Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

H Βρετανία έζησε φέτος ένα από τα εφιαλτικότερα καλοκαίρια της. Μήνες συστηματικών επιθέσεων, άσκησης εκφοβισμού και βίας σε βάρος μεταναστ(ρι)ών και προσφύγων σε μια σειρά πόλεις. Κινητοποιήσεις ακραία ξενοφοβικού, ισλαμοφοβικού μίσους, που μέρα με τη μέρα κλιμακώνονταν, για να κορυφωθούν την 13^η Σεπτέμβρη.  

Οι φασίστες, τόσο με κοινοβουλευτικό μανδύα και κουστουμαρισμένοι, όσο και οι φασίστες των συμμοριών στον δρόμο, παίζουν τα ρέστα τους. Προσπαθούν να ανασυνταχθούν διεκδικώντας, μετά από δεκαετίες, τους δρόμους από την Αριστερά και το αντιρατσιστικό/αντιφασιστικό κίνημα.

Ένα καλοκαίρι σημαδεύτηκε από συγκεντρώσεις έξω από τζαμιά. Αναγραφή ρατσιστικών συνθημάτων. Ιαχές για επιστροφή των μεταναστριών «εκεί, από όπου ήρθαν». Απειλές. Στοχοποίηση μουσουλμανικών πληθυσμών ιδίως των μουσουλμάνων γυναικών που κυκλοφορούν στον δημόσιο χώρο με μαντίλα, αλλά και σε βάρος μεταναστριών ασιατικής καταγωγής (κυρίως Κινέζων). Ομοφοβικές βρισιές. Σωματικές επιθέσεις. Το μένος των φασιστών συγκέντρωναν –και εξακολουθούν να συγκεντρώνουν- οι ξενώνες προσφυγ(ισσ)ων. Κρίσιμο σημείο είναι η λύσσα τους ενάντια και στις πορείες αλληλεγγύης με την Παλαιστίνη, που ειδικά στη Βρετανία είναι εμβληματικές για το μέγεθος και τον παλμό τους. 

Το κύμα ρατσιστικών επιθέσεων, που επελαύνει στην Αγγλία, δεν είναι πρωτόγνωρο. Αντίστοιχες σκηνές είχαν ζήσει για χρόνια οι άνθρωποι των κινημάτων στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 εναντίον τότε κυρίως των μαύρων και των Ασιατών, που δέχονταν το κύριο βάρος των επιθέσεων του Εθνικού Μετώπου (National Front, NF).

Στις πρόσφατες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, το αντιρατσιστικό κίνημα κυριαρχούσε στον δρόμο με υπερπολλαπλάσιες δυνάμεις έναντι των φασιστών.

Μέχρι που ήρθε η 13^η Σεπτέμβρη.

Και το σκηνικό άλλαξε από τη μια στιγμή στην άλλη. 

Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

Η ακροδεξιά δεν μασάει τα λόγια της. Είναι άλλωστε και ο τρόπος της για να συσπειρώσει και να οργανώσει το δικό της στρατόπεδο. Ο φασίστας, και ηγετικό στέλεχος του UKIP, Νικ Τενκόνι, δεν χάνει ευκαιρία να χαιρετά ναζιστικά. Στελέχη και δημοτικοί σύμβουλοι του Reform UK, μεταξύ αυτών και ο ηγέτης του, Νάιτζελ Φάρατζ («Οι παράνομοι μετανάστες έχουν περισσότερα δικαιώματα από τον βρετανικό λαό υπό τον Στάρμερ»), καταλήγουν στην κραυγή: «Απελάστε τους όλους. Όχι κάποιους. Όλους.»

Το ξενοδοχείο Bell στο Έπινγκ, που λειτουργούσε ως ξενώνας προσφύγων, αποτέλεσε την πέτρα του σκανδάλου υποδαυλίζοντας το ρατσιστικό μένος των Βρετανών νοικοκυραίων. Συνεχείς κινητοποιήσεις ρατσιστών έξω από το ξενοδοχείο έγιναν το υπόδειγμα δράσης για την άκρα δεξιά, όπως είχε συμβεί πριν αρκετά χρόνια στην Αθήνα, στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα, με τη Χρυσή Αυγή. Και μάλιστα, το παράδειγμα του Bell, επαναλήφθηκε σε πολλά σημεία της χώρας.      

Το κυβερνών Εργατικό Κόμμα του Στάρμερ πανηγυρίζει, επειδή τα δικαστήρια απέρριψαν την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, που κατέθεσαν «θορυβημένοι πολίτες» –εσείς διαβάζετε καθαρόαιμοι φασίστες- για την έξωση των προσφύγων, που στεγάζονταν στο Bell. Έτσι, η κυβέρνηση βαυκαλίζεται πως, τάχα, η Πολιτεία έπραξε το καθήκον της απέναντι στη ρατσιστική απειλή. Και γυρίζει ήσυχη να συνεχίσει τον ύπνο της από το άλλο πλευρό.

