Γράφουν για την «Κόκκινη» οι Fridays For Future Thessaloniki*
Η Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης σε σχέση με το τι πρέπει να αποφεύγεται σε μια πόλη. Η διαστρέβλωση της πραγματικότητας από διοικούντες και κυβερνητικούς παράγοντες δεν μπορεί να αναιρέσει ή να επικαλύψει τη δυστοπική καθημερινότητα, που βιώνουμε. Τι είναι λοιπόν αληθές για την πόλη από το πράσινο και τις συγκοινωνίες έως τα μεγάλα επενδυτικά πλάνα, που θέλουν να υλοποιηθούν;
Οι ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι και το πράσινο στη Θεσσαλονίκη απειλούνται με πλήρη εξαφάνιση. Συγκεκριμένα, η πόλη, με έκταση περίπου 150 τ.χλμ., καλύπτεται κατά 77% από κτήρια, κατά 19% από ασφαλτοστρωμένους δρόμους και μόλις ένα 4% αποτελεί τους πράσινους ελεύθερους χώρους. Ως αποτέλεσμα, το πράσινο που αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικο είναι λιγότερο από 2 τ.μ., όταν το ελάχιστο αποδεκτό όριο είναι τα 10 τ.μ. και με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να κυμαίνεται κοντά στα 7 τ.μ. Με άλλα λόγια, στη Θεσσαλονίκη μπορούμε να μετρήσουμε στα δάχτυλα των χεριών μας τους ελεύθερους πράσινους χώρους. Τα τελευταία χρόνια, και άσχετα με την εκάστοτε διοίκηση, το πράσινο και οι ελεύθεροι χώροι στην πόλη μειώνονται όλο και περισσότερο. Και παρά το γεγονός ότι η έλλειψη πρασίνου δεν αποτελεί μια νέα πραγματικότητα, η διαχείριση της κατάστασης από την πλευρά του δήμου συνεχίζει να είναι ανύπαρκτη. Ενδεικτικά, πριν μερικούς μήνες στην ήδη επιβαρυμένη κατάσταση ήρθε να προστεθεί και η κοπή χιλιάδων δέντρων σε κεντρικούς δρόμους και γειτονιές με απόφαση των δημοτικών αρχών.
Η απουσία ουσιαστικού και ολοκληρωμένου σχεδίου για σημαντική αύξηση των ελεύθερων χώρων στην πόλη είναι εμφανής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υποτιθέμενη ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας. Συγκεκριμένα, το σχεδιαζόμενο πάρκο μνήμης και πρασίνου έχει δώσει τη θέση του σε διαδοχικές εναλλαγές μεταξύ πάρκινγκ και λαμαρίνας. Στον μαρτυρικό τόπο όπου συγκεντρώθηκαν και βασανίστηκαν χιλιάδες Εβραίοι συμπολίτες μας από τους ναζί, επιλέγεται να χρησιμοποιείται ως πάρκινγκ για ΙΧ.
