Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

Τo Νεπάλ, αρχές Σεπτέμβρη, παρέλαβε τη σκυτάλη της εξέγερσης από την Ινδονησία, το Μπαγκλαντές και τη Σρι Λάνκα. Η κυβέρνηση κατέρρευσε μέσα στη λαϊκή οργή. Ο στρατός έχει βγει στους δρόμους της πρωτεύουσας Κατμαντού και των μεγάλων πόλεων, χωρίς προς το παρόν να καταφέρνει να καταστείλει τις μαχητικές διαδηλώσεις. Περισσότεροι από 50 διαδηλωτές έχουν δολοφονηθεί από τις δυνάμεις καταστολής.

Για ποιο λόγο ξεσηκώνονται οι πληβείοι στο Νεπάλ; Η κίνηση της κυβέρνησης να απαγορεύσει μια σειρά πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, ήταν μόνο η αφορμή. Η αιτία είναι οι τρομακτικές κοινωνικές ανισότητες. Η μεγάλη πλειοψηφία των τριάντα εκατομμυρίων Νεπαλέζων επιβιώνουν με μεγάλη δυσκολία. Ενώ άλλα έξι εκατομμύρια έχουν ήδη μεταναστεύσει, κύρια στην Ινδία και στις χώρες του Αραβικού Κόλπου, συντηρώντας τις οικογένειές τους με εμβάσματα.

Την ίδια ώρα, τα νεαρά βλαστάρια των κυβερνητικών αξιωματούχων αναρτούσαν συνεχώς βιντεάκια στο Τικ-Τοκ και στις άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες, επιδεικνύοντας τα ακριβά τους σπίτια και τα υπερπολυτελή τους αυτοκίνητα. Τα προκλητικά βιντεάκια των ξιπασμένων γόνων της νεόπλουτης κυβερνητικής «Αριστεράς» του Νεπάλ, διακινούνταν αστραπιαία ανάμεσα στη νεολαία. Και αυτά ήταν η θρυαλλίδα που προκάλεσε την έκρηξη.

Ναι, αλλά οι ΗΠΑ και η CIA δεν ωφελούνται από την εξέγερση στο Νεπάλ; Η εξέγερση ξέσπασε ενάντια σε μια αριστερή κυβέρνηση, άρα δεν είναι, λογικά, υποκινούμενη από τον ιμπεριαλισμό;

Τα κόμματα που μοιράζονται την εξουσία με διάφορους κυβερνητικούς συνδυασμούς τα τελευταία 17 χρόνια στο μικρό αυτό κράτος, έχουν όλα αριστερούς και επαναστατικούς τίτλους: Το κόμμα του «Δημοκρατικού Κογκρέσου» δηλώνει σοσιαλιστικό. Ενώ τα άλλα δύο, το «Κομμουνιστικό Κόμμα (Ενωμένοι Μαρξιστές–Λενινιστές)» και το «Κομμουνιστικό Κόμμα (μαοϊκό)» έχουν ακόμη βαρύτερες περγαμηνές. Όμως και τα τρία κόμματα ανέλαβαν να διαχειριστούν απλώς την καπιταλιστική οικονομία, από το 2008 ως σήμερα. Και τα μέτρα, που πήραν, ήταν πάντα στη γραμμή του απόλυτου νεοφιλελευθερισμού. Και της αναλγησίας απέναντι στην εργατική τάξη, τους αγρότες και τη νεολαία.

Οι Βορειοαμερικάνοι ιμπεριαλιστές δεν έχουν κανέναν ιδιαίτερο λόγο να θέλουν να απαλλαγούν από τα κόμματα της εξημερωμένης και ξεθυμασμένης «Αριστεράς» στο Νεπάλ. Και, βεβαίως, δεν είχαν και δεν έχουν κανένα λόγο να δημιουργήσουν από το μηδέν ένα λαϊκό κίνημα που να παλεύει ενάντια στη διαφθορά, την ανεργία και τη νεοφιλελεύθερη πολιτική.

