Ιστορίες Αντίστασης από το Αμερικανικό Γυναικείο Κίνημα

Γράφει (τ)ο Άλεξ Βήσαλο Ράινερς

Μια φορά κι έναν καιρό, άρεσαν σε όλα μας τα παραμύθια. Τα παραμύθια έχουν χρώμα και γκλίτερ και πλάσματα λαμπερά και πιο γενναία απ’ όσο θα μπορούσαμε ποτέ να είμαστε εμείς. Τα παραμύθια γεμίζουν το κενό μέσα μας, που δίνει καύσιμα στην ελπίδα. Ας σας πω κι εγώ, λοιπόν, δυο παραμύθια.

Είναι 1969 και βρισκόμαστε στο Σικάγο. Είναι σημαντικό εδώ να τονίσουμε πως το Σικάγο είναι μουντό και ανεμοδαρμένο και πάρα –μα πάρα- πολύ γκρι. Για τα άτομα με μήτρα ειδικά, το Σικάγο είναι άλλος ένας χώρος, όπου τα σώματά τους δεν τους ανήκουν. Βρισκόμαστε στην εποχή, που στις ΗΠΑ είναι παράνομες οι εκτρώσεις.

Είναι 1969, λοιπόν, και μέσα στην ομίχλη, υπάρχουν και οι γυναίκες, που απαιτούν να τους ανήκουν τα σώματά τους. Πρόκειται για τα μέλη του Τζέιν Κολλέκτιβ, μιας συλλογικότητας, που μέσα σε τέσσερα χρόνια προσέφερε περίπου δώδεκα χιλιάδες ασφαλείς εκτρώσεις σε άτομα που τις είχαν ανάγκη.

Όλα ξεκίνησαν, όπως συμβαίνει πάντοτε στις ιστορίες, από την αγάπη. Η Χέδερ Μπουθ, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, έψαχνε γιατρό για να κάνει ασφαλή έκτρωση μια φίλη της. Αφού τον βρήκε, συνέχισε να παραπέμπει άτομα σε αυτόν μέχρι που τα άτομα, που τη χρειάζονταν, ξεπέρασαν τις δυνατότητές της. Όχι, όχι, δεν είναι ότι κουράστηκε, γιατί οι ηρωίδες ποτέ δεν κουράζονται. Απλώς, ε, τέλος πάντων… Η Χέδερ μαζί με τη Τζένι, μια κοπέλα, η οποία είχε δυσκολευτεί να πάρει άδεια για νόμιμη έκτρωση παρά το ότι ήταν καρκινοπαθής, ξεκίνησαν τη συλλογικότητα.

Ο σκοπός τους; Να παρέχουν πρόσβαση σε ασφαλείς εκτρώσεις σε όλα όσα τις χρειάζονταν. Χωρίς εξηγήσεις, και ανεξάρτητα από την ηλικία, τη φυλή ή την κοινωνική τους τάξη. Αρχικά, παρέπεμπαν άτομα σε ανάγκη σε ιατρικό προσωπικό. Σύντομα, όμως, συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν όλα πιστοποιημένα και έτσι, ακτιβιστά από τη συλλογικότητα ξεκίνησαν να μαθαίνουν πώς να κάνουν εκτρώσεις, οι ίδιες. Σαν πραγματικές ηρωίδες, που σίγουρα τις κίνησε η αγάπη, και όχι ο τρόμος ότι κι άλλες αδερφές τους θα καταλήξουν νεκρές.

Όταν πήγαινες στο ραντεβού σου υπήρχαν κουλουράκια και τηλεόραση και φροντίδα για τα παιδιά σου στον χώρο αναμονής. Στον δεύτερο χώρο, όπου σε μετέφεραν, υπήρχε κάποια να σου κρατάει το χέρι. Στα άτομα έδιναν φυλλάδια για το τι να κάνουν αν κάτι πάει στραβά. Αλλά δεν είμαστε εδώ, για να σκεφτούμε αυτό. Στις ιστορίες τίποτα δεν πάει στραβά.

Το Τζέιν Κολλέκτιβ διαλύθηκε το 1973, όταν οι εκτρώσεις έγιναν πλέον νόμιμες. Όταν η ομίχλη έφυγε και είχαμε πλέον αναπαραγωγικά δικαιώματα. Αν κάτι ακούγεται λάθος σε αυτή την τελευταία πρόταση, αν το σώμα σου δεν αισθάνεσαι ότι είναι δικό σου, αγνόησε το: έχω άλλη μια ιστορία να σου διηγηθώ.

Έπρεπε να φροντίσουμε τις εαυτές μας

Πρόκειται για την ιστορία δύο γυναικών. Μια ιστορία γεμάτη φροντίδα και στοργή, που έλαβε χώρα σε έναν στάβλο κοντά στην Ολυμπία, στην Ουάσιγκτον. Για να φτάσεις στον στάβλο, που βρισκόταν δίπλα στο πιο όμορφο ξύλινο σπίτι, έπρεπε να βγεις από τον κεντρικό δρόμο και να μπεις σε ένα δρομάκι ανάμεσα σε ένα λιβάδι και ένα δάσος.