Η ανάγκη για πληθώρα χώρων πρασίνου δεν αποτελεί μια ιδεοληψία των κινημάτων. Αντιθέτως, η ποιότητα ζωής μιας συνοικίας/πόλης καθορίζεται από τη δυνατότητα πρόσβασης όλων των κατοίκων σε πράσινους χώρους. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι πλατείες και τα πάρκα αποτελούν τόπο συνάντησης, συγκέντρωσης, συζήτησης αλλά και οργάνωσης. Ταυτόχρονα όμως, καθώς η κλιματική κρίση γίνεται όλο και πιο έντονη, οι χώροι αυτοί συμβάλλουν στο μικροκλίμα και τον δροσισμό της περιοχής, θωρακίζοντας τις γειτονιές από τους επερχόμενους καύσωνες. Παράλληλα, σύμφωνα με το IPCC τα άτομα πρόκειται να περνούν περίπου το ⅓ του έτους κάτω από έντονο ψυχολογικό στρες εξαιτίας των επικρατούμενων κλιματολογικών συνθηκών. Οι πράσινοι χώροι έχει αποδειχθεί ότι ενισχύουν την καλή ψυχολογία και βοηθούν στις καταθλιπτικές περιόδους, κάτι που κρίνεται υψίστης σημασίας στη σημερινή και μελλοντική πραγματικότητα.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η δημιουργία Μητροπολιτικού πάρκου στη θέση της ΔΕΘ είναι η μόνη ελπίδα της πόλης να αποκτήσει έναν (σοβαρό) πνεύμονα πρασίνου. Ο σχηματισμός ενός πράσινου διαδρόμου ξεκινώντας από το Σέιχ Σου, περνώντας από τα Πανεπιστήμια, τη ΔΕΘ και καταλήγοντας στην παραλία είναι μια διεκδίκηση που υπάρχει από αρκετές συλλογικότητες και σχήματα της πόλης. Παρότι η νέα διοίκηση δεσμεύεται για την υλοποίηση ενός τέτοιου έργου (περιορίζοντας βέβαια την έκταση του πάρκου στα ⅔ της τωρινής ΔΕΘ), το μέλλον του χώρου παραμένει αβέβαιο.
Ένα από τα πιο καίρια προβλήματα, που αντιμετωπίζει η πόλη, αφορά την εξαιρετικά υποβαθμισμένη λειτουργία των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Συγκεκριμένα, η μόνη επιλογή μέσων στη Θεσσαλονίκη είναι τα αστικά λεωφορεία. Η υποστελέχωση του ΟΑΣΘ οδηγεί στη μη τήρηση των προγραμματισμένων δρομολογίων, με αποτέλεσμα τον συνωστισμό και τους μεγάλους χρόνους αναμονής. Υπογραμμίζεται ότι, σύμφωνα με τον Πρόεδρο Εργαζομένων του ΟΑΣΘ, λείπουν τουλάχιστον 400 οδηγοί, ώστε να λειτουργούν οι συγκοινωνίες όπως προβλέπεται. Είναι ανάγκη τα μέσα μεταφοράς της πόλης να ενισχυθούν μέσω προσλήψεων μόνιμου προσωπικού στα αστικά λεωφορεία και μέσω της δημιουργίας εναλλακτικών τρόπων συγκοινωνίας εκτός του μετρό. Παράλληλα με την ενίσχυση των ΜΜΜ, παρουσιάζεται ανάγκη προώθησης της μικροκινητικότητας. Αυτή τη στιγμή, ο μόνος λειτουργικός ποδηλατόδρομος βρίσκεται στο παραλιακό μέτωπο της πόλης. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, ασφαλούς ποδηλατικού δικτύου, που θα ενώνει τις γειτονιές και θα είναι διαχωρισμένο από τη μηχανοκίνητη κυκλοφορία, με ξεχωριστή ειδική σήμανση.
Στην κατεύθυνση προώθησης και ενίσχυσης της χρήσης του αυτοκινήτου βρίσκεται το πλέον μεγαλύτερο έργο, που πρόκειται να υλοποιηθεί στην πόλη, το FlyOver (κοινοπραξία ΑΒΑΞ Μυτιληναίου). Πρόκειται για έναν αυτοκινητόδρομο μήκους 13 χλμ., κομμάτι του οποίου αποτελεί η Υπερυψωμένη Ταχεία Λεωφόρος 4 χλμ. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι μελέτες που αφορούν τις επιπτώσεις ενός τέτοιου έργου στην κίνηση της πόλης, πραγματοποιήθηκαν εν μέσω πανδημίας απουσία πραγματικών συνθηκών (ελάχιστο κυκλοφοριακό φορτίο). Η σημαντική κινητικότητα μηχανοκίνητων οχημάτων του Περιφερειακού πρόκειται να μεταφερθεί εντός της πόλης, δημιουργώντας μια εκρηκτική κατάσταση κίνησης και ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η Θεσσαλονίκη άλλωστε έχει καταδικαστεί ήδη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την ποιότητα του αέρα της. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, θα χρειαστεί να κοπούν 82.000 τ.μ. αναδασωτέας γης και επιπλέον 20.000 τ.μ. πράσινης έκτασης για τη δημιουργία ενός μη προβλεπόμενου εργοταξίου, μειώνοντας ακόμη περισσότερο το ήδη ελάχιστο πράσινο που διαθέτει η πόλη. Ο αρχικός(!) προϋπολογισμός ανέρχεται σε 373.000.000 ευρώ, με χρόνο υλοποίησης τα 4 χρόνια. Αρκεί κανείς να θυμηθεί τον αρχικό προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα του Μετρό, για να φανταστεί το πιθανό μέλλον αυτού του έργου! Οι εργασίες προβλέπεται να ξεκινήσουν σύντομα, όταν ακόμη εκκρεμεί η εκδίκαση της προσφυγής στο ΣτΕ.