Ούτε είναι αλήθεια πως η «Αριστερά» στο Νεπάλ είναι ακραιφνώς φιλοκινεζική. Στην πραγματικότητα, και τα τρία κυβερνητικά κόμματα της χώρας προσπαθούσαν ανέκαθεν να ελιχθούν ανάμεσα στους δύο γιγάντιους γείτονες, την Ινδία και την Κίνα.

Ινδία και Νεπάλ μοιράζονται την ίδια πλειοψηφική θρησκεία –τον Ινδουισμό- και έχουν πάρα πολλές πολιτιστικές ομοιότητες. Οπότε, ήταν λογικό να υπάρξει μια προσπάθεια –κατά διαστήματα- μιας κάπως μεγαλύτερης προσέγγισης των νεπαλέζικων κυβερνήσεων με την Κίνα, για να εξισορροπηθεί η επεκτατική διάθεση της Ινδίας που προσδοκά να καταπιεί τη χώρα. Πάντως, οι κυβερνήσεις του Νεπάλ, από το 2008 και μετά, περισσότερο θυμίζουν τον «Υπηρέτη των δύο αφεντάδων» του Γκολντόνι παρά ταγμένους και αποφασισμένους τοποτηρητές του Πεκίνου.

Φυσικά, η ακροδεξιά του Νεπάλ, το φιλοβασιλικό και φιλοϊνδικό κόμμα «Ραστρίγια Πρατζατάντρα» και άλλες ομογάλακτες ομάδες, προσπαθούν να επωφεληθούν από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και να στάξουν αντικομμουνιστικό δηλητήριο μέσα στους/στις εξεγερμένους/ες.

Όμως ο υποκινητής της εξέγερσης ήταν η φτώχεια και η αγανάκτηση των ανέργων και των νέων εργαζομένων και όχι κάποιος σκοτεινός ξένος δάκτυλος.

Τα Κομμουνιστικά Κόμματα του Νεπάλ:

Από την επαναστατική πάλη και το αντάρτικο, στη Βάρκιζα του 2008

Στο Νεπάλ, η Αριστερά είχε πίσω της μια τεράστια αγωνιστική παράδοση: Η βαθιά φτώχεια και η απόγνωση των κατώτερων ινδουιστικών καστών, η άγρια καταπίεση των περισσότερων από 120 εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και η ελεεινή θέση των γυναικών, που ήταν καταδικασμένες κατά κανόνα στον αναλφαβητισμό, στη συζυγική βία και στην ασταμάτητη εργασία, ήταν τα ποτάμια της λαϊκής οργής που έθρεψαν και θέριεψαν τη νεπαλέζικη Αριστερά. Όλες οι συντριμμένες από τη φτώχεια κάστες, όλες οι καταπιεσμένες μειονότητες και –περισσότερο από όλους- οι γυναίκες, βρήκαν στις οργανώσεις της Κομμουνιστικής Αριστεράς στο Νεπάλ τον χώρο όπου αντιμετωπίζονταν επιτέλους ως ανθρώπινα όντα με ίσα δικαιώματα. Στο Νεπάλ, όπου ακόμη και στον 21^ο αιώνα –κατά καιρούς- στα χωριά γυναίκες οδηγούνται ζωντανές στην πυρά ως «μάγισσες». Στο Νεπάλ, όπου οι τελευταίοι 20.000 σκλάβοι των πλούσιων νοικοκυριών απελευθερώθηκαν με διάταγμα μόλις το 2008, όταν τα κόμματα της Αριστεράς ανέλαβαν την κυβέρνηση.

Ήταν τα κόμματα της Αριστεράς, που οργάνωσαν ένα τεράστιο κίνημα κατά του βασιλιά Μπιρέντρα και το 1990 κέρδισαν Σύνταγμα και στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα. Όμως, μαζί με τη λειτουργία πολυκομματικού κοινοβουλίου, ενέσκηψε και η ασθένεια του «κοινοβουλευτικού κρετινισμού» κατά τον Μαρξ και της προσαρμογής στον καπιταλισμό. Το μαοϊκής προέλευσης «Κομμουνιστικό Κόμμα  Νεπάλ (Ενωμένοι Μαρξιστές–Λενινιστές)» ήταν το πρώτο κόμμα της Αριστεράς που πούλησε την ψυχή του στο σύστημα.

