Γράφει η Άννα Πολίτου

Εδώ και 50 μέρες περίπου, η υπογραφή ενός Προεδρικού Διατάγματος έχει φέρει κυριολεκτικά τα πάνω κάτω στο εγχώριο θεατρικό σκηνικό. Το συγκεκριμένο προεδρικό διάταγμα ορίζει ότι οι απόφοιτοι καλλιτεχνικών σχολών δεν έχουν την απαιτούμενη εκπαίδευση για να θεωρείται το πτυχίο τους ανώτατης εκπαίδευσης. Γι’ αυτό και κατατάσσει τα πτυχία όλων των καλλιτεχνικών σχολών στη βαθμίδα εκπαίδευσης ΔΕ, δηλαδή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σαν να είναι, δηλαδή, ανειδίκευτοι. Οι καλλιτεχνικές σπουδές του επαγγελματικού επιπέδου δεν εντάσσονται στη βασική υποχρεωτική ή λυκειακή εκπαίδευση. Με αυτό το διάταγμα θεωρούνται απόφοιτοι λυκείου. Με ό,τι αυτό σημαίνει σε επίπεδο οικονομικών απολαβών, αλλά και θέσεων που μπορούν να καταλάβουν, σε περίπτωση που θελήσουν να εργαστούν στον δημόσιο τομέα. Η αμοιβή ενός ανειδίκευτου εργάτη είναι χαμηλότερη από κάποιον που κατέχει πτυχίο αυτή τη στιγμή. Παράλληλα, δεν έχει τη δυνατότητα ένας απόφοιτος ηθοποιός να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές που να σχετίζονται με την εξέλιξη της τέχνης του και του ίδιου/της ίδιας. Μόλις το 2017, με απόφαση που είχαν συνυπογράψει η τότε Υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου και ο τότε Υπουργός Παιδείας, Κώστας Γαβρόγλου, τα πτυχία που αποκτήθηκαν πριν από το 2003 μπορούσαν να ισοτιμηθούν με αυτά των ΤΕΙ. Τα υπόλοιπα παρέμειναν αδιαβάθμητα μέχρι την υπογραφή του ΠΔ85/2022, που ακυρώνει την ισοτίμηση του 2017 και υποβαθμίζει όλα τα πτυχία ανεξάρτητα από το αν αποκτήθηκαν πριν ή μετά το 2003.

Αυτή η κατάταξη, όμως, είναι λανθασμένη και παρακάτω εξηγούνται οι λόγοι. Αρχικά για να εισαχθεί κάποιος σε μια δραματική σχολή –κρατική ή ιδιωτική- δίνει εξετάσεις, οι οποίες εποπτεύονται από το Υπουργείο Πολιτισμού (εκεί υπάγονται όλες οι καλλιτεχνικές σχολές και όχι στο Παιδείας). Για να πάρει μέρος σε αυτές, πρέπει να καταθέσει υποχρεωτικά το απολυτήριο λυκείου ως δικαιολογητικό στην αίτησή του. Αυτό σημαίνει ότι το έχει ήδη πάρει, είναι ήδη ΔΕ δηλαδή, και επιθυμεί να ανέβει, ας πούμε, κατηγορία. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση να δώσει κάποιος εξετάσεις χωρίς απολυτήριο λυκείου ως εξαιρετικό ταλέντο, το οποίο φυσικά αξιολογείται από επιτροπή ως τέτοιο. Πώς γίνεται, λοιπόν, να θεωρείται ένα πτυχίο δραματικής σχολής ΔΕ, ενώ ένας υποψήφιος σπουδαστής έχει το ΔΕ από το ήδη υπάρχον απολυτήριο λυκείου;

