινωνία πατριαρχικά και ρατσιστικά δομημένη;

Τι σημαίνει στην πράξη να είσαι ταυτόχρονα γυναίκα και Ρομά;

Νεκταρία: Καταρχήν η ίδια η ταυτότητα «γυναίκα», συνεπάγεται μια κατάσταση κατωτερότητας, ιδίως μέσα στην κοινότητα των Ρομά. Όλες οι γυναίκες ρομά (ρομνές) βιώνουμε διπλό ρατσισμό λόγω αυτής της διπλής ταυτότητάς μας. Ακούμε συχνά: «Δεν είσαι έξυπνη, αφού είσαι γυναίκα», «Δεν έχεις δυνατότητες να κάνεις τίποτα. Ούτε δουλειά ούτε να εξελιχθείς. Ούτε τίποτα».
Εύα: Ο ρόλος της γυναίκας είναι από μόνος του δύσκολος. Όταν ανήκεις στην φυλή των Ρομά, έχεις επιπλέον να υποστείς τον κοινωνικό αποκλεισμό. Δύσκολα σε αποδέχονται στο σχολείο, στην εργασία. Ακόμη και στην παρέα. Στα παραπάνω προστίθεται πολλές φορές η κριτική και η κόντρα με άτομα της φυλής μας, όταν αποφασίσει κάποια γυναίκα να διεκδικήσει μια καριέρα, όταν επιδιώξει και άλλα πράγματα πέρα από τη δημιουργία οικογένειας. Δύσκολα βρίσκει υποστήριξη σε τέτοιες επιλογές.

Είσαι οργανωμένη σε κάποιο σύλλογο; Αν ναι, τι σε ώθησε να οργανωθείς;

Νεκταρία: Είμαι Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων από το 2018 στο 5ο Διαπολιτισμικό Δημοτικό Σχολείο Δενδροποτάμου. Εκεί, ως επί το πλείστον, υπάρχουν παιδιά Ρομά και στον Σύλλογο συμμετέχουν κυρίως οι μαμάδες. Γίνεται μεγάλος αγώνας για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες στην εκπαιδευτική διαδικασία. Συναντήσαμε αντιθέσεις, όταν επιχειρήσαμε να δημιουργήσουμε τον Σύλλογο και ακούσαμε πολλά ΟΧΙ, ενώ μας έστελναν από γραφείο σε γραφείο. Λόγω του covid 19 περιορίστηκαν οι δράσεις μας, αλλά θα επανέλθουμε πολύ ενεργά, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Εύα: Είμαι μέλος της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ρομά (ΠΑΝ.Ο.Σ.Ε.Ρ.) και θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε οργανωμένοι, προκειμένου να στηρίζουμε και να προάγουμε τα συμφέροντα της φυλής μας, να διασώσουμε και να διαφυλάξουμε την ταυτότητα, τα έθιμα και τον πολιτισμό μας. Όσον αφορά τους συλλόγους γυναικών Ρομά, δυστυχώς είναι λίγοι και αποτελούν αρκετά κλειστές ομάδες, στις οποίες δύσκολα γίνεται κάποια αποδεκτή.

Έχεις αντιμετωπίσει φαινόμενα καθημερινού ρατσισμού και σεξισμού; Έχεις κάποια παραδείγματα να αναφέρεις;

Νεκταρία: Η αλήθεια είναι ότι έχω συναντήσει ρατσισμό που στρεφόταν κυρίως σε άτομα του περιβάλλοντός μου. Όχι άμεσα προς εμένα. Έχουμε μάθει να ζούμε με τέτοια φαινόμενα, δυστυχώς, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.
Εύα: Ο σεξισμός και ο ρατσισμός συναντώνται σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Και αυτό το απόστημα είναι ανάγκη να σπάσει. Εγώ –και λόγω ιδιότητας- θα αναφερθώ στο πιο απλό και σύνηθες παράδειγμα, που μας έφερνε και ένας καθηγητής μας στη Νομική Σχολή. Αυτό της κλοπής, με δράστη πάντα τον «γύφτο».

Έχεις βιώσει κάποια ιστορία θάρρους και αλληλεγγύης, που σε έκανε να νιώσεις περήφανη για την καταγωγή σου;

Νεκταρία: Γενικά η ζωή μιας ρομνί είναι γεμάτη ιστορίες θάρρους. Αυτά που για τους υπόλοιπους θεωρούνται απλά και εφικτά, για εμάς είναι δύσκολο να επιτευχθούν. Ακόμα και το να βγει μια γυναίκα ρομνί στην αγορά εργασίας, απαιτεί θάρρος. Η αλληλεγγύη είναι στο αίμα μας, καθώς ζούμε στη φτώχεια από μωρά. Αν έχουμε ένα, θα δώσουμε το μισό στον διπλανό μας.
Εύα: Νιώθω περήφανη για την καταγωγή μου, όταν υπάρχει αλληλεγγύη, κατανόηση και κοινή προσπάθεια. Νιώθω περήφανη όταν διεκδικούμε ένα καλύτερο μέλλον, καθώς και ισότητα στους τομείς της στέγασης, της μόρφωσης, της εργασίας και της δικαιοσύνης.

Έχεις βιώσει εσύ ή κάποιος δικός σου άνθρωπος περιπτώσεις αστυνομικής καταστολής, ρατσισμού και πιθανής αδικαιολόγητης βίας;

Νεκταρία: Από την αστυνομία όχι, αλλά στα νοσοκομεία έχω συναντήσει αδικαιολόγητη ψυχολογική βία και ρατσιστική συμπεριφορά. Ένα χαρακτηριστικό γεγονός, που μου έχει μείνει στην μνήμη, συνέβη όταν πήγα πριν δέκα χρόνια να γεννήσω την κόρη μου και έγινε αντιληπτή η καταγωγή μου. Ήταν μια περίοδος, κατά την οποία πολλές ρομνές γέννησαν στο ίδιο νοσοκομείο. Μας έβαλαν σε ένα δωμάτιο όλες τις τσιγγάνες στριμωγμένες και υπήρχε άσχημη συμπεριφορά από το προσωπικό. Ούτε καν από το κρεβάτι δεν μπορούσαμε να κατέβουμε, για να πάμε τουαλέτα, αφού είχαν κολλήσει τα κρεβάτια το ένα πάνω στο άλλο, προκειμένου να μπούμε όλες οι ρομνές στο ίδιο δωμάτιο.
Εύα: Όχι, αλλά λυπάμαι πολύ με όλα αυτά που ακούω να γίνονται σήμερα. Ειδικά με το περιστατικό της οκτάχρονης Όλγας, που έχασε τόσο άδικα τη ζωή της στο εργοστάσιο.

*Η Νεκταρία Μάρκογλου είναι 33 χρόνων, ανύπαντρη μητέρα ρομνί (σ.σ. θηλυκό του ρομ) και μεγαλώνει μόνη της ένα κορίτσι 10 ετών. Είναι ιδιωτική υπάλληλος στον επισιτισμό και σχολική μεσολαβήτρια Ρομά. Από μωρό ζει στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης.

*Η Εύα Νάτση είναι 23χρονη ρομνί, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ΠΜΣ Τομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών.

Η συνέντευξη βρίσκεται δημοσιευμένη στην εφημερίδα Η ΚΟΚΚΙΝΗ, φύλλο 14ο, Μάρτης 2022, που κυκλοφορεί.