 Όμως ο ρατσισμός αντιμετωπίζεται με μαζική δράση και κινητοποιήσεις στο πλευρό των απόκληρων και των πιο χτυπημένων κομματιών της εργατικής τάξης. Με συσπείρωση όλων των «από τα κάτω» ενάντια στο κράτος που κυνηγά, φυλακίζει και απελαύνει «της γης τους κολασμένους». Και ενάντια στα αφεντικά και τους νοικοκυραίους. Όχι με τους «θεσμούς», αλλά με εργατικό ξεσηκωμό. Αλλιώς, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία θα γίνουν λαϊκό κίνημα – απόλυτα αντιδραστικό, αλλά ικανό να εκπορθήσει τα δικαστήρια και το κράτος και να συντρίψει όλα τα δικαιώματα. Όχι μόνο των μεταναστ(ρι)ών.

Όλων. 

                                                                                                  

Η σημαία του Αγίου Γεωργίου και η «Μεγάλη Αντικατάσταση»

Η εκστρατεία «Raise the Flags» («Υψώστε τις σημαίες»), που μονοπώλησε τη δημόσια συζήτηση αυτό το καλοκαίρι, στηρίζεται στη διεκδίκηση χρησιμοποίησης του συμβόλου της σημαίας του Αγίου Γεωργίου (μια λευκή σημαία με έναν κόκκινο σταυρό). Μια σημαία φτιαγμένη για να υποδηλώσει το λευκό χρώμα, τον δυτικό πολιτισμό και τον χριστιανισμό έναντι κυρίως του ισλαμισμού. Είναι η σημαία που είχαν μαζί τους οι Σταυροφόροι, όταν κατέσφαζαν και πλιατσικολογούσαν στα εδάφη της Μέσης Ανατολής. Μια σημαία βουτηγμένη στο αίμα των μη λευκών πληθυσμών. Οι ρατσιστές υποστηρικτές μάλιστα του κινήματος «Raise the Flags» έχουν το θράσος να υποστηρίζουν ότι αποτελούν «ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, που δέχεται επίθεση και απειλείται από τον μουσουλμανισμό». Και ποιος είναι ο απώτατος πόθος του ισλαμισμού, σύμφωνα πάντα με αυτούς; Να αντικαταστήσει τους λευκούς Άγγλους και να εγκαταστήσει στη θέση τους «μαυριδερούς και απολίτιστους ισλαμιστές». Είναι η γνωστή ανερμάτιστη και συνωμοσιολογική θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» και η θεωρία περί «ισλαμοποίησης» της Βρετανίας (με διαπρύσιο ρήτορά της τον Charles Veitch), που όμως εσχάτως βρίσκει πάρα πολλούς ένθερμους οπαδούς.

Κι όλα αυτά τη στιγμή που οι Εργατικοί έχουν ανοίξει τον δρόμο, κανονικοποιώντας τον ρατσιστικό και αντιμεταναστευτικό λόγο. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός (και αρχηγός των Εργατικών), Κιρ Στάρμερ λατρεύει να κομπάζει για τους αριθμούς των απελάσεων, τις οποίες έχει πραγματοποιήσει η χώρα του. Δεν είναι επομένως να απορούμε ως προς το ποιοι οπλίζουν τα χέρια των φασιστών.

Ήταν σημείο καμπής η 13η Σεπτέμβρη;

Στις 13 Σεπτέμβρη υπήρχε κάλεσμα για διαδήλωση από τους ρατσιστές με πρωτοβουλία ενός καθαρόαιμου φασίστα, του Τόμι Ρόμπινσον. Ανταποκρίθηκαν σχεδόν 100.000 από τον ακροδεξιό εσμό κάθε φυράματος και απόχρωσης. Απέναντί τους αντιτάχθηκαν μερικές χιλιάδες αντιρατσιστ(ρι)ες. Οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί. Εκτιμάται ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη αριθμητικά ακροδεξιά διαδήλωση σε ολόκληρη τη βρετανική κινηματική ιστορία. Αν οι αριθμοί δεν είναι αρκετοί από μόνοι τους, ας προστεθεί το γεγονός ότι στη διαδήλωση των ρατσιστών κυμάτιζαν σημαίες του Ισραήλ, υπήρχαν συνθήματα υπέρ του Τραμπ και κατά της Παλαιστίνης και συνεχής επίκληση συνθημάτων από τις ανοησίες της «Μεγάλης Αντικατάστασης». Και κάπως έτσι σχηματίζεται η συνολική εφιαλτική εικόνα.

Μια διαδήλωση στο κέντρο του Λονδίνου, σε μία από τις κεντρικότερες και ιστορικότερες πλατείες του, την Τραφάλγκαρ, που πάτησε πάνω στις ρατσιστικές κινητοποιήσεις όλου του καλοκαιριού και την καμπάνια για τις σημαίες. Και γιγαντώθηκε. 