Σε εκείνο το σπίτι, μέσα στην παραμυθένια ομορφιά του πράσινου, από το 2004 μέχρι το 2006 ζούσαν δύο τρανς γυναίκες, και στον μεταποιημένο στάβλο, πραγματοποιούνταν ορχεκτομές.

«Κανένας δεν πρόκειται να μας φρόντιζε. Έπρεπε να φροντίσουμε τις εαυτές μας». Τα λόγια της Άιλις Νι Λάναγκαν αντηχούν στο μυαλό κάθε τρανς ατόμου, που έχει ακούσει για «τον στάβλο των όρχεων».

Η Άιλις ήταν, άλλωστε, η πρώτη γυναίκα, στην οποία η γιατρέσσα φίλη της, η Γουίλοου έκανε ορχεκτομή σε ασυνήθιστες συνθήκες… στο σαλόνι του σπιτιού τής τρανς μητέρας της. Η Άιλις κατέληξε στο νοσοκομείο, λόγω του ότι οι οδηγίες στα ιατρικά κείμενα ήταν γραμμένες για σις άνδρες με σώματα με πολύ διαφορετικές ορμόνες, αλλά αυτό δεν τις απέτρεψε από το να ξεκινήσουν την κλινική τους λίγα χρόνια αργότερα.

Η κλινική δεν σου έδινε χαρτιά με το λάθος όνομα, δεν είχε σις προσωπικό, που δεν καταλάβαινε τον πόνο σου και χρησιμοποιούσε τις λάθος λέξεις, και κυρίως δεν πρόκειται να σε άφηνε να πεθάνεις, επειδή το να είσαι τρανς ήταν συνώνυμο με το ότι θα δεχτείς τη χειρότερη πιθανή φροντίδα και θα πεις «ευχαριστώ» αν επιβιώσεις.

Το 2004, αν ήσουν τρανς θηλυκότητα και χρειαζόσουν ορχεκτομή, είχες δύο επιλογές: είτε ήσουν πλούσια είτε αποφάσιζες ότι το να ρισκάρεις τη ζωή σου ήταν καλύτερο από τη δυσφορία και τις παρενέργειες, που σου έδιναν οι αναστολείς τεστοστερόνης. Η Άιλις και η Γουίλοου σού έδιναν μια τρίτη επιλογή: να κάνεις ορχεκτομή σε ένα ασφαλές και φιλικό περιβάλλον στο ένα πέμπτο του κόστους. Με άλλα λόγια, όπως και οι γυναίκες του Τζέιν Κολλέκτιβ, σου έσωζαν τη ζωή.

Και ναι, τόση ώρα μιλάω για παραμύθια, γιατί αυτός ο βαθμός της αλληλεγγύης ανάμεσα στα άτομα που μπορούν να κυοφορήσουν, ανάμεσα στις γυναίκες, ανάμεσα στα τρανς αδέρφια μας, είναι πρώτα από όλα ένα ιδανικό. Ένα ιδανικό, που περιλαμβάνει γυναικεία χέρια να κρατάνε γυναικεία χέρια στις πιο δύσκολες συνθήκες. Που φωνάζει ότι, για να ζήσουν τα αδέλφια μας, θα κάνουμε τα πάντα και δεν θα ζητήσουμε την άδεια κανενός.

Είναι ένα ιδανικό, που δεν φτάνουμε σχεδόν ποτέ, και που ίσως έφτασαν κάποιες από αυτές τις γυναίκες, για τις οποίες μιλάω. Και έτσι, όταν ο κόσμος γύρω μας έχει ήδη καταστραφεί, είναι σημαντικό να ακούμε τέτοιες ιστορίες, μέχρι το σημείο που οι ηρωίδες είχαν ακόμα τη δύναμη να είναι ηρωίδες.

Αλλά δεν ξεχνάμε ότι οι ηρωίδες δεν είναι άνθρωποι. Είναι τα πλάσματα που πλάσαμε, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Δεν ξεχνάμε ότι και αυτές κουράζονται και κάνουν λάθη και ότι στο τέλος, οι πιο δυνατές ανάμεσά μας και πάλι δεν μπορούν να σηκώσουν τον κόσμο στην πλάτη τους. Δεν ξεχνάμε ότι αυτά τα παραμύθια είναι παραμύθια, γιατί καμιά δεν πεθαίνει.

Παλεύουμε για έναν κόσμο, όπου τα σώματά μας θα μας ανήκουν. Έναν κόσμο με αναπαραγωγικά δικαιώματα, με δωρεάν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλες μας. Ο κόσμος των ονείρων μας δεν απαιτεί από τις αδερφές μας να γνωρίζουν από χειρουργικές επεμβάσεις. Εκεί, το ιατρικό προσωπικό θα είναι έτοιμο να σεβαστεί τα σώματα μας. Μέχρι τότε, σκάβουμε να βρούμε την ελπίδα, που μας έχει μείνει και κάνουμε ό,τι χρειαστεί.

*Το άρθρο βρίσκεται δημοσιευμένο στη μηνιάτικη εφημερίδα Η ΚΟΚΚΙΝΗ, φύλλο 16ο, Σεπτέμβρης 2022, που κυκλοφορεί.