Γράφει ο Ηλίας Ιωακείμογλου

Πριν από μισό αιώνα περίπου, έκαναν θραύση, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, ορισμένες αναλύσεις στατιστικών στοιχείων που «αποδείκνυαν» ότι οι γυναίκες και οι Αφροαμερικανοί διέθεταν χαμηλότερη νοημοσύνη από τους λευκούς άνδρες. Με βάση αυτό το στατιστικό συμπέρασμα, θεμελιώθηκαν εν συνεχεία αρκετές θεωρίες που εξηγούσαν τις ανισότητες με βάση τις βιολογικές διαφορές: ήταν η ίδια η φύση των γυναικών και των Αφροαμερικανών που εξηγούσαν τις χαμηλές επιδόσεις. Αυτό το συμπέρασμα, όμως, προέκυπτε από την λανθασμένη μεθοδολογία που ακολουθούσαν αυτές οι έρευνες: Συσχέτιζαν τις επιδόσεις στα τεστ διανοητικών ικανοτήτων με έναν, και μόνο έναν, ερμηνευτικό παράγοντα, το φύλο ή την φυλή, και αγνοούσαν όλους τους άλλους παράγοντες που επηρεάζουν αυτές τις επιδόσεις. Οι κριτικές στατιστικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν εν συνεχεία, πήραν υπόψη τους και άλλους ερμηνευτικούς παράγοντες και έδειξαν έτσι ότι τα εν λόγω τεστ μετρούν τελικά επιδόσεις που αναπτύσσονται από τους μαθητές μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα (όσο περισσότερα χρόνια πας σχολείο, τόσο ορθότερες απαντήσεις δίνεις στα «τεστ νοημοσύνης»). Έδειξαν, έτσι, αυτές οι κριτικές αναλύσεις ότι οι υποδεέστερες επιδόσεις των γυναικών και των Αφροαμερικανών έναντι των λευκών ανδρών, δεν οφείλονταν στην βιολογία αλλά σε κοινωνικούς παράγοντες: απλούστατα, αυτές οι κοινωνικές ομάδες παρέμεναν λιγότερα χρόνια μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή η ιστορία, μάς δείχνει ότι ένα στατιστικό στοιχείο δεν είναι πάντα συνάρτηση ενός και μοναδικού παράγοντα, μιας και μοναδικής αιτίας, αλλά πολύ συχνά είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, και για αυτόν τον λόγο η σύγκριση των αποτελεσμάτων που παίρνει υπόψη της μόνο έναν παράγοντα (π.χ. μόνο το φύλο ή την φυλή, όπως στο ανωτέρω παράδειγμα) είναι πολύ πιθανό να αποδίδει παραπλανητικά αποτελέσματα.

Παραπλανητικά αποτελέσματα που παράγονται ακριβώς από το ίδιο μεθοδολογικό λάθος των ψυχολόγων που «αποδείκνυαν» ότι οι γυναίκες είναι χαζές, παράγονται και από πολλές βιαστικές και αυτοσχέδιες αναλύσεις των αποτελεσμάτων των γαλλικών εκλογών, που δημοσιεύονται στα κοινωνικά δίκτυα έως και σε εφημερίδες που θεωρούνται σοβαρές. Οι «αναλύσεις» αυτές, συσχετίζοντας τα γαλλικά εκλογικά αποτελέσματα των κομμάτων με την ταξική θέση (ακριβέστερα με την θέση στο επάγγελμα: εργάτης, υπάλληλος, στέλεχος κλπ) «αποδεικνύουν» ότι η ιδιότητα του εργάτη ευνοεί την ψήφο στους φασίστες, δηλαδή ότι οι εργάτες ψηφίζουν τώρα νεοφασισμό επειδή είναι εργάτες, ακριβώς όπως στην διδακτική ιστορία μας οι γυναίκες υστερούσαν νοητικά επειδή ήταν γυναίκες. 

