Γράφει η Μαρία Πλαγερά

 «Η ηγεσία απέτυχε. Ακόμα κι έτσι, η ηγεσία πρέπει να δημιουργηθεί εκ νέου, από τις μάζες και μέσα από τις μάζες. Οι μάζες είναι το αποφασιστικό στοιχείο, είναι ο βράχος πάνω στον οποίο θα κτιστεί η τελική νίκη της επανάστασης. Οι μάζες ήταν στα ύψη ανέπτυξαν την “ήττα” αυτή σε μία από τις ιστορικές ήττες, που είναι η τιμή και η δύναμη του διεθνούς σοσιαλισμού. Και γι’ αυτό η μελλοντική νίκη θα ανθίσει από αυτή την “ήττα”».

Αυτές ήταν οι τελευταίες λέξεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ, γραμμένες το απόγευμα της δολοφονίας της. Γιατί όμως η Ρόζα Λούξεμπουργκ ξεχωρίζει; Τι μας κάνει να μιλάμε για αυτή 104 χρόνια μετά τον θάνατό της;

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ Γερμανίδα, επαναστάτρια, εβραιοπολωνικής καταγωγής υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες γυναίκες του 20^ου αιώνα. Αγωνίστρια με πλούσια πολιτική δράση και θεωρητικό έργο, το οποίο μελετάται ακόμη και σήμερα. Επαναστάτρια, που υπερασπίστηκε τα πιστεύω της μέχρι τέλους. Εναντιώνονταν στον πόλεμο, στον μιλιταρισμό και στον καπιταλισμό πιστεύοντας ότι ο κομμουνισμός θα έφερνε έναν πραγματικά ανθρώπινο κόσμο. Υποστήριζε την αναγκαιότητα της επανάστασης, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι ο κοινοβουλευτισμός δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αστική απάτη.

Γεννήθηκε το 1870 στη νοτιοανατολική Πολωνία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης αποκτώντας διδακτορικό δίπλωμα, γεγονός σπάνιο για μια γυναίκα της εποχής της. Το 1893 ίδρυσε την εφημερίδα Sprawa Robotnicza (Εργατική Υπόθεση) μαζί με τους Λέο Γιόγκισες και Γιούλιαν Μαχρλέφσκι. Ίδρυσε, επίσης, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Βασιλείου της Πολωνίας (SDKP), που αργότερα μετεξελίχθηκε στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Βασιλείου της Πολωνίας και της Λιθουανίας (SDKPiL), μαζί με τον Λέο Γιόγκισες.

Κατά την προπολεμική περίοδο διατέλεσε εκπρόσωπος του SPD (Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας). Με την εμφάνιση της κρίσης στα Βαλκάνια το 1914 και τον πόλεμο να πλησιάζει, η Λούξεμπουργκ ξεκίνησε να οργανώνει διαδηλώσεις, καλώντας τις στρατιωτικές υπηρεσίες σε άρνηση εκτέλεσης οδηγιών. Εξαιτίας αυτού, κατηγορήθηκε για «παρακίνηση σε ανυπακοή εναντίον του «νόμου και τάξης» της εξουσίας» και καταδικάστηκε σε έναν χρόνο φυλάκισης. Διαφωνώντας με το γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, που υποστήριζε τη γερμανική πολεμική προσπάθεια, η Λούξεμπουργκ ίδρυσε μαζί με τον Καρλ Λίμπκνεχτ την Ένωση Σπάρτακος, η οποία είχε ως σκοπό τον τερματισμό του πολέμου. Πρόκειται για την οργάνωση, που –μαζί με άλλες- στις αρχές Γενάρη μετεξελίχθηκε στο γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (KPD).

Την περίοδο 1915-1918 καταδικάστηκε πολλές φορές σε φυλάκιση λόγω της διεθνιστικής της στάσης. Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου του 1918, Συμβούλια Εργατών και Στρατιωτών είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Γερμανίας, θέτοντας τα θεμέλια για την αποκαλούμενη Räterepublik («Δημοκρατία των Συμβουλίων») βασισμένη στο σύστημα των Σοβιέτ, που σχηματίσθηκαν στη Ρωσία στις επαναστάσεις του 1905 και του 1917. Την ίδια μέρα η Λούξεμπουργκ απελευθερώθηκε από τη φυλακή, ενώ ο Λίμπκνεχτ είχε επίσης απελευθερωθεί πρόσφατα και αναδιοργάνωσε την Ομοσπονδία Σπάρτακος. Μαζί έκαναν την εφημερίδα Die rote Fahne («Η Κόκκινη Σημαία»).

Στις 15 Ιανουαρίου 1919, χτύπησαν την πόρτα της οι δυνάμεις καταστολής.

Το άψυχο σώμα της βρέθηκε να επιπλέει σε ένα κανάλι με το κεφάλι της πολτοποιημένο.

Η κόκκινη Ρόζα χάθηκε κι αυτή

Κανείς δεν ξέρει

Πού το κορμί της παραχώσαν

Έλεγε την αλήθεια στους φτωχούς

Γι’ αυτό κι οι πλούσιοι την σκοτώσαν

Μέσα σε λίγες ώρες δολοφονούν και τον Λίμπκνεχτ. Δύο μήνες αργότερα, ο Γιόγκισες ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου σε έναν στρατώνα στην άκρη της πόλης. Οι άνδρες που τους σκότωσαν, με τις ευλογίες της κυβέρνησης, ήταν μέλη των Freikorps, της παράνομης παραστρατιωτικής οργάνωσης που, δεκατέσσερα χρόνια μετά, θα αποτελούσαν τον πυρήνα των φαιοχιτώνων του Χίτλερ.

Μετά τη δολοφονία της, ο Καρλ Κάουτσκι, ο παλιός ηγέτης του SPD και πολιτικός αντίπαλος της Ρόζας, έγραψε: «Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και οι σύντροφοι της θα έχουν πάντα μια εξέχουσα θέση στην ιστορία του σοσιαλισμού. Όμως οι ιδέες τους εκπροσωπούν μια εποχή που έχει περάσει ανεπιστρεπτί». Δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να απέχει τόσο πολύ από την αλήθεια. Η επαναστατική παράδοση, που υπεράσπισε η Ρόζα στη Γερμανία, έγινε ακόμα πιο επίκαιρη τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατό της. Παραμένει επίκαιρη μέχρι σήμερα.

«Η ελευθερία είναι μόνο για τους αντιφρονούντες,

αυτούς που σκέφτονται διαφορετικά»

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο 18ο φύλλο της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Μάρτης 2023), που κυκλοφορεί.