пишува Харис Пападопулос

Ужасите на нацистите во Калаврита, Хортијатис, Џаница и многу други места им се познати на многу луѓе во нашата земја. На соодветните годишнини од овие масакри се случуваат настани, извештаи и положување венци.

Сепак, има уште некои села во Грција каде во минатиот век се случиле ужасни злосторства. И никогаш никаде не се спомнуваат, а камоли на официјалните настани. Грчката држава се преправа дека не знае апсолутно ништо. А сепак, тоа се факти кои постојано се потврдуваат, а во мемоарите на оние кои ги извршиле овие масакри има опширни референци и признанија.

Тоа се секако селата на националното македонско малцинство во Грција. Два од овие масакри се добро познати на Балканот (надвор од Грција): „крвавата свадба“ во Зеленич и масакрот во Загоричани.

Во Зеленич (денешен Склитрон) на крвавата свадба се случи првото масовно истребување на жители, организирано од „македонските воини на Павлос Мелас“ во 1904 година. Тука грчките платеници, со тивко соучество на турските власти, ги заклаа селаните кои беа дојдени на свадбата на ќерката на егзархискиот папа од селото.

Меѓутоа, масакрот што го разбранува светското јавно мислење во 1905 година е масакрот во Загоричани (денешното Василиада, Костурско).

Потсетуваме дека тогаш Македонија беше целосно под османлиска окупација. Македонската револуција од 1903 година, позната како Илинденска револуција, веќе избувна и пропадна. Револуционерните вооружени групи македонски селани ја продолжиле вооружената борба против османлиската држава. Тогаш почнале да пристигнуваат грчки платеници од Грција за да помогнат во потиснувањето на турските власти против македонските герилци. Овие грчки трупи никогаш не се свртеа против турската војска. Напротив, грчките „Македонци“ секогаш имале премолчена или отворена соработка со османлиските власти.

Особено во масакрот во Загоричани оваа соработка била скандалозна: 300 вооружени Грци го опколиле Загоричани на 25 март 1905 година, го запалиле и заминале без никакво нарушување од соседните единици на турската војска, кои се наоѓале во близина.

Точно истото злосторство се случи во наше време во палестинските логори Самбра и Сатила во Либан: израелските окупаторски сили ги опколија цивилните кампови и либанските фалангисти убијци дојдоа да го исчистат населението. Кога фалангите го завршиле злосторството, се засолниле зад пушките на единиците на израелската армија.

Силите кои ноќе го нападнаа населението на Загоричани беа екипите на Георгиос Цонтос, Ефтимиос Каудис, Георгиос Макрис и Павлос Гипарис, Капетаните Каравитис, Кукулакис, Пулакас, Дукас и началниците Константинос Гутас од Месолово, Гребенско и Николаос Даилакис.

По оваа операција немаше загуби од грчка страна. Од жителите на Загорица на лице место загинале 39 мажи и момчиња и 7 жени и девојчиња. Грчките платеници со себе ги зеле 14. затвореници, кои биле погубени малку подоцна. Меѓу нив е и селскиот свештеник отец Симеон, 60-годишен. Уште шестмина од ранетите во селото починале во следните денови од повредите. Вкупно 68 загинати.

Подолу ќе видиме дел од сведочењата на членовите на Меѓународната комисија, кои пристигнале во Загоричани на 29 март 1905 година за да ги истражат резултатите од грчкото злосторство:

 „Како офицер во италијанската армија, учествував во многу битки со дивјачките африкански племиња. Нашите војници често беа заробувани и убивани од Африканци. Но, досега не сум видел убиства со толкава вешта суровост и не наоѓам зборови да ги окарактеризирам сторителите на ова злосторство.“

(Алберта, полковник на манастирската жандармерија)

„Вкупниот број на незакопани тела пронајдени од полковникот и двајцата конзули изнесуваше 68, од кои 6 жени и две деца. бидејќи вторите се прободени со бајонети, во еден случај, беше откриено дека целото семејство било разнесено од стар тип динамитска бомба фрлена низ дупките на ѕидовите на нивниот дом. Освен што запалија 13 куќи и толку плевни, Грците намерно заклаа и многу животни, додека малиот број повредени, околу половина дузина, го докажува идеалниот метод со кој се работеше месарската работа во овој краток временски период. Мора да се изрази и очигледната разлика помеѓу масакрот во Загоричани и убиствата извршени од егзархиите врз патријарсите, бидејќи додека првите речиси непогрешливо ги избираат своите жртви од лица за кои се знае или се сомневаат дека се осомничени, Грците не ги интересираше ниту еден друг мотив освен да унијат што повеќе егзархисти…“