Όταν, λοιπόν, αναλύουμε εκλογικά αποτελέσματα, πρέπει να παίρνουμε υπόψη μας την ταυτόχρονη επίπτωση όλων των παραγόντων για τους οποίους υπάρχουν στοιχεία σε αυτό που θέλουμε να αναλύσουμε. Έχοντας αυτό κατά νου, ας δούμε ποια είναι η εικόνα που μπορούμε να πάρουμε για τους εργάτες που ψήφισαν τους νεοφασίστες στις γαλλικές εκλογές.

Ποιοι εργάτες ψήφισαν τους νεοφασίστες;

Τα στοιχεία των αποτελεσμάτων των γαλλικών εκλογών για αναφέρονται σε περισσότερους κοινωνικούς παράγοντες είναι αυτά της εταιρείας Ipsos (βλ. στο συνημμένο αρχείο pdf). Στο συνημμένο ένθετο στην αριστερή στήλη υπάρχει η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο «διαβάζουμε» σωστά τα στοιχεία, με έναν δείκτη προτίμησης της μιας ή της άλλης κατηγορίας ψηφοφόρων για την Εθνική Συσπείρωση του νεοφασισμού, (και για σύγκριση, για το Νέο Λαϊκό Μέτωπο).

Τι μας δείχνουν, λοιπόν, οι σχετικοί πίνακες; 

1. Οι νεότερες ηλικίες προτίμησαν σαφώς (με δείκτη προτίμησης 1,71) το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (ΝΛΜ) ενώ τους νεοφασίστες προτίμησαν οι ηλικίες 50-59 (με δείκτη προτίμησης 1,17)…
2. …τους οποίους όμως προτίμησαν μαζικά οι ανειδίκευτοι εργάτες (δείκτης προτίμησης 1,67) και οι υπάλληλοι (δείκτης 1,29).
3. Η προτίμηση του συνόλου των μισθωτών ήταν μοιρασμένη μεταξύ του ΝΛΜ και του φασισμού (δείκτης 1,07 για το ΝΛΜ και 1,08 για τους φασίστες).
4. Από τις δύο προηγούμενες συγκρίσεις, προκύπτει ότι οι μεν ανειδίκευτοι εργάτες και υπάλληλοι εκπροσωπήθηκαν κυρίως από τον νεοφασισμό ενώ οι ειδικευμένοι μισθωτοί (πτυχιούχοι ή μη) προτίμησαν το ΝΛΜ.
5. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την κατανομή των ψηφοφόρων με κριτήριο το εκπαιδευτικό τους επίπεδο: Όσο χαμηλότερο το εκπαιδευτικό επίπεδο, τόσο περισσότερο αυξάνεται η προτίμηση των ψηφοφόρων για τους φασίστες (ένας στους δύο ψηφοφόρους της Εθνικής Συσπείρωσης δεν είχε τελειώσει το Λύκειο, και ο αντίστοιχος δείκτης προτίμησης ήταν 1,44 έναντι 0,60 για το ΝΛΜ). Αντιστρόφως, όσο περισσότερα τα χρόνια στο εκπαιδευτικό σύστημα, τόσο περισσότερο αυξάνεται η προτίμηση για το ΝΛΜ (δείκτης προτίμησης 1,32 έναντι 0,65 για τους φασίστες).
6. Σε ό,τι αφορά όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα (μικρότερα των 1250 ευρώ και μεταξύ 1250 και 2000 ευρώ), αυτοί προτιμούν το ΝΛΜ (1,21 έναντι 1,09 του νεοφασισμού).
7. Η εκλογική δύναμη του νεοφασισμού είναι έντονα συγκεντρωμένη στις αγροτικές περιοχές, στα χωριά και στις μικρές πόλεις ενώ του ΝΛΜ στις μεγάλες πόλεις (1,18 έναντι του 0,82 για την Εθνική Συσπείρωση).
8. Οι θρησκόληπτοι και λοιποί θρησκευόμενοι προτιμούν μαζικά τους φασίστες (1,20 έναντι 0,45 για το ΝΛΜ) και οι άθεοι μαζικά το ΝΛΜ (1,40 έναντι 0,82 για την Εθνική Συσπείρωση).
9. Οι ψηφοφόροι του νεοφασισμού αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως μη προνομιούχους (που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, défavorisés, 1,58 έναντι 1,03 του ΝΛΜ), ενώ οι ψηφοφόροι του ΝΛΜ αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως «λαϊκές τάξεις» (1,25 έναντι 1,12 του φασισμού)

