Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

Ένα επιχειρηματικό σχέδιο, μια «επένδυση», απ’ αυτές που λατρεύει το αδηφάγο κεφάλαιο, έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και περιμένει τη σχετική έγκριση, για ένα από τα πιο όμορφα δάση στη Βόρεια Ελλάδα. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Ας πάρουμε τα πράγματα, όμως, απ’ την αρχή.

 Όλα ξεκινούν το 1991. Τότε κάνει την εμφάνισή του ένας επενδυτής με πρόθεση τη λατόμηση ενός ορυχείου γρανίτη. Ενός ορυκτού με πολύ υψηλή συγκέντρωση καρκινογόνων ουσιών. Η πρόθεση του επενδυτή είναι να κατασκευαστεί το ορυχείο σε μια δημόσια δασική έκταση εμβαδού 99.935,00 τ.μ. στη θέση Χέρσο στο Αχλαδοχώρι του νομού Σερρών. Μόνο που η εν λόγω περιοχή δεν είναι μια τυχαία έκταση. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς παρθένο δάσος, εντός ζώνης NATURA 2000 στο βουνό Βροντούς-Λαϊλιά.

Ούτε μία ούτε δύο. Τέσσερις φορές έχει υποβάλει το ίδιο αίτημα ο ενδιαφερόμενος επενδυτής από το 1991 ως και το 2007. Τέσσερις φορές έχει απορριφθεί μετά από κινητοποίηση ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας. Για να επανέλθει τώρα. Ακόμα μία φορά. Μόνο που τώρα μαζί με το αίτημα και την κατάθεση της σχετικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κάτι έχει μεταβληθεί. Επί τα χείρω.

Η διάσωση του φυσικού πλούτου στην εποχή του νόμου Χατζηδάκη

Το 2020 εισήχθη από την κυβέρνηση της ΝΔ και ψηφίστηκε με διαδικασίες εξπρές ο νόμος 4685/2020. Γνωστότερος με την κωδική ονομασία ‘νόμος Χατζηδάκη’. Τι κι αν κάποιες διατάξεις του έρχονται σε ευθεία αντίθεση με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τι κι αν παραβιάζουν διατάξεις διεθνούς δικαίου, τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση έχει υπογράψει και με βάση τις οποίες υπέχει ευθύνη. Δεν είναι διόλου τυχαίος ο τρόπος με τον οποίο έχει κωδικοποιηθεί σε κείμενα οικολογικών οργανώσεων και στη συνείδηση πολλών –πάρα πολλών. Περιβαλλοντοκτόνος νόμος. Ούτε λίγο ούτε πολύ ανοίγει τον δρόμο στο μεγάλο κεφάλαιο να προχωρήσει σε επενδύσεις μέσα σε χαρακτηρισμένες ως NATURA 2000 περιοχές. Με ποιο τρόπο; Απλοποιώντας τρομακτικά τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης, η οποία μέχρι και τον νόμο αυτό χαρακτηριζόταν ως τροχοπέδη, ως ‘ανασταλτικός παράγοντας’. Και κάπως έτσι παραδόθηκε ο φυσικός πλούτος στις επενδυτικές επιχειρηματικές ορέξεις κάποιων. Αγνοήθηκαν ή πετάχτηκαν στα σκουπίδια οι γνωματεύσεις δασοπόνων, μηχανικών περιβάλλοντος, οικολογικών συλλογικοτήτων. Αγνοήθηκαν οι ανάγκες και η γνώμη ολόκληρων τοπικών κοινωνιών. Η προστασία της βιοποικιλότητας, των ειδών και των οικοτόπων τους κατάντησε μια φράση κενή ουσιαστικού περιεχομένου. Την ίδια ώρα έτριβαν τα χέρια τους από ικανοποίηση ο ΣΕΒ, ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων και η Ένωση για την Αιολική Ενέργεια. Τίποτε πιο λογικό από αυτό.