(Мек Грегор, британски конзул. Горенаведеното е вклучено во неговото писмо до британскиот амбасадор во Истанбул)

„Тие, рускиот и австрискиот конзул и италијанските офицери Алберта, Гастолди и Манера беа вџашени од сѐ што видоа и снимија. На улиците во близина на црквата и насекаде лежеа трупови осакатени со суровост. Имало петгодишни деца со отворен стомак, жени убиени со отсечени раце. Некому му го скрши черепот и му го истуриле мозокот, на други им ги извадиле очите, им биле отсечени рацете и нозете итн. Единствениот свештеник од селото, шеесетгодишен старец кој беше убиен, имаше тело полно со рани. Цело семејство настрадало од бомбите фрлени од оџакот и за таа цел биле направени две дупки на ѕидовите. Таткото, мајката и двете деца се страшно деформирани од бомбите. Најмладото петгодишно девојче сакало да ја напушти вратата, но било прободено од грчки бајонет. Рускиот конзул г-дин Кал заплака кога ми опиша што видел. Австрискиот конзул г-дин Прохаска само ги задржуваше солзите. Тие изјавија дека такви ѕверства не виделе, ниту од Турците за време на востанието. Конзулите додадоа дека при влегувањето во селото, мирисот на изгорените трупови, плачот и крикот на оние што преживеале може да го скршат срцето и на најтврдокорните“.

(Бугарскиот трговски агент Андреј Тошев во таен извештај до бугарската влада)

Но, најстрашните описи се направени во мемоарите на извршителите на масакрот, грчките платеници. Потоа избираме описи на грчките протагонисти на масакрот, кои ги најдовме собрани во книгата на Димитрис Литоксоу „Антимакедонска борба“ во поглавјето со наслов „Масакрот на Загоричани“:

 „Првата куќа ја запали Макрис. Еден по еден по ред, ноќта стана посветла од денот […]. Никој никого не слушаше. Само гласот на Цодос се издигна над бомбите, куршумите и врисоците. Толку гласно што половина Загоричани го слушна: „Од шеснаесет па наваму никој не е жив“, пишува „Македонски воин“ Клидис. Додека Стаматис Раптис во Историјата на неговата македонска борба дава детали за масакрот:

„Пулакас, Каравитис, Макрис, Николудис, Скалидис, старецот Гутас и сите одмаздници веќе не знаат што прават […]. Врескаа и рикаа во петстотините куќи на селото. Тишината на мирот пред еден час се претвори во плач на луѓе во лудило. побараа спас и не го најдоа. Бегството беше невозможно, сожалувањето беше целосно изгубено. Апсолутен очај […]. Загоричани беше претворено во лудница на манјаци“.

„Некои полудеа и не слушаа. „Пулакас и неговата чета, Кукулакис, Скундрис, кој и да најдоа го убиваа“, забележува Каудис, еден од началниците на платените убијци кои извршија рачија во Загоричани.

Додека еден од луѓето на Пулакас заклучува: „Полни бевме тој ден да заколеме«

Тоа беа грчките подвизи на 25 март 1905 година во Македонија. За секој што може да поднесе да прочита повеќе за квалитетот и карактерот на луѓето кои ја извршиле оваа бестијалност, треба да предложиме продолжување на поглавјето на Литоксоу, каде што ги наведува документираните документи за борбите меѓу грчките платеници, по нивното заминување од Загоричани, за делење на пленот. Застануваме тука.

И зошто инсистираме да се потсетиме и да ги обележиме злосторствата на грчката буржоазија, работодавачите и агентите на Павлос Мелас, Бардас, Каравитис, Пулакас, Каудис и другите предци на на предавничките баталјони за сигурност против етничките Македонци за време на божемната македонска борба?

Иако одговорот ни е очигледен, ние го повторуваме: За нас, наративите на Историјата зборуваат за денес, не за вчера. Злосторствата врз етничките Македонци се скелетот во плакарот на формирањето на грчката држава и нејзината буржоазија. И овој скелет мора да го извадиме на површина, заедно со секое скриено злосторство на грчката буржоазија. Не толку за оние етнички Македонци што останаа денес, колку за милионите на грчката работничка класа и младина.

Односот на авангардата на работничката класа во Грција денес кон особено толку прогонуваното македонско етничко малцинство, ќе биде одлучувачки показател за нејзината зрелост. Затоа што ниту едно човечко суштество и ниту една општествена класа не може да се надмине себеси и да го промени светот, освен ако прво не се осмели да зјапа во огледалото и да ги препознае работите онакви какви што навистина се!

*Για να διαβάσετε το αντίστοιχο κείμενο στα ελληνικά, πατήστε εδώ.