Δεύτερο επιχείρημα είναι το διαφορετικό πρόγραμμα σπουδών. Αν μελετήσει κανείς το πρόγραμμα σπουδών στο λύκειο, θα δει ότι υπάρχουν μαθήματα όπως αρχαία ελληνικά, λογοτεχνία, έκθεση κλπ., ακόμη και στα επαγγελματικά λύκεια -με μικρές όμως διαφοροποιήσεις σε μαθήματα ειδικότητας, ανάλογα με το επάγγελμα που επιλέγει ο καθένας. Στις καλλιτεχνικές σχολές, όμως, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά μαθήματα υποκριτικής, κίνησης, χορού, ιστορίας θεάτρου, κινηματογράφου, ξιφασκίας και άλλα, τα οποία στοχεύουν στην ειδίκευση του σπουδαστή στην τέχνη της υποκριτικής. Οι ώρες των μαθημάτων και οι πρόβες απαιτούν πολλές ώρες κάθε μέρα και έχουν υποχρεωτικές παρουσίες. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί αυτό το πρόγραμμα σπουδών, σύμφωνα με το οποίο τα μαθήματα μπορεί να ξεκινάνε στις 9 το πρωί και να τελειώνουν στις 9 το βράδυ χωρίς τις πρόβες, με αυτό του λυκείου. Ακολουθεί επίσης το πρόγραμμα του υπουργείου παιδείας όσον αφορά στα εξάμηνα και τις εξεταστικές περιόδους και τις βαθμολογίες. Εφόσον, λοιπόν, ισχύουν τα παραπάνω, τα πτυχία των δραματικών σχολών δεν μπορούν να εντάσσονται στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση (ΥΕ), αλλά ούτε και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΔΕ). Από εκεί και πέρα και με βάση τα αιτήματα χρόνων που έχουν οι καλλιτέχνες για δημιουργία πανεπιστημίου παραστατικών τεχνών και, εφόσον πριν τα πτυχία ήταν αδιαβάθμητα, πρέπει να μελετηθεί αν θα ανήκει στην κατηγορία Τεχνολογική Εκπαίδευση (ΤΕ) ή Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση (ΠΕ). Ή ακόμα αν θα μπορούσε να δημιουργηθεί νέα κατηγορία «Καλλιτεχνική Εκπαίδευση» (ΚΕ), πρόταση που διατυπώνεται στην ανακοίνωση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή και του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου στις 09/02/2023.

Αυτό που κάνει λοιπόν η κυβέρνηση είναι, μπορούμε να πούμε, στην καλύτερη περίπτωση ένα τραγικό λάθος. Στη χειρότερη μια κίνηση επιτηδευμένη και στοχευμένη στην υποβάθμιση της τέχνης και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Για ακόμη μια φορά. Το έχει κάνει στο παρελθόν πολλές φορές μειώνοντας τα καλλιτεχνικά μαθήματα στο δημοτικό, το γυμνάσιο και το λύκειο, καταργώντας τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καταργώντας τις πληρωμές των ηθοποιών για τις πρόβες τους, λες και αυτές δεν αποτελούν εργασία, προετοιμασία για μια θεατρική παράσταση, συναυλία κλπ. Όμως αυτή τη φορά, όσα ψέματα κι αν λέει η υπουργός πολιτισμού ή ο κος Γιατρομανωλάκης, που αναρωτιέται για ποιο λόγο χρειαζόμαστε τα πτυχία μας αφού περνάμε από ακροάσεις για να μας πάρουν σε κάποια δουλειά ή ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, που καταδέχτηκε να ασχοληθεί με το θέμα του πολιτισμού με αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα φυσικά για λόγους επικοινωνιακούς και ψηφοθηρικούς, η υποβάθμιση του πτυχίου σημαίνει αυτομάτως και μείωση μισθού σε κάθε σύμβαση που υπογράφεται για τους καλλιτέχνες. Σημαίνει ότι θα αμείβονται πλέον ως ανειδίκευτοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι με αυτό το διάταγμα υποβαθμίζονται οι καλλιτεχνικές σπουδές, προκαλούνται προβλήματα στους ήδη εργαζόμενους καλλιτέχνες και γενικώς απαξιώνεται ολόκληρος ο κλάδος των παραστατικών τεχνών.