Αντίθετα, το «Κομμουνιστικό Κόμμα (μαοϊκό)» ξεκίνησε μια φαινομενικά αντίθετη πορεία το 1996. Οργάνωσε αντάρτικο στρατό και κατέλαβε σιγά–σιγά σημαντικές αγροτικές περιοχές, όπου απαλλοτρίωσε τους γαιοκτήμονες. Το 2001 ανέλαβε βασιλιάς ο Γκανέντρα, αφού πρώτα έπνιξε σε λουτρό αίματος όλη την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια. Ο νέος μονάρχης ανέστειλε όλα τα δικαιώματα που κερδήθηκαν το 1990 και ξεκίνησε εκστρατεία εξόντωσης του μαοϊκού αντάρτικου, εξοπλισμένος με υπεράφθονη στρατιωτική βοήθεια από ΗΠΑ και Ινδία. 18.000 νεκροί έπεσαν στις μάχες. Αλλά, αντί να ηττηθούν οι αντάρτες στα βουνά, εξεγέρθηκαν οι πόλεις το 2006 και το 2007. Το 2008 το βασιλικό καθεστώς κατέρρευσε. Το «Κομμουνιστικό Κόμμα (μαοϊκό)» έγινε κυβερνητική δύναμη.

Από εκείνη τη χρονιά το Νεπάλ κυβερνιέται με συνδυασμούς των κομμάτων της Αριστεράς. Όμως, οι γαιοκτήμονες πήραν πίσω τις κατασχεμένες περιουσίες τους, οι πλούσιοι συνέχισαν να πλουτίζουν και οι φτωχοί να πεινούν. Μόνο που δίπλα στα παλιά τζάκια των προνομιούχων πήραν θέση και τα νέα, των νεόπλουτων στελεχών της «Αριστεράς». Και οι μαοϊκοί ηγέτες, που κατέθεσαν τα όπλα το 2008, δεν διαφέρουν πια σε τίποτα από τους ρεφορμιστές και οπορτουνιστές ηγέτες τους οποίους κατήγγειλαν πρωτύτερα.

Συμπέρασμα

Πίσω από την ταξική προδοσία βρίσκεται η απόλυτη ιδεολογική ένδεια. Οι ηγέτες των κομμουνιστικών κομμάτων του Νεπάλ που κυβερνούν δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια τη μικρή χώρα – είτε πάλευαν με κοινοβουλευτικά μέσα πιο πριν είτε με το όπλο στο χέρι – ποτέ δεν προσπάθησαν να στηριχτούν στις/τους εργάτ(ρι)ες και τους αγρότες και στην οργάνωσή τους από τα κάτω. Οι μαοϊκοί κάθε απόχρωσης εξελίχτηκαν σε κεντροαριστερούς του σαλονιού. Ο στόχος τους δεν ήταν η εργατική δημοκρατία των συμβουλίων, αλλά ο συμβιβασμός με την «εθνική» αστική τάξη του Νεπάλ. Αντί να συντρίψουν τον κρατικό μηχανισμό, προσπάθησαν να τον χρησιμοποιήσουν. Kαι τελικά έγιναν μαζί του ένα σώμα–μια ψυχή. Και ενάντια σε αυτούς ξέσπασε η λαϊκή οργή φέτος τον Σεπτέμβρη.

Η «Αριστερά» που κυβέρνησε το Νεπάλ δεκαεπτά χρόνια, τώρα έχει πια πεθάνει. Και πρόλαβε να δυσφημίσει και να λασπώσει την υπόθεση της επανάστασης και του κομμουνισμού.

Μέσα από την εξέγερση του Σεπτέμβρη πρέπει να γεννηθεί μια νέα, Επαναστατική Αριστερά, αδιάφορη στις σειρήνες των πλουσίων, που να στηρίζεται στην οργή και την οργάνωση των «από τα κάτω».

*Το άρθρο «ΝΕΠΑΛ: Το δίκιο το έχουν οι εξεγερμένοι/ες» πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Κόκκινη» φύλλο 29ο (Σεπτέμβρης – Οκτώβρης 2025) που κυκλοφορεί.