Από το σύνολο αυτών των πληροφοριών μπορούμε να συνθέσουμε ένα πορτρέτο με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μισθωτών που ψήφισαν τον γαλλικό νεοφασισμό, αυτά δηλαδή που του δίνουν την ιδιαίτερη κοινωνική φυσιογνωμία του, και τα οποία χαρακτηριστικά, εάν δεν υπήρχαν, τότε οι μισθωτοί θα ψήφιζαν την Εθνική Συσπείρωση για τους ίδιους γενικούς λόγους που είναι κοινοί με όλους τους υπόλοιπους ψηφοφόρους (που δεν είναι μισθωτοί). Αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εμφανίζουν μεγάλη πόλωση έναντι των χαρακτηριστικών των μισθωτών που ψήφισαν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (και μικρότερη πόλωση έναντι όλων των άλλων κομμάτων):

Πρόκειται για ανειδίκευτους μισθωτούς (εργάτες και υπαλλήλους) σε μεγάλο βαθμό ώριμης ηλικίας, από τους οποίους ασυνήθιστα πολλοί δεν έχουν ολοκληρώσει το Λύκειο, που ζουν κυρίως σε αγροτικές περιοχές, σε χωριά και σε μικρές πόλεις, είναι μαζικά θρησκευόμενοι έως θρησκόληπτοι, αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως μη προνομιούχους, δηλώνουν ότι βρίσκονται σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση αλλά δεν τους βρίσκουμε τόσο πολύ στα χαμηλότερα εισοδήματα (μικρότερα των 2000 ευρώ, όπου η εκπροσώπηση ανήκει στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο).

Αυτά μας δείχνουν οι στατιστικές των γαλλικών εκλογών και κάτι μας θυμίζουν: τα τυπικά χαρακτηριστικά του Λαού της Δεξιάς, στην μια χώρα και στην άλλη, κατά την μια ιστορική εποχή ή την άλλη (άρα είναι διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του φασιστικού πλήθους). Ας διανθίσουμε, λοιπόν, τώρα, το πορτρέτο αυτό με όσα άλλα γνωρίζουμε για όσους έχουν τα χαρακτηριστικά που μας παρέχουν οι στατιστικές των γαλλικών εκλογών.

