Ένα συγκλονιστικό ιστορικό ντοκουμέντο έχει κυκλοφορήσει φέτος από τις εκδόσεις της Πρωτοποριακής Βιβλιοθήκης και το Ινστιτούτο Ερευνών Παντελής Πουλιόπουλος.

Τον Γενάρη του 2018 στη Ρωσία, μια παλιά φυλακή στο Βερνχιεουράλσκ, στα Ουράλια όρη, κατεδαφιζόταν. Τότε ανακαλύφθηκε, ανάμεσα στα μπάζα της κατεδάφισης, ένας χαμένος και ανεκτίμητος θησαυρός: Γύρω στα τριάντα χειρόγραφα κείμενα, γραμμένα από τροτσκιστές, που βρίσκονταν φυλακισμένοι στην αυστηρή πτέρυγα της απομόνωσης των φυλακών αυτών τη δεκαετία του 1930.

Τα κείμενα αυτά κυκλοφορούσαν μέσα στην πτέρυγα της απομόνωσης ως «ο Μπολσεβίκος Λενινιστής», η χειρόγραφη εφημερίδα των φυλακισμένων μελών της Αριστερής Αντιπολίτευσης του Τρότσκι.

Όταν θα φτάσει η τρομερή χρονιά του 1938, αμέσως μετά τις διαβόητες Δίκες της Μόσχας, όλοι/ες οι τροτσκιστές/ιες στη σταλινική Ρωσία, παλιοί και νέοι, επαναστάτες και συνθηκολογημένοι, θα πέσουν δολοφονημένοι/ες από τον σταλινισμό, με μια σφαίρα στο σβέρκο ή μια ριπή πολυβόλου. Ουσιαστικά, δεν θα απομείνει ούτε ένας ζωντανός τροτσκιστής στη Ρωσία, μετά το 1938. 

Το βιβλίο  των εκδόσεων της «Πρωτοποριακής βιβλιοθήκης» είναι ένα από τα 30 διασωσμένα κείμενα του Βερνχιεουράλσκ και το πρώτο που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Πρόκειται για το έργο «Η φασιστική στροφή στη Γερμανία». Η ρέουσα μετάφραση είναι δουλειά του συντρόφου Κωστή Πλεύρη. Η επιμέλεια της έκδοσης είναι της Γιάννας Κατσιαμπούρα και ο πρόλογος του Μάνου Σκούφογλου.   

Πρόκειται για ένα πολιτικό κείμενο 23 θέσεων, που καταγράφηκε στον χειρόγραφο «Μπολσεβίκο Λενινιστή» της αποικίας των τροτσκιστών στη φυλακή. Το κείμενο το υπογράφουν τα 20 μέλη της Συντακτικής Επιτροπής της εφημερίδας και έχει ημερομηνία έκδοσης την 1^η Απρίλη 1933. Μόλις δύο μήνες, δηλαδή, από την άνοδο των ναζί στην εξουσία.

Το ντοκουμέντο των φυλακισμένων τροτσκιστών του Βερνχιεουράλσκ για την άνοδο του γερμανικού φασισμού είναι ένα κείμενο με άπειρα περισσότερη αξία από τις σύγχρονές του «αναλύσεις» των σταλινικών γραφίδων. Στο κείμενο των «23 θέσεων» είναι πολύ καθαρό το ποια είναι η φύση του φασισμού και ποιες είναι οι σχέσεις του με τις κοινωνικές τάξεις. Και, το κυριότερο από όλα, ποια είναι τα καθήκοντα των επαναστατ(ρι)ών απέναντι στον φασισμό.

Οι συγγραφείς των «23 θέσεων» βρίσκονταν σε αυστηρή απομόνωση, παίρνοντας ελάχιστη πληροφόρηση για το τι συμβαίνει έξω από τη φυλακή τους. Και όμως, καταφέρνουν και βρίσκονται, σε γενικές γραμμές, στο ίδιο μήκος κύματος με τον πολιτικό ηγέτη τους Τρότσκι για το τι συνέβη στη Γερμανία.

