Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

Αν έχουμε μάθει έστω κάτι ελάχιστο από το φαιό πέρασμα του φασισμού από τον κόσμο, είναι ότι δεν μας επιτρέπεται η παραμικρή πολυτέλεια εφησυχασμού. Δεν μας επιτρέπεται να αποστρέψουμε το βλέμμα, να μη δώσουμε σημασία. Η τρανσφοβική επίθεση από όχλο νεαρών αγοριών τον Μάρτη του 2024, ένα Σαββατόβραδο, στην κεντρικότερη πλατεία της Θεσσαλονίκης, έδωσε μια πικρή ιδέα τι θα σημάνει σε περίπτωση που επικρατήσουν οι ιδέες ενός Προκρούστη. Ό,τι περισσεύει από τα καθαγιασμένα πρότυπα, αποκόπτεται. Ό,τι υπολείπεται, τεντώνεται μέχρις εξοντώσεως. Αντιδράσεις και χλευασμοί υπήρξαν και στην πορεία μνήμης για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στη Θεσσαλονίκη σε βάρος ντραγκ κουίν και τρανς ανθρώπων.

Η σύγχρονη ακροδεξιά φαίνεται να έχει βρει τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο στο πρόσωπο όχι μόνο των μεταναστ(ρι)ών και προσφύγων, αλλά και των τρανς, των φυλοδιαφορετικών και των λοατκια+ ανθρώπων. Και μπορεί –ιδίως μετά την τρανσφοβική επίθεση της Αριστοτέλους- να υψώθηκε ένα συγκλονιστικό αντιφασιστικό κύμα μέσα στην πόλη με αντανακλαστική πορεία πολλών χιλιάδων μέσα σε λιγότερες από 24 ώρες, αλλά το γεγονός παραμένει σοβαρό. Πόσο μάλλον όταν σειρά γεγονότων μέσα στη χρονιά έδωσαν την αφορμή να ξεχυθεί ένας ομοτρανσφοβικός και μισογύνικος οχετός της alt-right ρητορικής.

Ενοχλήθηκε, λοιπόν, η «κοινή γνώμη» από την τελετή έναρξης των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων. Ενοχλήθηκε από το φυλοδιαφορετικό Nemo, που κέρδισε τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision. Ενοχλήθηκε από την αλγερινή πυγμάχο Ιμάν Χαλίφ, επειδή αγωνιζόταν στην κατηγορία των γυναικών. Τι ακριβώς, όμως, ήταν αυτό που πραγματικά τους ενόχλησε; Ποια είναι επιτέλους αυτή η περίφημη «woke ατζέντα» (σύμφωνα πάντα με τη δική τους ορολογία), για την οποία έχουμε κατηγορηθεί κάποιες, κάποιοι και κάποια ότι προωθούμε;

Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από την υπεράσπιση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το ταρακούνημα των μικρών και στενόψυχων κουτιών, στα οποία έχουν στριμώξει τις ζωές όλων μας, προκειμένου να χωρέσουμε στο αφήγημα. Ένα αφήγημα, που αποκλείει όσα άτομα τολμούν να διαφοροποιηθούν από τον ανθρωπότυπο, που έχει άνωθεν σχεδιαστεί. Σοκαρισμένη δήλωνε η «κοινή γνώμη» – εσείς διαβάζετε «το συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας»- όταν ανακάλυπτε αίφνης αυτό που είναι διαπιστωμένο σε μια σειρά πολιτισμών σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Ότι τα φύλα είναι περισσότερα από δύο. Ότι είναι στην πραγματικότητα ένα ολόκληρο φάσμα, μέσα στο οποίο ο κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να έχει την ελευθερία να κινείται καταπώς επιθυμεί. Ότι κάποια άτομα δεν καλύπτονται από το έμφυλο δίπολο. Δεν θέλουν να ζουν με τους περιορισμούς, που αυτό επιβάλλει. Βρίσκουν τη ζωή πιο πολύχρωμη, πιο ενδιαφέρουσα, πιο όμορφη, έξω από αυτό. Ή απλώς αυτή είναι η ζωή τους κι έτσι θέλουν να τη ζήσουν. Αυτό δεν μπορεί να τίθεται σε διακύβευση.

