Γράφει η Κική Σταματόγιαννη

«Κάποτε ο οδηγός με τον θερμαστή της ατμομηχανής κατεβάζουν το μοχλό της ταχύτητας και ετοιμάζουν τις φωτιές τους. Αυτό δεν θα εμποδίσει τη μηχανή να φτάσει. Ίσα-ίσα, το αντίθετο»

(Παντελής Πουλιόπουλος, Πρόλογος στο έργο «Προδομένη Επανάσταση» του Λ. Τρότσκι)

Συ­νη­θί­ζου­με να λέμε ότι σε εποχή από­το­μων αλ­λα­γών και στρο­φών, όπου ο πο­λι­τι­κός χρό­νος συ­μπυ­κνώ­νε­ται δρα­μα­τι­κά, ένα τμήμα της πρω­το­πο­ρί­ας ανα­μο­χλεύ­ει το πα­ρελ­θόν, ανα­ζη­τώ­ντας ερ­γα­λεία και απα­ντή­σεις για το σή­με­ρα, για να ορ­γα­νώ­σει απο­τε­λε­σμα­τι­κά το αύριο.

Όταν βρι­σκό­μα­στε σε κρί­σι­μες κα­μπές, όπου η επι­λο­γή του ενός ή του άλλου δρό­μου συ­νε­πά­γε­ται συ­γκε­κρι­μέ­να κα­θή­κο­ντα, είναι χρή­σι­μο να στρε­φό­μα­στε στην ιστο­ρία για να δούμε πότε βρέ­θη­κε ξανά η Aρι­στε­ρά μπρο­στά σε τέ­τοια σταυ­ρο­δρό­μια και πώς απά­ντη­σε στα δι­λήμ­μα­τα της επο­χής.

Ο Παντελής Πουλιόπουλος έδειξε την αξία του ως μαρξιστής αναλυτής και συγγραφέας στην Ελλάδα τις κρίσιμες δεκαετίες του ’20, του 30 έως και τον Ιούνη του 1943, όταν και έπεσε νεκρός στο εκτελεστικό απόσπασμα από τις σφαίρες Ιταλών φασιστών. Ήταν 43 χρονών και είχε προλάβει να αφήσει πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο.

Το κέντρο όλης της αναζήτησής του ήταν ο χαρακτήρας της επανάστασης στην Ελλάδα. Θα παίξει κεντρικό ρόλο η εργατική τάξη, όπως είχε συμβεί και στη Ρωσία το 1917 και όπως υποστήριζε με θέρμη και ο ίδιος ο Πουλιόπουλος πως θα συμβεί και στην Ελλάδα; Ή μήπως οι εργάτ(ρι)ες θα συμπαρατάσσονταν μαζί με το «προοδευτικό» κομμάτι της ελληνικής αστικής τάξης για να λύσουν όλοι μαζί μια σειρά αστικο – δημοκρατικά ζητήματα, όπως υποστήριζε τότε το ΚΚΕ; Και άρα έπρεπε να συγκρατηθεί η εργατική τάξη για να μην τρομάξουν οι αστοί σύμμαχοι;

Το αντικείμενο της διαμάχης αυτής δεν ήταν μια φιλοσοφική σπαζοκεφαλιά που αφορούσε λίγους μυημένους στη μαρξιστική θεωρητική σκέψη. Τα λάθη στη θεωρία πληρώθηκαν με εκατόμβες νεκρών της Αριστεράς, στα ξερονήσια και στα εκτελεστικά αποσπάσματα. Η πανωλεθρία της Βάρκιζας ήταν αναπόφευκτη και είχε προβλεφτεί μια δεκαετία πριν από τον Παντελή Πουλιόπουλο. Διότι το ΚΚΕ και το ΕΑΜ δεν θέλησαν να πάρουν την εξουσία όταν το μπορούσαν. Προτίμησαν να φερθούν με το γάντι στους Έλληνες αστούς και στον αγγλικό στρατό και να φορέσουν χαλινάρι στην εργατική τάξη και στους πόθους της για «λαοκρατία». Και έτσι, τα λάθη στον πολιτικό προσανατολισμό οδήγησαν τον λαό της Αριστεράς στο σφαγείο.       

Όμως ο Που­λιό­που­λος που είχε προβλέψει έγκαιρα την καταστροφή και την ήττα δεν ήταν μόνο ο θε­ω­ρη­τι­κός μαρ­ξι­στής και δια­νο­ού­με­νος. Αλλά ταυ­τό­χρο­να ένας ορ­γα­νω­τής της δρά­σης και γνή­σιος εκ­φρα­στής των ανα­γκών του κό­σμου, ικα­νός να πιά­σει το σφυγ­μό των μαζών και να τις ωθή­σει σε νικηφόρους αγώνες.     

Ο Που­λιό­που­λος αναδείχτηκε Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ στα 24 του χρόνια, το 1924, μέσα από το κί­νη­μα των Πα­λαιών Πο­λε­μι­στών της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ξεχώρισε για την ανά­λυ­σή του για τον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό και την έμ­φα­ση που έδινε στους υπο­κει­με­νι­κούς πα­ρά­γο­ντες σε σχέση με τους αντι­κει­με­νι­κούς. Και πρώτα από όλα στο πώς θα σφυρηλατηθεί σωστά το επαναστατικό κόμμα της εργατικής πρωτοπορίας. Επίσης, ο Πουλιόπουλος διακρίθηκε για την αιχμηρή και βαθιά ανάλυσή του για το Μα­κε­δο­νι­κό ζή­τη­μα και την υπεράσπιση της μακεδονικής μειονότητας που καταπιέζεται ασφυκτικά από το ελληνικό κράτος.

Ήταν λογικό και επόμενο να ακολουθήσει η σύν­δε­ση του Που­λιό­που­λου με την αρι­στε­ρή αντι­πο­λί­τευ­ση του Τρότσκι στη Ρωσία, μέχρι και την ορι­στι­κή δια­γρα­φή του από το ΚΚΕ το 1927 και την άνιση πάλη του κό­ντρα στη στα­λι­νι­κή γρα­φειο­κρα­τία, μέχρι τον θάνατό του από τον ταξικό εχθρό.

Επιχειρούμε να προσεγγίσουμε τη σκέψη του Πα­ντε­λή Που­λιό­που­λου. Και να ξαναπιάσουμε το νήμα της συζήτησης για το εάν μπο­ρού­σε να γίνει την εποχή εκεί­νη επα­νά­στα­ση στην Ελ­λά­δα. Και έτσι να βάλουμε στο τραπέζι ξανά το ερώ­τη­μα που αυτή τη φορά απευ­θύ­νε­ται προς εμάς: Είναι -πραγ­μα­τι­κά- δυ­να­τή μια επα­νά­στα­ση στην Ελ­λά­δα σή­με­ρα;

Σας καλούμε στην Ανοιχτή αυτομόρφωση της εφημερίδας «Η ΚΟΚΚΙΝΗ«

Τετάρτη 30 Νοέμβρη 2022, Στέκι infolibre, υπ. Φ. Δραγούμη 4, (περιοχή Ροτόντας) Θεσσαλονίκη