Η πρόχειρη «διαπίστωση» που κυκλοφορεί, ότι ο γαλλικός νεοφασισμός διεκδίκησε και απέσπασε ένα μέρος της μισθωτής εργασίας είναι η μισή αλήθεια —και η μισή αλήθεια, ως γνωστόν, είναι ψέμα. Η άλλη μισή αλήθεια, είναι ότι η μερίδα αυτή της μισθωτής εργασίας που ψήφισε τους φασίστες στην Γαλλία, είναι η ίδια μερίδα που τους ψηφίζει σε όλες τις χώρες και τους ψήφιζε σε όλες τις εποχές: Πρόκειται, καταρχάς για ταξικά υβρίδια της επαρχίας, των χωριών και των μικρών πόλεων, για εργάτες-χωρικούς δεμένους με την μικρο-ιδιοκτησία της γης και το μικρο-εμπόριο, που έχουν επομένως μικτά εισοδήματα που δεν προέρχονται αμιγώς από την εργασία τους. Πρόκειται για ταξικά υβρίδια προσκολλημένα στην θρησκεία, την πατρίδα και την οικογένεια, και στις “αγνές παραδόσεις” της επαρχίας, για υβρίδια των οποίων η συνείδηση σχηματίστηκε σε παλιές ιστορικές περιόδους και παραμένει εγκλωβισμένη στα στενόμυαλα και στενόκαρδα πλαίσια της επαρχίας, χωρίς καν τα πολιτισμικά ανοίγματα που θα τους είχε προσφέρει το γαλλικό σχολείο, που δεν είναι το συντηρητικό ελληνικό΄σχολείο αλλά φορέας βασικών αξιών της γαλλικής αστικής επανάστασης, ιδιαίτερα της ιδέας ότι το έθνος ορίζεται με βάση το έδαφος, όχι με την φυλή, και το κράτος είναι κοσμικό, είναι διαχωρισμένο δηλαδή από την θρησκεία, τους θρησκευτικούς θεσμούς και τα δόγματα πάσης φύσεως. Οι εργάτες ψηφοφόροι του νεοφασισμού, όσο και αν είναι συγκεντρωμένοι στην επαρχία, στα χωριά και τις μικρές πόλεις, είναι επίσης, σε κάποιο βαθμό, ανειδίκευτοι εργάτες και υπάλληλοι των πόλεων που δεν πήγαν αρκετά στο σχολείο, που εργάζονται σε επαγγέλματα του σκοινιού και το παλουκιού, και οι οποίοι ήταν γνωστοί, ιδιαίτερα στις παλιότερες γενιές Αριστερών ως «λούμπεν προλεταριάτο» ή ως «υπο-προλεταριάτο». Είναι ο «εγέρθητου» της Χρυσής Αυγής και οι παρόμοιοι. Είναι και οι νοικοκυραίοι, που είναι πολυπληθέστεροι των λούμπεν, που δεν βρίθουν μόνο μεταξύ των μικροαστών αλλά τους συναντάμε και στις υποτελείς κοινωνικές τάξεις, αρκεί μια βόλτα στις εκκλησίες όπου εκκλησιάζονται. Με δυο λόγια: είναι ο παλιός, καλός, γνωστός μας φασιστικός όχλος της Δεξιάς, που ψήφισε την ΕΘνική Συσπείρωση στην Γαλλία, ο όχλος που βρίσκεται και στην Ελλάδα και αλλού, είναι η φαιά πανούκλα του ιστορικού φασισμού που βγήκε στην επιφάνεια από τους κοινωνικούς υπονόμους που έχει ανοίξει η οργανική κρίση του καπιταλισμού. 

Εν κατακλείδι, τα στοιχεία που μας παρέχουν οι στατιστικές των γαλλικών εκλογών, όσο ατελείς και γενικές και εάν είναι αυτές, όταν δεν τις διαβάζουμε επιλεκτικά αλλά ως σύνολο, μάς παρέχουν ενδείξεις ότι οι ψηφοφόροι του νεοφασισμού στις πρόσφατες γαλλικές εκλογές δεν είναι παρά ο ίδιος γνωστός λαϊκός θίασος του ιστορικού φασισμού. Η σύγχρονη γαλλική εργατική τάξη είναι αλλού: είναι στις μεγάλες πόλεις, έχει μετατοπιστεί σε μεγάλο βαθμό από τις χειρωνακτικές δουλειές στις διανοητικές εργασίες, ακόμη και στις επιστημονικές εργασίες, έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα στο εσωτερικό του εκπαιδευτικού μηχανισμού για να αποκτήσει τις αντίστοιχες γνώσεις και δεξιότητες, είναι περισσότερο μορφωμένη από ποτέ, διατηρεί τις πιο χαλαρές σχέσεις με την θρησκεία, δεν είναι ξενοφοβική, ζει από εισοδήματα που φέρνει η εργασία της, και ψηφίζει προνομιακά το Νέο Λαϊκό Μέτωπο. 

*Το άρθρο του συντρόφου Ηλία Ιωακείμογλου πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Commune στις 15 Ιούλη 2024. Το αναδημοσιεύουμε σήμερα στην ιστοσελίδα της «Κόκκινης» με την άδεια του αρθρογράφου.