Καθώς σύμφωνα με τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χ. Σταικούρα η Θεσσαλονίκη μετατρέπεται σε πόλη ολιστικής ανάπτυξης ενισχύοντας το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό αποτύπωμά της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά σε ένα άλλο μεγάλο έργο που βρίσκεται υπό σχεδιασμό στην πόλη μας. Αυτό δεν είναι άλλο από τον σταθμό LNG (Liquid Natural Gas), που θα τοποθετηθεί στον Θερμαϊκό κόλπο, με συνολική έκταση περίπου 80 στρέμματα. Πρόκειται για έναν πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης του υγροποιημένου ορυκτού αερίου, το οποίο θα μεταφέρεται με τάνκερ κυρίως από τις ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι το υπάρχον δίκτυο στην Ευρώπη είναι πλήρες και ότι η ζήτηση ορυκτού αερίου μειώνεται, ενώ η τιμή του διαρκώς αυξάνεται, η Ελλάδα επιθυμεί να γίνει ενεργειακός κόμβος των Βαλκανίων, αφήνοντας το επαίσχυντο ρωσικό αέριο, ώστε να εισάγει εκείνο των καλών Αμερικανών.
Οι προβλέψεις της επιστημονικής κοινότητας για την κλιματική κρίση είναι τρομακτικές και η πόλη στην οποία ζούμε είναι ακόμη πιο τρομακτική. Οι επιπτώσεις της δεν πρόκειται να «χτυπήσουν» όλη την κοινωνία με την ίδια ένταση και στον ίδιο βαθμό. Τα χαμηλά οικονομικά στρώματα, που δεν κατοικούν σε μεγάλα σπίτια με μεγάλες αυλές, που ζουν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, που μετακινούνται από τη μία πλευρά της πόλης στην άλλη για να πάνε στην εργασία τους, που χρησιμοποιούν τα ασφυκτικά γεμάτα λεωφορεία, είναι εκείνο το κομμάτι της κοινωνίας που θα αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο βάρος. Ο νέος δήμαρχος, έχει υποσχεθεί μια νέα πόλη. Παρόλα αυτά είναι απορίας άξιο αν ένας άνθρωπος που έχει θητεύσει από τον ΟΛΘ μέχρι και τον Όμιλο Μυτιληναίου μπορεί να μετασχηματίσει τη Θεσσαλονίκη στην πόλη που χρειαζόμαστε.
Το ελεύθερο αστικό πράσινο, ο καθαρός αέρας, οι μετακινήσεις δεν είναι πολυτέλεια!
Είναι αναγκαιότητα. Είναι δικαίωμα.
Οργανωνόμαστε, γιατί χανόμαστε!
- Το άρθρο των Fridays For Future Thessaloniki βρίσκεται δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Η Κόκκινη«, φύλλο 21ο, Νοέμβρης – Δεκέμβρης 2023, που κυκλοφορεί.
Η ΚΟΚΚΙΝΗ 