Οι αντιδράσεις

Όπως ήταν απολύτως αναμενόμενο, το ενδεχόμενο να λατομηθεί το δάσος στον Λαϊλιά σήμανε ακόμα μια φορά το καμπανάκι κινδύνου στους κατοίκους ολόκληρου του νομού Σερρών. Το άνοιγμα ορυχείου γρανίτη είναι μαθηματικά βέβαιο πως θα επιβαρύνει τον υδροφόρο ορίζοντα. Θα επιβαρύνει, δηλαδή, τα νερά τα οποία υδροδοτούν σπίτια και καλλιέργειες. Θα δεχτεί ανεπανόρθωτο πλήγμα το έδαφος, τα κτήματα, η μελισσοκομία στην περιοχή. Θα μολυνθεί ο αέρας. Χιλιάδες ζώα θα χάσουν τα ενδιαιτήματά τους. Ελάφια, ζαρκάδια, αρκούδες και όλα τα μικρότερα ζώα και πουλιά του δάσους. Ψιλά γράμματα μπροστά στην κερδοφορία βέβαια, για να το θέσουμε ωμά και κυνικά.  

Και όλα αυτά για να εξορυχθούν, όπως υπολογίζεται, 8.900 κυβικά μέτρα γρανίτη, από τα οποία περίπου τα 1.000 κ.μ. θα έχουν κάποια αξία. Τα υπόλοιπα 7.900 κ.μ. θα είναι, όπως χαρακτηριστικά λέγεται, «μπάζα». Στην εποχή της επιχειρηματικής απληστίας καταστρέφεται ένα δάσος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους –με πολύ ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα- για σχεδόν 8.000 κ.μ. μπάζα. Τι κι αν σχεδιάζουν να κατασκευάσουν το ορυχείο μέσα σε ρέμα, γεγονός που εύκολα αντιλαμβανόμαστε τι συνεπάγεται από άποψη επικινδυνότητας; Τι κι αν το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας έχει διαγράψει πολύ ξεκάθαρα ήδη σε έκθεσή του τα ποσά ραδιενεργούς ακτινοβολίας κατά την εξόρυξη γρανίτη; Τίποτα δεν φαίνεται να πτοεί τα επενδυτικά σχέδια. Μόνο που λογαριάζουν χωρίς τον παράγοντα που είναι ικανός να ανατρέπει ανάλογα εγκλήματα. Την οργανωμένη κινητοποίηση των από τα κάτω.

Παρόλη τη δύσκολη συνθήκη της πανδημίας τόσο το καλοκαίρι όσο και το φθινόπωρο του 2021 ήταν συνεχείς οι συλλογικές αντιδράσεις στον δρόμο. Παρά τις υποσχέσεις θέσεων εργασίας στο σχεδιαζόμενο λατομείο. Το είδαμε και στην περίπτωση της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική. Δεν μπορεί το δέλεαρ λίγων θέσεων εργασίας να μπει στο ζύγι με τον αφανισμό ολόκληρων οικοσυστημάτων, διασπώντας και διχάζοντας τις τοπικές κοινότητες. Τη φτώχεια και την ανεργία των κατοίκων της περιοχής, αποτέλεσμα πολιτικών εδώ και δεκαετίες, δεν μπορεί και δεν πρέπει να την πληρώσει ένα δάσος που θα ζει πολύ πέρα από τις σύντομες ζωές των ανθρώπων.

Στεκόμαστε στο πλευρό των κατοίκων του Αχλαδοχωρίου και των γειτονικών περιοχών που ζητούν το μόνο λογικό και αυτονόητο: να μην καταστραφεί το δάσος του Λαϊλιά. Να μην καταστραφεί η γη, το νερό και ο αέρας που αναπνέουν αυτοί και τα ζώα. Να μην αφανιστεί η ζωή, με άλλα λόγια. Τόσο ριζοσπαστικό έχει φτάσει να είναι αυτό το αίτημα. Να παραμείνει ζωντανή η φύση και όσα πλάσματα την κατοικούν –ανθρώπινα και μη.

*Το άρθρο βρίσκεται δημοσιευμένο στην εφημερίδα Η ΚΟΚΚΙΝΗ, φύλλο 14ο, Μάρτης 2022, που κυκλοφορεί.