Και η Αριστερά;

Η μεγάλη πρόκληση για τη βρετανική Αριστερά και το αντιρατσιστικό κίνημα είναι να καταφέρει να αντιστρέψει αυτή τη δεινή κατάσταση. Και για να ολοκληρωθεί ο αποκρουστικός πίνακας, όλα αυτά γίνονται σε μια στιγμή που το ακροδεξιό κόμμα UKIP εμφανίζεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις με ποσοστό 34% αφήνοντας στη δεύτερη θέση τους Εργατικούς με 27% (δημοσκόπηση Ιούνη 2025). Αρκούντως τρομακτικό το σενάριο;

Η επί δεκαετίες λιτότητα, που ιδίως μετά την κρίση του 2007-2008 έχει τσακίσει τα μεσαία και χαμηλά στρώματα της κοινωνίας, έχει δώσει χώρο σε ακραία αντιμεταναστευτικές φωνές. Για τη λιτότητα, την ανεργία, τη συστημική κρίση «φταίνε οι μετανάστες», τους λέει η ακροδεξιά. Και κερδίζει ακροατήρια εκατομμυρίων. Ο τρομερά απλουστευτικός λόγος πείθει. Μέσα στην καθημερινή απόγνωση ο κόσμος δεν ψάχνει για λογικά επιχειρήματα και θεωρητικές αναλύσεις. Θέλει κάποιον να του υποδείξει «ποιος φταίει» για τη δική του τη φτώχεια και τη ραγδαία υποβάθμιση της ζωής του.

Η Αριστερά δεν έχει καταφέρει να πείσει ότι ο πραγματικός ένοχος είναι το σύστημα, που τους απομυζά καθημερινά. Που τους ωθεί να εργάζονται πολύ περισσότερες ώρες και να αμείβονται λιγότερο. Που τους απολύει. Που τους στερεί δικαιώματα. Δεν έχει καταφέρει να πείσει για το πόσο πραγματικά ταξικά αδέρφια είναι οι μετανάστες. Ότι βρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο με εμάς. 

Αυτό όμως στη δεδομένη στιγμή δεν θα ήταν από μόνο του αρκετό. Η ακροδεξιά πάτησε πάνω και σε κάτι ακόμα. Στην ιδέα του «βρετανικού μεγαλείου» άλλων «ένδοξων εποχών». Τις εποχές, κατά τις οποίες η χώρα ήταν δυνατή και «μεγαλουργούσε παγκόσμια». Όταν κυριαρχούσε.

Αυτή η αίσθηση της λευκής δυτικής υπεροχής του βρετανικού έθνους, του χριστιανικού βρετανικού έθνους, διατρέχει όλους τους λόγους και τα κείμενα των ρατσιστών. Δεν είναι τυχαίο που υψώνεται η σημαία του αγίου Γεωργίου στις διαδηλώσεις τους. Δεν είναι τυχαίο το μίσος τους για τους μουσουλμάνους. Δεν είναι τυχαίος ο ακραία αντιπαλαιστινιακός λόγος τους. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι επικαλούνται τις εποχές βρετανικής αποικιοκρατίας.

Γι’ αυτό και η Επαναστατική Αριστερά εάν θέλει να κερδίσει τη μάχη δεν αρκεί μόνο να καταδεικνύει τα λάθη και τις προδοσίες των Εργατικών. Δεν μπορείς άλλωστε να περιμένεις κάτι περισσότερο από τη σοσιαλδημοκρατία.

Οφείλει επιπλέον να συσπειρώσει τον κόσμο που κατέβηκε ξανά και ξανά σε δεκάδες διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης. Αυτός είναι ο κόσμος, στον οποίο απευθύνεται. Αυτόν τον κόσμο πρέπει να κερδίσει στην υπόθεση υποστήριξης των μεταναστ(ρι)ών. 

Ήδη, οι γιγάντιες διαδηλώσεις της 17^ης Σεπτέμβρη στη Βρετανία ενάντια στην επίσκεψη του Τραμπ κινητοποίησαν πολλές δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους ενάντια στον βορειοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό και υπέρ της Παλαιστίνης, που συνεχίζει να αντιστέκεται. Ταυτόχρονα, όλος αυτός ο κόσμος διαδήλωσε ενάντια στο ρατσιστικό μίσος της ακροδεξιάς, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Βρετανία. Αυτή η πρώτη κινηματική αντίδραση δείχνει τα τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, που έχει η αντιρατσιστική δράση στη χώρα.

Η μεγάλη ρατσιστική διαδήλωση της 13^ης Σεπτέμβρη θα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποιητικό καμπανάκι κινδύνου. Τώρα η Αριστερά δεν μπορεί πια να ισχυριστεί ότι δεν ήξερε τι ερχόταν. Ο αντίπαλος διαγράφεται πολύ καθαρά στον ορίζοντα. Οφείλει να μπει στη μάχη άμεσα. Και να την κερδίσει.

Αν τη χάσει, η χιονοστιβάδα που θα παρασύρει τα πάντα στον δρόμο της θα είναι ό,τι καταστροφικότερο έχει ζήσει η Βρετανία. Και θα έχει κρίσιμες συνέπειες για ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο. Η μάχη με τον φασισμό στη Βρετανία πρέπει να κερδηθεί. Χθες.             

*To παραπάνω άρθρο είναι δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Η Κόκκινη», φύλλο 29ο (Σεπτέμβρης – Οκτώβρης 2025), που κυκλοφορεί.