Γνωρίζουμε ότι οι κυβερνήσεις δεν τα πήγαιναν ποτέ καλά με την τέχνη και κυρίως με όσους την υπηρετούν. Δεν αρέσει η κριτική στους έχοντες εξουσία ούτε φυσικά η καλλιέργεια κριτικής σκέψης και η ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, τη χρονική στιγμή κατά την οποία συμβαίνουν όλα αυτά. Συμπίπτουν με γεγονότα, που από την αρχή η παρούσα κυβέρνηση προσπάθησε να κουκουλώσει με απίστευτες δικαιολογίες και ψέματα. Η υπόθεση του Δημήτρη Λιγνάδη, σκηνοθέτη και πρώην διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, διορισμένου απευθείας από την ίδια την υπουργό πολιτισμού, που ενώ κρίθηκε ένοχος για βιασμούς ανηλίκων, αποφυλακίστηκε. Η απόφαση στη δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη, που κρίθηκε κι αυτός ένοχος για δύο απόπειρες βιασμού και απαλλάχτηκε λόγω αμφιβολιών για την πρώτη καταγγελία του βιασμού. Και τα δύο δείχνουν ότι η τόση αδιαλλαξία της κυβέρνησης αποσκοπεί κάπου αλλού. Ο μόνος κλάδος, που τόλμησε να μιλήσει τόσο ανοιχτά για τις κακοποιητικές και παραβιαστικές συμπεριφορές μέσα στους κύκλους του, αυτή τη στιγμή τιμωρείται ή εκβιάζεται για αυτό. Ίσως επιδιώκουν τη σιωπή μας μέσω της υποβάθμισης. Ίσως νομίζουν πως βρήκαν τρόπο να μας κλείσουν το στόμα.

Κι επειδή δεν θα το καταφέρουν αυτό, θα ρίξουν λάσπη. Πολλή λάσπη. Έχουν ξεκινήσει ήδη από τις παραιτήσεις των Δασκάλων της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου της χώρας, το οποίο για πρώτη φορά στην ιστορία του σταματάει τη λειτουργία του, ενώ ακόμη και σε περίοδο πολέμου ήταν ανοιχτό. Δεν ξέρω τι θα γίνει στη συνέχεια. Το μέλλον προβλέπεται δύσκολο με βάση τα σημερινά δεδομένα. Όμως προσωπικά δεν σκέφτομαι το μέλλον, αλλά το παρόν. Αυτό που έχω να πω σήμερα, λοιπόν, είναι:

Σε εσάς που μας ακούτε. Πολύ πιθανόν οι μελλοντικοί συνάδελφοί μας, σπουδαστές των σχολών του Εθνικού Θεάτρου και του ΚΘΒΕ να έχουν ήδη χάσει το σπουδαστικό έτος είτε λόγω έλλειψης καθηγητών είτε λόγω απουσιών. Κυρίως, όμως, επειδή τολμούν να διεκδικούν το μέλλον τους.

Σε εσάς που μας ακούτε. Την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, έχουν μόλις δηλώσει την παραίτησή τους οι Δάσκαλοι της δραματικής σχολής του ΚΘΒΕ, σε ένδειξη στήριξης στους/στις μαθητ(ρι)ες τους και σπουδαστ(ρι)ες της σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Αλλά και στους συναδέλφους τους, Δασκάλους του Εθνικού Θεάτρου, που δήλωσαν την παραίτησή τους χθες, 8 Φλεβάρη του 2023, δηλώνοντας την αντίθεσή τους στο Π.Δ.85/2022, που βάζει ταφόπλακα στην τέχνη.

Σε εσάς που μας ακούτε. Ο πόλεμος στην τέχνη είναι ντροπή. Ο αγώνας μας είναι δίκαιος.
Σε εσάς που μας ακούτε. Είμαστε τώρα εδώ για να παλέψουμε. Είμαστε μαζί. Είμαστε πολλοί, είμαστε πολλές, είμαστε πολλά.

09/02/2023

Πολίτου Άννα
Σπουδάστρια Δραματικής Τέχνης /
Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

*Οι φωτογραφίες είναι από τον Μάριο Λώλο από την κινητοποίηση των καλλιτεχνών στην Αθήνα την Τετάρτη 8 Φλεβάρη.