Είναι αδιανόητο για την Αριστερά να θέτει σε διακύβευση ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι αδιανόητο να διαπραγματευτεί «πόσο χώρο» θα επιτρέψει σε καταπιεσμένα πλάσματα. Τι μπορεί και τι της αντιστοιχεί να κάνει; Να λειτουργήσει ως μεγάφωνο και πολλαπλασιαστής αυτών των διεκδικήσεων. Της απαίτησης να γίνεται σεβαστή και απολύτως αποδεκτή, χωρίς «ναι μεν, αλλά» η ταυτότητα ή/και η έκφραση φύλου οποιουδήποτε πλάσματος. Αν αρνηθούμε αυτό το δικαίωμα στα φυλοδιαφορετικά, στα τρανς, στα λοατκια+ άτομα, ανοίγουμε τον πολύ επικίνδυνο και ολισθηρό δρόμο να αρχίσουμε να κάνουμε εκπτώσεις και να ζητάμε υποταγή στην αγία κανονικότητα. Μια κανονικότητα συστημικά οργανωμένη. Μια κανονικότητα που αποκλείει, περιθωριοποιεί, διαιρεί, δολοφονεί.

Το επικίνδυνο ιδεολογικό ρεύμα του TERFισμού

Η δημόσια συζήτηση έχει ανοίξει εδώ και αρκετά χρόνια διεθνώς, κυρίως σε ΗΠΑ και Βρετανία. Και έρχεται εσχάτως και στα καθ’ ημάς. Από τα τέλη καλοκαιριού έχει ανοίξει ένας πολύ έντονος διάλογος στη Βρετανία με αφορμή τη λεγόμενη «έκθεση Cass» σχετικά με τη φροντίδα και υγειονομική περίθαλψη των τρανς ανθρώπων νεαρής ηλικίας. Μια συζήτηση που παρακολουθούμε με ανησυχία και προβληματισμό. Το γεγονός ότι χρειάστηκε να παρέμβει ακόμα και η Βρετανική Ιατρική Ένωση (BMA) εκφράζοντας την αντίθεσή της με την έκθεση, είναι ενδεικτικό. «Οι τεχνικές αδυναμίες της Έκθεσης Cass έχουν τεκμηριωθεί εκτενώς. Επομένως, υπάρχει πραγματική ανησυχία ότι προωθεί μια εγγενώς ελαττωματική προσέγγιση για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας της κλινικής υποστήριξης για την υγειονομική περίθαλψη των τρανς ατόμων»[1].

---

Υπάρχει ανοιχτή επιστολή, την οποία υπογράφουν εκατό και πλέον συλλογικότητες, επιστημονικοί φορείς και άτομα, εκφράζοντας τη βαθιά ανησυχία τους και ζητούν από το βρετανικό υπουργείο Υγείας να αναστείλει την εφαρμογή της. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι ειδικά στην Αγγλία είναι πολύ δυνατές οι τρανσφοβικές φωνές. Το TERF κίνημα (Trans Exclusionary Radical Feminists), το φεμινιστικό κίνημα δηλαδή που αποκλείει από τους κόλπους του τις τρανς γυναίκες, επιχειρεί να σκεπάσει κάθε άλλη φωνή. Πετιέται έτσι στα σκουπίδια θεωρητική δουλειά δεκαετιών πάνω στον διαχωρισμό ανατομικού και κοινωνικού φύλου. Πετιέται στα σκουπίδια κάθε προσπάθεια συμπερίληψης ανθρώπων σπρωγμένων στο περιθώριο της κοινωνίας, μέσα από την επιβολή μιας ταξικής, άδικης και καταπιεστικής πολιτικής διαίρεσης. Το ακόμα ανησυχητικότερο, όμως, είναι ότι αυτές οι φωνές και τα τρανσφοβικά επιχειρήματα απλώνουν τις ρίζες τους και δρέπουν τους δηλητηριώδεις καρπούς τους και μέσα στην Αριστερά, απολαμβάνοντας το χειροκρότημα ακροδεξιών ακροατηρίων. Και σιγοντάροντας την τρανσφοβική φωτιά, που σιγοκαίει μέσα στην κοινωνία.