Και ο εξόριστος ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης στην Πρίγκηπο της Τουρκίας, αλλά και οι σύντροφοί του στη φυλακή στα Ουράλια, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, εκτιμούν πως οι ναζί έφτασαν τόσο εύκολα στην εξουσία, διότι η γερμανική εργατική τάξη δεν ενώθηκε για να παλέψει ενάντια στον φασισμό. Και την ευθύνη για αυτήν την πανωλεθρία έχουν οι ηγεσίες των δύο βασικών κομμάτων της γερμανικής Αριστεράς, του Σοσιαλδημοκρατικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος. Και οι δύο ηγεσίες έκλεισαν τα μάτια μπροστά στον κίνδυνο του αφανισμού τους απέναντι στον ναζισμό, πιστεύοντας πως το να έρθουν οι ναζί στην κυβερνητική εξουσία θα ήταν απλώς ένα συνηθισμένο κοινοβουλευτικό επεισόδιο.

«Μετά τον Χίτλερ έρχεται η δική μας η σειρά», κομπορρημονούσε το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας τον Γενάρη του 1933. Και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα πίστευε πως τους ναζί θα τους φρέναρε ο πρόεδρος της χώρας, ο στρατάρχης Χίντερμπουργκ, που είχε εκλεγεί στη θέση του με τη θερμή υποστήριξη των σοσιαλδημοκρατών. Και, φυσικά, ήταν ο Χίντερμπουργκ αυτός που άνοιξε τον δρόμο στους ναζί και έχρισε τον Χίτλερ καγκελάριο της Γερμανίας.

Με αυτόν τον τρόπο η Γερμανία, η χώρα που διέθετε την πιο μαχητική, την πιο έμπειρη, μορφωμένη και οργανωμένη σε συνδικάτα εργατική τάξη, βρέθηκε δεμένη χειροπόδαρα από τους ναζί. Χωρίς ουσιαστικά να δοθεί οποιαδήποτε μάχη.

Η μεγάλη προσφορά του Τρότσκι και των οπαδών του είναι πως κατάφεραν να διατηρήσουν αναμμένη τη δάδα των επαναστατικών ιδεών του Μαρξ. Διότι ο μαρξισμός βαλσαμώθηκε στις βιβλιοθήκες και στα περισπούδαστα συμπόσια των λογίων. Αλλά κρατήθηκε όρθιος, μαχητικός και αδιάλλακτος μέσα στην απελπισία, στα κολαστήρια της Σιβηρίας, τις φυλακές και την εξορία. Χάρη στους ανθρώπους που θυσιάσανε τη ζωή τους, για να κρατήσουν τη φλόγα άσβεστη. Κυριολεκτικά, δεν γίνεται να ξαναμιλήσεις σήμερα για την επανάσταση και τον σοσιαλισμό, μετά την πανωλεθρία και την κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων, χωρίς να στηριχτείς στις ιδέες και τα γραπτά του Τρότσκι.

Τα χρόνια του Τρότσκι, οι ομάδες που τον ακολουθούσαν ήταν ολιγάριθμες γκρούπες κριτικής. Δεν είχαν, κατά κανόνα, τη δυνατότητα να μετασχηματιστούν σε συλλογικότητες οργάνωσης και συγκεντροποίησης της εργατικής οργής. Και ο κρίσιμος δείκτης για να πραγματοποιηθεί το άλμα αυτό σήμερα δεν είναι μόνο (και τόσο) ο αριθμητικός πολλαπλασιασμός των μελών τους. Όσο το δέσιμο των επαναστατ(ρι)ών της παράδοσης του Τρότσκι με τις/τους πιο πρωτοπόρες/ους αγωνιστ(ρι)ες των κινημάτων.

Διότι το νήμα πρέπει να ξαναδεθεί. Και οι μαχητ(ρι)ες τού σήμερα να τροφοδοτηθούν με καθαρές ιδέες και κριτήρια, προτάσεις για δράση και στελέχη.

Η μπροσούρα, που θα παρουσιαστεί την επόμενη Δευτέρα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιχείρησης να επανενωθεί το νήμα της επαναστατικής παράδοσης.

Θα ανοίξουν τη συζήτηση:

• Ο μεταφραστής της μπροσούρας Κωστής Πλεύρης, από το περιοδικό «Σπάρτακος»
• Η Κική Σταματόγιαννη από την εφημερίδα «Κόκκινη»

 Η βιβλιοπαρουσίαση θα γίνει τη Δευτέρα 12 Σεπτέμβρη 2022 στις 7 το απόγευμα στο καφέ-μπαρ «Μανιφέστο», Γούναρη 51 στη Ροτόντα, Θεσσαλονίκη.