Η πρώτη πολιτική μπροσούρα, που εκδίδει η εφημερίδα «Η ΚΟΚΚΙΝΗ», αφιερωμένη στα 80 χρόνια από τη δολοφονία του επαναστάτη μαρξιστή Παντελή Πουλιόπουλου, κυκλοφορεί τις επόμενες ημέρες.

Σημείωμα της Συντακτικής Ομάδας της «Κόκκινης»

«Κάποτε ο οδηγός με τον θερμαστή της ατμομηχανής κατεβάζουν τον μοχλό της ταχύτητας και ετοιμάζουν τις φωτιές τους.

Αυτό δεν θα εμποδίσει τη μηχανή να φτάσει. Ίσα-ίσα, το αντίθετο» // Παντελής Πουλιόπουλος, Πρόλογος στο έργο Προδομένη Επανάσταση του Λ. Τρότσκι

Μόλις τρεις μέρες πριν βγήκε από το τυπογραφείο η πολιτική μπροσούρα μας για τον Παντελή Πουλιόπουλο. Περιλαμβάνει κείμενα της «Κόκκινης», που επιχειρούν να εκθέσουν με απλό τρόπο τις πιο σημαντικές πλευρές της πολιτικής σκέψης και δράσης του αδικοχαμένου αγωνιστή, μαζί με δύο πολύ σημαντικά κείμενα του ίδιου.

Στη μπροσούρα, που εκδίδουμε, περιλαμβάνονται και δύο εμβληματικά κείμενα του ίδιου του Πουλιόπουλου. Πρόκειται για το Ο χαρακτήρας της (Μεταξικής) δικτατορίας στην Ελλάδα και τα καθήκοντα του προλεταριάτου και το 7 θέσεις για το Μακεδονικό.

Και τα δύο έργα γράφτηκαν μέσα στη φυλακή της Ακροναυπλίας και οι μόνοι σύγχρονοί του, που τα διάβασαν, ήταν ελάχιστοι, μετρημένοι στα δάχτυλα, συγκρατούμενοι σύντροφοί του. Όμως, και τα δύο είναι κείμενα που λειτουργούν σήμερα ως πολιτική πυξίδα. Και μπορούν να εξοπλίζουν τις νέες γενιές των επαναστατ(ρι)ών με κριτήρια, έτσι ώστε να είναι σε θέση να πορευτούν πάνω σε αιχμηρά και επίκαιρα ζητήματα, όπως την πάλη κατά του φασισμού και το εθνικό ζήτημα.

Ένας επαναστάτης έξω από τα συνηθισμένα μέτρα

Ο Παντελής Πουλιόπουλος υπήρξε ο πιο αξιόλογος –κατά τη γνώμη μας- κομμουνιστής ηγέτης και θεωρητικό μυαλό, που ανέδειξε ποτέ η επαναστατική Αριστερά στην Ελλάδα.

Έζησε μόλις 43 χρόνια. Νεαρός φοιτητής της Νομικής στρατεύτηκε στην υπόθεση της σοσιαλιστικής επανάστασης, μπαίνοντας στο ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ). Σε αυτή την υπόθεση ο Πουλιόπουλος έμεινε απόλυτα αφοσιωμένος σε όλη του τη ζωή. Παρά τις τρομερά αντίξοες πολιτικές συνθήκες και τις δύο στρατιωτικές δικτατορίες στην Ελλάδα. Παρά και τη διαγραφή του από το ΚΚΕ και τον άγριο πόλεμο του κομματικού μηχανισμού απέναντι στο πρόσωπό του, ακόμη και μέσα στις φυλακές του Μεταξά. Μέχρι τον τραγικό θάνατό του στις 6 Ιούνη 1943 στο εκτελεστικό απόσπασμα, από τον ιταλικό φασιστικό στρατό κατοχής.

Σε όλη τη σύντομη ζωή του ο Παντελής Πουλιόπουλος έπαιρνε μεγάλα ρίσκα, χωρίς να φοβάται να παίξει τη ζωή του κορώνα-γράμματα για την κομμουνιστική υπόθεση. Στα 19 του χρόνια, αν και φοιτητής, επιστρατεύτηκε στο εκστρατευτικό σώμα στη Μικρά Ασία. Εκεί ο Πουλιόπουλος αναδείχθηκε ως ο επικεφαλής του παράνομου δικτύου των κομμουνιστών φαντάρων του μετώπου, που έκαναν αντιπολεμική δουλειά μέσα στον ελληνικό στρατό. Το δίκτυο αυτό, με μέλη έως και 200 στρατιώτες και υπαξιωματικούς, εξέδιδε και το παράνομο έντυπο Ερυθρός Φρουρός, έως τη σύλληψη του ηγετικού πυρήνα του δικτύου τον Μάη του 1922.

Ο Παντελής Πουλιόπουλος, έγκλειστος στη φυλακή Μπουρτζόβα στη Σμύρνη, θα περιμένει με τους συντρόφους του τον θάνατο στο εκτελεστικό απόσπασμα. Όμως, με την κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922, θα σωθούν όλοι δραπετεύοντας.