Τη στιγμή που παρατηρείται κοινοβουλευτική άνοδος της ακροδεξιάς σχεδόν παντού στην Ευρώπη, όταν επανεκλέγεται ένας ακραίας ρατσιστής, μισογύνης και ομοτρανσφοβικός ως πρόεδρος των ΗΠΑ, όταν νεοναζιστικές γκρούπες ξαναβγαίνουν απειλητικά στους δρόμους, όταν η ισλαμοφοβική ρητορική και τα ουρλιαχτά ενάντια σε μετανάστ(ρι)ες και προσφυγ(ισσ)ες είναι δυνατότερα από τις φωνές της αλληλεγγύης, δεν μπορούμε να αφήνουμε κανέναν καταπιεσμένο άνθρωπο μόνο του σε επισφαλή θέση. Υπερασπιζόμενες τα τρανς άτομα, υπερασπιζόμαστε την ίδια τη ζωή. Της επιτρέπουμε να ανθίσει σε όλη την ποικιλία και την πολυχρωμία της.

Το ζήτημα δεν είναι να αντιδρούμε μόνο όταν επισυμβεί ένα θλιβερό γεγονός. Είναι κρίσιμο να δρούμε αποτρεπτικά στο να συμβεί. Να μην αφήνουμε χώρο σε τρανσφοβική ρητορική ή συμπεριφορά στον δημόσιο λόγο. Είναι πάγια απαίτηση του τρανσφεμινιστικού και λοατκια+ κινήματος η ενσωμάτωση στο σχολικό πρόγραμμα του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής με ισότιμη παρουσίαση όλων των μορφών σεξουαλικότητας, ταυτότητας ή/και έκφρασης φύλου. Καθίσταται ακόμη πιο κομβικό, ειδικά σήμερα.

Είναι πάγιο αίτημα η αναγνώριση του αυτοπροσδιορισμού κάθε ατόμου ως προς το φύλο, με μια απλή δήλωση στο ληξιαρχείο χωρίς δικαστικές ή άλλες προϋποθέσεις. Το ζητούμε ακόμα πιο επιτακτικά σήμερα, μέσα στις γνωστές συνθήκες φτωχοποίησης τού συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας. Ζητούμε να ενταχθούν οι υπηρεσίες φυλομετάβασης στο ΕΣΥ και να απεμφυλοποιηθούν οι απολύτως κρίσιμες υπηρεσίες υγείας (τεστ παπ, μαστογραφίες), καθώς επίσης και να ληφθεί ειδική μέριμνα για τρανς προσφύγισσες και μετανάστ(ρι)ες (ξεχωριστές δομές φιλοξενίας με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης).

Όλα αυτά δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι καν το τέλος των διεκδικήσεων. Είναι το ελάχιστο προαπαιτούμενο για να θωρακίσουμε τους τρανς ανθρώπους. Να σταθούμε στο πλευρό τους. Και να κάνουμε τις απαιτήσεις τους, διεκδικήσεις ολόκληρου του κινήματος.

*Το άρθρο είναι δημοσιευμένο στο 25ο φύλλο της εφημερίδας «Η Κόκκινη» (Νοέμβρης 2024), που κυκλοφορεί.

[1] https://avmag.gr/anglia-organoseis-katakrinoun-tin-ekthesi-cass-se-anoichti-epistoli-pros-ton-ypourgo-ygeias/.