Ο Πουλιόπουλος, όντας ήδη Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, θα συλληφθεί από την αστυνομία τον Απρίλη του 1925. Ενώ αυτός και μια σειρά σύντροφοί του βρίσκονται στις φυλακές Συγγρού, θα ξεσπάσει η στρατιωτική δικτατορία του Πάγκαλου. Ο Πουλιόπουλος, μαζί με άλλους συντρόφους, θα οδηγηθούν σε δύο συνεχόμενες δίκες το καλοκαίρι του 1925, κατηγορούμενοι για «εσχάτη προδοσία» και αντιμετωπίζοντας έως και τον κίνδυνο θανατικής ποινής για τις θέσεις του ΚΚΕ για το μακεδονικό. Αλλά ο Πουλιόπουλος, απτόητος, θα αξιοποιήσει τις δύο δίκες για να υπερασπίσει με μνημειώδεις απολογίες την κατατρεγμένη μακεδονική μειονότητα. Και όλοι οι κρατούμενοι θα γλιτώσουν με απλή εξορία.

Με την ίδια επαναστατική αδιαλλαξία θα πορευτεί ως τον θάνατο, 18 χρόνια μετά.

Ο χαρακτήρας της επανάστασης στην Ελλάδα

Ο Παντελής Πουλιόπουλος έδειξε την αξία του ως μαρξιστής αναλυτής και συγγραφέας στην Ελλάδα τις κρίσιμες δεκαετίες του ’20, του 30 και –ως την εκτέλεσή του το 1943- είχε προλάβει να αφήσει πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο.

Το κέντρο όλης της αναζήτησής του ήταν ο χαρακτήρας της επανάστασης στην Ελλάδα. Θα παίξει κεντρικό ρόλο η εργατική τάξη, όπως είχε συμβεί και στη Ρωσία το 1917 και όπως υποστήριζε με θέρμη και ο ίδιος ο Πουλιόπουλος πως θα συμβεί και στην Ελλάδα; Ή μήπως οι εργάτ(ρι)ες θα συμπαρατάσσονταν μαζί με το «προοδευτικό» κομμάτι της ελληνικής αστικής τάξης, για να λύσουν όλοι μαζί μια σειρά αστικο-δημοκρατικά ζητήματα, όπως υποστήριζε τότε το ΚΚΕ; Και άρα έπρεπε να συγκρατηθεί η εργατική τάξη, για να μην τρομάξουν οι αστοί σύμμαχοι;

Το αντικείμενο της διαμάχης αυτής δεν ήταν μια φιλοσοφική σπαζοκεφαλιά, που αφορούσε λίγους μυημένους στη μαρξιστική θεωρητική σκέψη. Τα λάθη στη θεωρία πληρώθηκαν με εκατόμβες νεκρών της Αριστεράς, στα ξερονήσια και στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Η πανωλεθρία της Βάρκιζας ήταν αναπόφευκτη και είχε προβλεφθεί μια δεκαετία πριν από τον Παντελή Πουλιόπουλο. Διότι το ΚΚΕ και το ΕΑΜ δεν θέλησαν να πάρουν την εξουσία, όταν το μπορούσαν. Προτίμησαν να φερθούν «με το γάντι» στους Έλληνες αστούς και στον αγγλικό στρατό και να φορέσουν χαλινάρι στην εργατική τάξη και στους πόθους της για «λαοκρατία». Και έτσι, τα λάθη στον πολιτικό προσανατολισμό οδήγησαν τον λαό της Αριστεράς στο σφαγείο.

Όμως ο Πουλιόπουλος, που είχε προβλέψει έγκαιρα την καταστροφή και την ήττα, δεν ήταν μόνο ο θεωρητικός μαρξιστής και διανοούμενος. Αλλά ταυτόχρονα ένας οργανωτής της δράσης και γνήσιος εκφραστής των αναγκών του κόσμου, ικανός να πιάσει τον σφυγμό των μαζών και να τις ωθήσει σε νικηφόρους αγώνες.

Ο Πουλιόπουλος αναδείχτηκε Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ στα 24 του χρόνια, το 1924, μέσα από το κίνημα των Παλαιών Πολεμιστών της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ξεχώρισε για την ανάλυσή του για τον ελληνικό καπιταλισμό και την έμφαση, που έδινε στους υποκειμενικούς παράγοντες σε σχέση με τους αντικειμενικούς. Και πρώτα από όλα στο πώς θα σφυρηλατηθεί σωστά το επαναστατικό κόμμα της εργατικής πρωτοπορίας.

Επίσης, ο Πουλιόπουλος διακρίθηκε για την αιχμηρή και βαθιά ανάλυσή του για το μακεδονικό ζήτημα και την υπεράσπιση της μακεδονικής μειονότητας, που καταπιέζεται ασφυκτικά από το ελληνικό κράτος.

Ήταν λογικό και επόμενο να ακολουθήσει η σύνδεση του Πουλιόπουλου με την αριστερή αντιπολίτευση του Τρότσκι στη Ρωσία, μέχρι και την οριστική διαγραφή του από το ΚΚΕ το 1927 και την άνιση πάλη του κόντρα στη σταλινική γραφειοκρατία, μέχρι τον θάνατό του από τον ταξικό εχθρό.

Επιχειρούμε να προσεγγίσουμε τη σκέψη του Παντελή Πουλιόπουλου. Και να ξαναπιάσουμε το νήμα της συζήτησης για το εάν μπορούσε να γίνει την εποχή εκείνη επανάσταση στην Ελλάδα. Και έτσι να βάλουμε στο τραπέζι ξανά το ερώτημα που αυτή τη φορά απευθύνεται προς εμάς: Είναι –πραγματικά- δυνατή μια επανάσταση στην Ελλάδα σήμερα; Και πώς να την προετοιμάσουμε;